Chúng ta đang sống trong thế giới công nghệ, việc sử dụng máy tính, điện thoại liên tục và đặc biệt stress nên bệnh khô mắt được xem là bệnh phổ biến của thế kỷ 21. Cứ 11 người sẽ có 1 người bị khô mắt [1]. Vậy có cách trị khô mắt tại nhà đơn giản dễ thực hiện và an toàn không?
Hội chứng thị giác màn hình là một cách nói về bệnh khô mắt trong thế kỷ 21. Hội chứng này còn có thể gây ra nhiều cảm giác khó chịu khác như đau đầu, mỏi cổ, mỏi mắt, nhức mắt, khó tập trung,…
Khô mắt là tình trạng rối loạn của màng phim nước mắt do giảm tiết nước mắt hoặc nước mắt bốc hơi quá nhiều dẫn đến tổn thương bề mặt nhãn cầu và gây cảm giác khó chịu ở mắt. Người bệnh có biểu hiện: mắt khô, đỏ, rát, cộm, ngứa ngáy, nhạy cảm với ánh sáng, chảy nước mắt, tầm nhìn mờ đột ngột.
Người bị khô mắt dễ gặp các biến chứng sau [2]:
Dưới đây là các cách trị khô mắt tại nhà đơn giản và hiệu quả:
Làm sạch mắt sẽ khắc phục tình trạng khô mắt. Khi rửa mặt cần chú ý làm sạch vùng da quanh mắt, mí mắt và lông mi vì đây là nơi tập trung nhiều tuyến nước mắt.
Sử dụng nước ấm và dầu gội trẻ em hoặc dung dịch rửa mắt không chứa chất bảo quản để nhẹ nhàng làm sạch mí mắt. Đặc biệt chú ý đến những vùng có lớp trang điểm mắt hoặc kem dưỡng da, không để chúng lọt vào màng phim nước mắt gây kích ứng mắt. Màng phim nước mắt là 1 lớp chất lỏng trong suốt bảo vệ mắt, được tạo thành từ dầu từ tuyến meibomian. Thiếu đi màng phim nước mắt có thể làm mắt bị khô và đau.
Ánh sáng từ màn hình máy tính, điện thoại và tivi có thể gây kích ứng mắt, đồng thời làm giảm tần suất chớp mắt. Theo Viện Y tế Quốc gia Mỹ cho biết sử dụng máy tính nhiều làm giảm tốc độ chớp mắt cũng góp phần gây khô mắt.
Thường xuyên để mắt nghỉ ngơi khi làm việc với máy tính để tránh tình trạng khô và mỏi mắt. Hãy tuân theo quy tắc 20-20-20 cho mắt nghỉ ngơi, tức là nên nghỉ giải lao sau mỗi 20 phút, nhìn một điểm cách đó khoảng 20 feet (tương đương 6,1 m) trong khoảng 20 giây và chớp mắt thường xuyên để làm trơn mắt.
Ánh sáng xanh do các thiết bị điện tử như máy tính, điện thoại di động, Ipad, TV, đèn LED phát ra có bước sóng ngắn (380-495nm) có thể xuyên sâu và làm tổn thương các tế bào biểu mô, gây rối loạn điều chỉnh, suy giảm thị lực và tăng nguy cơ mù lòa. Đặc biệt, chúng ta có xu hướng chớp mắt ít hơn khi sử dụng máy tính hoặc khi sử dụng các thiết bị kỹ thuật số cầm tay. Điều này khiến nước từ mắt bốc hơi nhiều hơn và làm tăng nguy cơ khô mắt.
Vì vậy, một quy tắc nho nhỏ có thể giúp hạn chế tác động của các thiết bị điện tử là điều chỉnh thời gian cho mắt nghỉ ngơi hợp lý, áp dụng quy tắc 20-20-20 để chớp mắt thường xuyên hơn và thực hiện việc này 20 phút/lần. Thực hiện theo quy tắc này có thể giúp giảm khô mắt và mỏi mắt do máy tính.
Để giảm thiểu thời gian sử dụng các thiết bị điện tử thì việc sắp xếp, điều chỉnh màn hình máy tính đúng cách là điều cần thiết. Màn hình không được quá sáng hoặc quá tối, vì điều này có thể gây nhức mắt, làm mắt kích ứng và căng thẳng.
Ngoài ra, bạn nên để màn hình thấp hơn tầm mắt khoảng 10-15cm và khoảng cách từ mắt đến màn hình khoảng 50-60cm. Điều này giúp làm chậm quá trình bay hơi của nước mắt giữa các lần chớp mắt.
Xoa đều tay cho nóng lên sau đó đặt tay lên mắt, thực hiện động tác này từ 5-7 lần sẽ giúp mắt thư giãn. Cũng có thể dùng khăn ấm chườm lên mắt, việc này sẽ giúp các cơ mắt được thư giãn, giảm căng thẳng và mỏi mắt. Rửa mắt bằng nước ấm 2-3 lần/ngày là một cách chữa khô mắt tại nhà hiệu quả.
Omega-3 có tác dụng cải thiện chức năng của tuyến meibomian, giúp giảm các triệu chứng khô mắt một cách tự nhiên bằng cách làm dịu và bổ sung dưỡng chất cho mắt. Bạn có thể tìm thấy axit béo omega-3 trong:
Thiếu vitamin D, B12 và A cũng liên quan đến hội chứng khô mắt. Xây dựng chế độ ăn uống cân bằng sẽ giúp giải quyết các vấn đề và là một trong những cách chữa khô mắt tại nhà hiệu quả. Nên bổ sung các loại thực phẩm sau sẽ giúp tăng cường sức khỏe cho mắt như:
Bác sĩ có thể cho bổ sung các loại thực phẩm chức năng trong trường hợp cơ thể người bệnh gặp khó khăn trong việc dung nạp thực phẩm. Thực phẩm bổ sung có thể giúp cơ thể có đủ vitamin và khoáng chất nhưng cũng cần cẩn thận khi sử dụng, không nên dùng quá nhiều vì chúng sẽ tạo ra những tác động tiêu cực. Nên uống thuốc theo đúng chỉ định từ bác sĩ chuyên khoa.
Chớp mắt thường xuyên giúp tăng cường sức khỏe của mắt và làm thông các tuyến lệ. Bắt đầu bằng cách nhắm mắt trong 2 giây và mở ra, sau đó tiếp tục nhắm mắt trong 2 giây và nhắm chặt trong 2 giây, cuối cùng mở mắt ra. Để giúp mắt giữ ẩm, bạn có thể chớp mắt 20 phút/lần và 20 lần/ngày. Đây là biến thể của quy tắc chớp mắt 20-20 là nhắm mắt lại sau mỗi 20 phút và giữ yên trong 20 giây.
Khói thuốc lá chứa hơn 7.000 hóa chất. Chúng không chỉ là mối nguy hại tiềm tàng đối với sức khỏe mà còn có thể gây kích ứng cho mắt. Người hút thuốc có nguy cơ bị khô mắt cao gấp đôi so với bình thường. Hút thuốc cũng có thể làm thay đổi thành phần nước mắt, dễ gây ra các triệu chứng khô mắt hơn. Nên bỏ thuốc lá hoặc tránh xa những nơi có nhiều khói thuốc để tránh gây kích ứng mắt và phổi.
Nước giúp làm trơn bảo vệ nhãn cầu và bổ sung tuyến lệ. Cung cấp đủ nước giúp mắt rửa trôi bụi bẩn, khiến cho việc chớp mắt dễ dàng hơn và giúp mắt thư giãn. Nên duy trì uống từ 8 – 10 ly nước mỗi ngày, tương đương 1,5 – 2 lít nước.
Thiếu ngủ khiến mắt tiết ra nhiều nước mắt hơn và gây ra nhiều vấn đề dẫn đến khô mắt. Người lớn cần ngủ khoảng 7 – 8 giờ mỗi đêm. Nếu bạn khó ngủ có thể thử những phương pháp sau:
Uống quá nhiều rượu có thể làm cơ thể mất nước và gây khô mắt. Vì vậy, hạn chế rượu sẽ cải thiện sức khỏe của mắt.
Khô mắt có thể gây ra chứng sợ ánh sáng, chính là sự nhạy cảm bất thường với ánh sáng và có thể dẫn đến lác mắt, đau mắt, đau đầu, chảy nhiều nước mắt. Có một số loại kính mắt như kính râm hoặc kính lọc ánh sáng xanh có thể giúp giảm bớt và ngăn các triệu chứng khô mắt trở nên tệ hơn.
Môi trường có độ ẩm thấp, nhiều gió, bụi bẩn, sử dụng điều hòa hoặc nhiều hơi nóng và khói có thể gây khô da và kích ứng mắt tạm thời. Nên thường xuyên đóng cửa sổ vào những ngày gió to sẽ giúp chặn khói bụi, các chất gây ô nhiễm và chất gây dị ứng mắt ở trong không khí.
Mức độ ô nhiễm không khí đáng báo động hiện nay là nguyên nhân hàng đầu gây ra rất nhiều bệnh về mắt. Vì vậy, nên sử dụng máy lọc không khí và máy phun sương tạo độ ẩm là sự lựa chọn tối ưu khi cung cấp độ ẩm trong không khí đồng thời hạn chế vi khuẩn phát triển. Tránh tiếp xúc lâu với luồng khí từ điều hòa vì chúng có thể gây khô mắt.
Nếu tình trạng khô mắt không cải thiện sau khi đã thử dùng các phương pháp tại nhà, bạn hãy đến bác sĩ nếu [3]:
Với hầu hết mọi người, tình trạng khô mắt thường chỉ mang tính chất tạm thời và là một phần của quá trình lão hóa. Nhưng một số trường hợp, đây lại là dấu hiệu của bệnh nghiêm trọng. Vì vậy, ngay khi xuất hiện các triệu chứng khô mắt, người bệnh nên tìm đến bác sĩ ngay để được thăm khám và điều trị kịp thời, tránh xảy ra những hậu quả không mong muốn.
Bác sĩ sẽ tiến hành trị liệu trong trường hợp tình trạng khô mắt kéo dài nhiều ngày:
Các trường hợp đặc biệt khi mắt bị khô nước trên mắt bay hơi quá nhanh, bác sĩ sẽ tiến hành đặt nút Punctal. Bằng cách chặn lại dòng nước mắt tự nhiên, nước mắt nhân tạo và thuốc mỡ được giữ lại trên mắt lâu hơn sẽ hỗ trợ điều trị khô mắt.
Ngoài ra, nước mắt sẽ không chảy ra qua các ống dẫn, giữ cho màng nước mắt trên bề mặt mắt nguyên vẹn lâu hơn, giúp giảm các triệu chứng khô mắt. Nút Punctal còn có thể tự hòa tan trong nước mắt sau một khoảng thời gian sử dụng.
Tuy nhiên, lắp đặt nút Punctal không đúng cách có thể làm mắt chảy nước nhiều hơn và một vài người có cơ địa không tương thích với nút Punctal.
Nhiều trường hợp đặt nút Punctal không thể cải thiện tình trạng khô mắt ở người bệnh, khi đó bác sĩ sẽ tiến hành tiểu phẫu để gắn nút Punctal vĩnh viễn vào ống dẫn nước mắt giúp duy trì nước mắt để mắt không bị khô.
Nên thường xuyên làm sạch và sử dụng thuốc nhỏ mắt hoặc các sản phẩm khác giúp bôi trơn mắt. Nếu tình trạng khô mắt là mạn tính, nên sử dụng thuốc nhỏ ngay cả khi mắt khỏe để giữ cho mắt ở trạng thái tốt nhất. Tuy nhiên chỉ nên sử dụng thuốc theo đúng liều lượng và chỉ định của bác sĩ. [4]
Chuyên khoa Mắt, BVĐK Tâm Anh TPHCM quy tụ đội ngũ bác sĩ hàng đầu, giàu kinh nghiệm, tận tâm trong điều trị các bệnh về mắt: viêm kết mạc, dị vật trong mắt… sẽ giúp người bệnh điều trị an toàn, giảm các biến chứng, nhanh chóng hồi phục sức khỏe cho mắt.
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Cách điều trị khô mắt tại nhà không khó, tuy nhiên nếu không cẩn thận dễ khiến bệnh nặng hơn, nhất là việc dùng sai thuốc hoặc liều lượng. Đặc biệt, với một số bệnh thì tình trạng khô mắt chỉ là biểu hiện tạm thời. Vì vậy, ngay khi phát hiện mắt bị khô, người bệnh đến gặp bác sĩ chuyên khoa Mắt để được chẩn đoán và điều trị hiệu quả.
