Ban Quản lý An toàn thực phẩm TP.HCM thống kê từ năm 2017 đến tháng 6/2022, trên địa bàn thành phố có 12 vụ ngộ độc rượu, làm 185 người mắc và 7 người tử vong. Ngộ độc rượu xảy ra khi một người uống quá nhiều rượu ethanol trong thời gian ngắn hoặc uống rượu kém chất lượng có chứa độc chất methanol (cồn công nghiệp). Ngộ độc rượu là một trong những nguyên nhân gây rối loạn tâm thần, tai nạn giao thông, tử vong,…
Rượu có thành phần chính là ethanol, với công thức hóa học C2H5OH, trong khi rượu methanol có công thức hóa học CH3OH. Hai loại rượu này đều được lên men và chưng cất. Thế nhưng, nếu như rượu ethanol lên men từ tinh bột hoặc đường thì rượu methanol lại lên men từ nguyên liệu có chứa cellulose (gỗ). Methanol có trong rượu là một chất cực độc. Methanol thường được sử dụng trong đời sống để làm dung môi trong chất tẩy rửa sơn, nước rửa kính, mực in máy photo,…
Viện Nghiên cứu và Quản lý kinh tế Trung ương dẫn chứng vào năm 2016, lượng cồn nguyên chất tiêu thụ ở khu vực phi chính thức ước đạt trên 385,4 triệu lít, chiếm 63% tổng lượng tiêu thụ toàn thị trường, trong đó rất nhiều loại rượu giả, rượu lậu, rượu tự pha không công bố tiêu chuẩn sản phẩm,… dẫn đến tình trạng ngộ độc rượu ngày càng có xu hướng gia tăng.
Ngộ độc rượu xảy ra khi uống quá nhiều rượu ethanol trong thời gian ngắn hoặc do uống quá nhiều rượu có độc chất methanol dẫn đến lượng cồn trong máu quá nhiều. Lúc này gan không kịp đào thải ra ngoài sẽ tổn thương tế bào gan, các bộ phận ở não ngừng hoạt động, kèm các biến chứng nguy hiểm như nghẹt thở, động kinh, hạ thân nhiệt, nhịp tim không đều, thậm chí tử vong.
Vốn dĩ rượu methanol dễ gây ngộ độc hơn vì sản phẩm chuyển hóa của methanol là acid formic rất độc, đây cũng là tác nhân lớn làm ngộ độc rượu gây tổn thương đến các tế bào ở mắt và não. Dù không chứa độc tính như rượu methanol, rượu ethanol cũng gây ngộ độc khi uống quá nhiều trong thời gian ngắn, hay lạm dụng rượu trong thời gian dài. Người bị ngộ độc rượu sẽ có các triệu chứng bao gồm: (1)
Khi phát hiện ai đó có các triệu chứng như trên, cần đưa đến cơ sở y tế gần nhất để được xử trí kịp thời, tránh các biến chứng nặng xảy ra.
Khi phát hiện hay nghi ngờ một ai đó bị ngộ độc rượu bạn hãy thực hiện các bước sơ cấp cứu sau:
Xem thêm: Cách xử trí ngộ độc rượu: Quy trình cấp cứu đúng chuẩn từng bước.
Những sai lầm thường mắc khi sơ cứu nạn nhân ngộ độc rượu mà bạn nên lưu ý:
Nguyên nhân chính gây ngộ độc rượu do uống quá nhiều trong thời gian ngắn hay lạm dụng liên tiếp trong thời gian dài. Rượu được hấp thu vào máu chủ yếu từ ruột non, một số được hấp thu qua dạ dày. Thời gian rượu hấp thu vào máu nhanh hơn thời gian đào thải rượu ra khỏi cơ thể. (2)
Khoảng 5% -10% lượng rượu được bài tiết trong nước tiểu, mồ hôi và hơi thở. Hơn 90% lượng rượu uống vào được chuyển hóa ở gan, ethanol từ rượu được chuyển hóa thành acetaldehyde, được oxy hóa thành CO2 và nước. Khi uống quá nhiều rượu trong thời gian ngắn, gan không đủ khả năng để xử lý hết lượng cồn trong máu, ethanol từ rượu đi vào trong máu nhiều dẫn đến ngộ độc rượu. Nồng độ cồn trong máu tùy vào mức độ sẽ gây ra các triệu chứng khác nhau.
Nôn là triệu chứng phổ biến ở ngộ độc rượu từ vừa đến nặng; bởi vì nôn thường xảy ra kèm theo ý thức lơ mơ, sặc gây tắc nghẽn đường thở. Ở Mỹ, định nghĩa ngộ độc rượu là BAC ≥ 0,08% (≥ 80 mg/dL, 17,4 mmol/L). BAC (viết tắt của từ Blood Alcohol Content) là chỉ số đo lường được sử dụng để đo lượng rượu trong máu của một người sau khi uống rượu.
Nam giới có tỷ lệ ngộ độc rượu cao hơn do uống nhiều hơn phụ nữ. Ngoài ra, đối tượng dễ bị ngộ độc rượu không chỉ phụ thuộc vào việc uống nhiều rượu mà còn ảnh hưởng từ các yếu tố sau:
Nạn nhân bị ngộ độc rượu nếu không được phát hiện và cấp cứu kịp thời dễ xảy ra biến chứng nghiêm trọng như: (3)
Người lạm dụng rượu thường xuyên sẽ gặp các biến chứng:
Nếu nghi ngờ ai đó bị ngộ độc rượu hãy kiểm tra các yếu tố: Có uống rượu, uống một mình hay uống với nhiều người, các triệu chứng nghi ngờ ngộ độc rượu,… hãy đưa nạn nhân đến cơ sở y tế gần nhất để được xử trí kịp thời.
Chẩn đoán ngộ độc rượu bằng các triệu chứng lâm sàng hoặc kiểm tra nồng độ cồn trong máu. Có hai cách chính để kiểm tra nồng độ cồn trong máu của một người:
Khi tiếp nhận bệnh nhân ngộ độc rượu, bác sĩ cấp cứu sẽ sử dụng phác đồ điều trị phù hợp cho từng cá nhân. Người bị ngộ độc rượu có thể được điều trị bằng các phương pháp sau: (4)
Cách tốt nhất để ngừa ngộ độc rượu là không uống rượu hoặc hạn chế uống rượu. Kiểm soát bản thân và người uống cùng, nên từ chối dứt khoát khi bị ép uống rượu. Ngoài ra, có thể ngăn ngừa ngộ độc rượu bằng các cách sau:
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Cồn có ở trong rượu vang, sâm banh, bia và các đồ uống lên men chứa cồn khác. Do vậy, để không bị ngộ độc rượu, hãy hạn chế uống rượu, bia,… đặc biệt với người có sức khỏe yếu, trẻ em, người lớn tuổi, người không dung nạp với rượu bia,… Nếu phát hiện triệu chứng bất thường khi uống rượu, cần đưa đến cơ sở y tế để được cấp cứu kịp thời, tránh các biến chứng nguy hiểm.