Đĩa đệm mất nước: Nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán, điều trị

Đĩa đệm mất nước là một trong các biểu hiện của quá trình lão hóa đĩa đệm. Bệnh gây nhiều phiền toái trong sinh hoạt hằng ngày của người bệnh. Nếu không có biện pháp can thiệp sớm, bệnh có thể tiến triển nghiêm trọng theo thời gian, thậm chí là cần phẫu thuật can thiệp.

Đĩa đệm mất nước là gì?

Đĩa đệm mất nước (khô đĩa đệm) là tình trạng những đĩa đệm bị mất nước, dần mỏng hơn và mất khả năng đàn hồi. Tình trạng này còn được gọi là xẹp đĩa đệm. (1)

Bệnh lý này tiến triển với 3 giai đoạn:

• Giai đoạn đầu: Các đĩa đệm bị mất nước nhẹ, giảm khả năng đàn hồi. Tuy vậy, những đốt xương cột sống chưa ảnh hưởng nhiều.
• Giai đoạn hai: Đĩa đệm bị xẹp lại, dần trở nên mỏng hơn. Tình trạng này làm thay đổi cấu trúc cột sống, thu hẹp khoảng cách giữa những đốt xương, bắt đầu khởi phát nhiều bệnh liên quan tới cột sống.
• Giai đoạn cuối: Ở giai đoạn này, những đốt xương đã dính liền một khối. Tình trạng này khiến người bệnh bị nhức dữ dội. Bệnh ở giai đoạn này rất khó điều trị dứt điểm.

Triệu chứng khi đĩa đệm bị mất nước

Ở thời điểm mới khởi phát, triệu chứng có thể là một vài cơn đau nhẹ âm ỉ, không đau nhói nên nhiều người bệnh thường chủ quan không thăm khám. (2)

Theo thời gian, khi đĩa đệm bị mỏng dần, người bệnh sẽ bị cứng ở lưng, gây nhiều khó khăn khi vận động. Tới giai đoạn đĩa đệm quá mỏng, xương sẽ chèn ép lên những dây thần kinh, gây đau ở lưng và cổ, thậm chí có thể đau xuống tay, chân và bàn chân.

Phần lớn người bệnh mất nước đĩa đệm sẽ có các triệu chứng như:

• Đau âm ỉ hoặc dữ dội tại vùng cột sống cổ hoặc cột sống lưng.
• Đau tăng khi cử động như cúi người, đứng lên ngồi xuống…; khi di chuyển mạnh hay lan tới những bộ phận khác như tay, vai, hông, mông, bắp đùi.
• Suy yếu cơ, bị ngứa ran và tê tứ chi.

Nguyên nhân gây mất nước ở đĩa đệm

Quá trình lão hóa là nguyên nhân chủ yếu gây xẹp đĩa đệm. Khi tuổi tác càng cao, đĩa đệm sẽ dần trở nên suy yếu. Nhân nhầy bên trong đĩa đệm suy giảm cùng với áp lực từ những đốt sống, khiến đĩa đệm bị xẹp đi, mất đi các chức năng vốn có. (3)

Ngoài ra, đĩa đệm mất nước còn do những nguyên nhân như:

• Mắc những bệnh xương khớp như loãng xương, thoái hóa cột sống…
• Chấn thương khi chơi thể thao, té ngã do va chạm, tai nạn trong lao động… làm tổn thương đến cột sống, dẫn đến nhiều bệnh lý liên quan tới cột sống, trong đó có xẹp đĩa đệm.
• Ngồi quá nhiều hoặc tư thế ngồi không đúng tạo áp lực lớn lên cột sống, lâu dần có thể gây thoái hóa đĩa đệm.
• Làm các công việc nặng nhọc, thường xuyên nâng vác vật nặng không đúng cách.
• Thừa cân, béo phì.
• Chế độ ăn uống thiếu lành mạnh, không đủ dưỡng chất, hút thuốc lá cũng là các yếu tố làm tăng nguy cơ mất nước đĩa đệm.

Phương pháp chẩn đoán

Để chẩn đoán tình trạng đĩa đệm mất nước, bác sĩ sẽ trao đổi với người bệnh một số thông tin như vị trí cơn đau và những triệu chứng liên quan như cảm giác tê hoặc ngứa ran ở tay chân.

Khi thăm khám, bác sĩ có thể đánh giá những vấn đề liên quan gồm:

• Kiểm tra sức mạnh cơ bắp: Người bệnh sẽ được kiểm tra tình trạng teo cơ hay những cử động bất thường ở cơ.
• Đánh giá cơn đau: Bác sĩ có thể yêu cầu người bệnh di chuyển theo nhiều cách khác nhau nhằm đánh giá mức độ nghiêm trọng của cơn đau.

Đánh giá chức năng thần kinh: Bác sĩ sẽ gõ vào các vị trí khác nhau bằng búa phản xạ nhằm quan sát phản ứng của người bệnh. Phản ứng kém hay không có phản ứng có thể là dấu hiệu cảnh báo rễ thần kinh bị chèn ép. Bên cạnh đó, các kích thích nóng và lạnh có thể được chỉ định thực hiện để kiểm tra phản ứng của dây thần kinh với sự thay đổi nhiệt độ.

Ngoài ra, bác sĩ có thể đề nghị người bệnh thực hiện những phương pháp chẩn đoán như:

• Chụp x-quang: Chụp x-quang giúp phát hiện ra bất thường trong cấu trúc cột sống và hình dạng của xương đĩa đệm.
• Chụp CT: Hỗ trợ bác sĩ xác định cụ thể hình ảnh đốt sống đĩa đệm và độ lún đĩa đệm.
• Chụp MRI: Hỗ trợ bác sĩ xác định độ chèn ép dây thần kinh trong vùng cột sống ảnh hưởng.

Ngoài ra, bác sĩ có thể kiểm tra những vấn đề khác như khối u hoặc những tổn thương có thể dẫn tới đau lưng, hỗ trợ chẩn đoán xác định tình trạng đĩa đệm mất nước.

Cách điều trị đĩa đệm mất nước

Nếu không có triệu chứng hoặc xuất hiện những triệu chứng nhẹ, bác sĩ có thể yêu cầu người bệnh kiểm soát tốt cân nặng, thường xuyên tập thể dục và tránh xa những tác nhân gây đau lưng như nâng các vật nặng, ngồi quá lâu… (4)

Nếu triệu chứng bệnh gây khó chịu, ảnh hưởng tới chất lượng cuộc sống, bác sĩ có thể đề nghị người bệnh áp dụng các phương pháp điều trị như:

Điều trị không phẫu thuật

• Dùng thuốc: Những loại thuốc giảm đau có thể giúp người bệnh cải thiện những triệu chứng bệnh. Một số loại thuốc như ibuprofen hay naproxen có thể hỗ trợ điều trị cơn đau do xẹp đĩa đệm hay hỗ trợ thư giãn cột sống. Tuy vậy, thuốc chỉ nên được dùng khi có sự hướng dẫn của bác sĩ để tránh những tác dụng phụ không mong muốn.
• Massage trị liệu: Xoa bóp và massage có thể làm thuyên giảm các cơn đau do khô đĩa đệm. Hơn nữa, biện pháp này còn có thể giúp thư giãn những đốt sống.
• Vật lý trị liệu: Bác sĩ có thể hướng dẫn người bệnh thực hiện các bài tập tăng cường sức mạnh các cơ xung quanh cột sống để giảm đau.
• Giảm cân: Kiểm soát tốt cân nặng có thể giảm bớt áp lực lên đĩa đệm, phòng ngừa tình trạng xẹp hay phồng đĩa đệm. Người bệnh nên áp dụng chế độ ăn uống lành mạnh và tập thể dục mỗi ngày để cải thiện những triệu chứng bệnh.
• Trị liệu thần kinh cột sống: Trị liệu thần kinh cột sống là phương pháp bảo tồn giúp chữa lành cơn đau tận gốc. Bác sĩ sẽ tiến hành nắn chỉnh cấu trúc sai lệch của khớp xương và đĩa đệm, từ đó giải phóng sự chèn ép lên rễ dây thần kinh và ống sống. Phương pháp này giúp kích thích khả năng tự phục hồi của cơ thể, loại bỏ cơn đau dứt điểm và ngăn ngừa tái phát.
• Tiêm corticosteroid ngoài màng cứng: Phương pháp này có thể giúp giảm viêm, sưng và đau lưng. Bác sĩ sẽ tiêm thuốc dưới sự hướng dẫn của x–quang để đảm bảo tính chính xác.

Phẫu thuật điều trị

Đối với các trường hợp nghiêm trọng, bác sĩ có thể đề nghị phẫu thuật cột sống để điều trị tình trạng đĩa đệm mất nước. Tuy nhiên, phương pháp này thường không được thực hiện cho tới khi những phương pháp bảo tồn không mang lại hiệu quả.

Những phương pháp phẫu thuật điều trị xẹp đĩa đệm phổ biến gồm:

• Thay thế đĩa đệm nhân tạo: Đây là thủ thuật thay thế toàn bộ đĩa đệm. Bác sĩ sẽ loại bỏ đĩa đệm bị hư hỏng và thay bằng một đĩa đệm nhân tạo.
• Phẫu thuật hợp nhất cột sống: Bác sĩ tiến hành loại bỏ đĩa đệm tổn thương, sau đó hợp nhất hai đốt sống với nhau để tạo sự ổn định. Để thực hiện kết nối, bác sĩ thực hiện phương pháp ghép xương. Mảnh xương được lấy từ một nơi khác trên cơ thể hoặc từ người hiến tặng, sau đó cố định bằng vít, que, móc vào cột sống.

Biện pháp phòng ngừa đĩa đệm mất nước

Đĩa đệm mất nước là quá trình bình thường khi cơ thể lão hóa, rất khó phòng ngừa. Tuy nhiên, để làm chậm quá trình lão hóa, cần lưu ý:

• Uống đủ nước: Cơ thể mỗi ngày cần được cung cấp đủ nước cho mọi hoạt động.
• Không hút thuốc lá: Những hóa chất trong thuốc lá có thể ảnh hưởng trực tiếp tới những đĩa đệm ở lưng, làm tăng tốc độ thoái hóa đĩa đệm.
• Kiểm soát tốt cân nặng để tránh tạo áp lực lớn lên lưng và cột sống, làm chậm tiến trình thoái hóa đĩa đệm.
• Duy trì tư thế cột sống tốt khi ngồi, đứng hoặc khi khuân vác vật nặng để tránh làm tổn thương đĩa đệm.
• Thường xuyên tập thể dục: Vận động phù hợp có thể giúp tăng cường sức khỏe cơ bắp, củng cố hệ thống xương và hỗ trợ tốt những chuyển động của lưng.

Trung tâm Chấn thương chỉnh hình, Hệ thống BVĐK Tâm Anh, là nơi quy tụ đội ngũ chuyên gia đầu ngành, bác sĩ ngoại khoa giàu kinh nghiệm, tận tâm, nhiệt tình như: TTND.GS.TS.BS Nguyễn Việt Tiến; PGS.TS.BS Đặng Hồng Hoa; TS.BS Tăng Hà Nam Anh; ThS.BS.CKII Trần Anh Vũ; BS.CKI Trần Xuân Anh, ThS.BS.CKI Lê Đình Khoa, ThS.BS Nguyễn Quang Tôn Quyền; TS.BS Đỗ Tiến Dũng; TS.BS.CKII Vũ Hữu Dũng… Đây cũng là một trong những đơn vị tiên phong trong việc chẩn đoán và điều trị các bệnh về cơ xương khớp với kỹ thuật hiện đại theo phác đồ cập nhật quốc tế.

Bệnh viện còn được trang bị hệ thống máy móc, trang thiết bị chẩn đoán hình ảnh hiện đại như: máy chụp CT 768 lát cắt Somatom Drive, máy cộng hưởng từ thế hệ mới Magnetom Amira BioMatrix, robot Artis Pheno, máy đo mật độ xương, máy siêu âm…; hệ thống kính vi phẫu thuật Opmi Vario 700 Zeiss, bàn mổ Meera-Maquet… để có thể phát hiện sớm các tổn thương và điều trị hiệu quả các bệnh lý về cơ xương khớp…

BVĐK Tâm Anh còn sở hữu hệ thống phòng khám khang trang, khu nội trú cao cấp; khu vực phục hồi chức năng hiện đại; quy trình chăm sóc hậu phẫu toàn diện giúp bệnh nhân nhanh chóng hồi phục và ổn định sức khỏe sau phẫu thuật.

Để đặt lịch khám và điều trị với các chuyên gia đầu ngành tại Trung tâm Chấn thương chỉnh hình, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Quý khách vui lòng liên hệ:

Tình trạng đĩa đệm mất nước xảy ra do tiến trình lão hóa tự nhiên của cơ thể. Nếu không có biện pháp can thiệp sớm, những triệu chứng có thể nghiêm trọng theo thời gian, dẫn tới nhiều biến chứng nghiêm trọng. Phần lớn trường hợp có thể kiểm soát những triệu chứng bằng những biện pháp chăm sóc tại nhà như nghỉ ngơi, vật lý trị liệu, dùng thuốc giảm đau, thay đổi lối sống. Tuy nhiên, nếu những triệu chứng ngày càng nghiêm trọng, người bệnh nên nhanh chóng trao đổi với bác sĩ để được hướng dẫn, có các phương pháp điều trị kịp thời, ngăn ngừa rủi ro.