Bướu cổ có di truyền không? Chuyên gia giải đáp chi tiết từ A-Z

Bướu cổ là tình trạng tuyến giáp tăng kích thước hoặc tế bào tuyến giáp phát triển bất thường, tạo thành các nhân giáp. Phụ nữ có nguy cơ mắc bệnh cao hơn nam giới. Những thắc mắc phổ biến về bệnh này là: bướu cổ có di truyền không? Bệnh do nguyên nhân nào gây ra và cách điều trị thế nào? Dưới đây là những thông tin giải đáp, do thạc sĩ bác sĩ CKI Hà Thị Ngọc Bích, khoa Nội tiết – Đái tháo đường, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM chia sẻ.

Bướu cổ có di truyền không?

Di truyền là một trong những yếu tố có thể gây bệnh bướu cổ. Các chuyên gia cho rằng sự phát triển của bướu cổ lành tính phụ thuộc vào các yếu tố: di truyền, môi trường và nội sinh. Đặc biệt, yếu tố di truyền có vai trò quan trọng, là nguyên nhân khiến tỷ lệ mắc bướu cổ cao hơn ở các cặp song sinh cùng trứng so với cặp song sinh khác trứng. (1)

Một số gen đơn lẻ có vai trò chính trong sự khởi phát bướu cổ, như: gen thyroglobulin (Tg), gen thụ thể hormone kích thích tuyến giáp (TSHR), gen đồng vận chuyển Na+/I- (NIS) và marker bướu giáp đa nhân 1 (MNG1) trên nhiễm sắc thể 14…

Các nguyên nhân gây bướu cổ

Bên cạnh yếu tố di truyền, có nhiều nguyên nhân khác gây bệnh bướu cổ như:

1. Thiếu hụt i-ốt

Thiếu i-ốt là nguyên nhân phổ biến nhất gây bướu cổ trên thế giới. I-ốt là khoáng chất quan trọng giúp tuyến giáp sản xuất hormone giáp. Nếu trong chế độ ăn không cung cấp đủ nhu cầu i-ốt, các tế bào tuyến giáp sẽ phát triển để sản sinh đủ lượng hormone.

2. Bệnh Graves

Bệnh Graves (Basedow, bướu giáp mạch lan tỏa) là bệnh tự miễn khiến hệ thống miễn dịch của cơ thể tấn công tế bào tuyến giáp, dẫn đến tăng kích thước tuyến giáp. Bệnh gây tình trạng cường giáp và có thể kèm theo các vấn đề về mắt như lồi mắt.

3. Bệnh viêm giáp Hashimoto

Bệnh viêm giáp Hashimoto cũng thuộc nhóm bệnh tự miễn của tuyến giáp với thâm nhiễm tế bào lympho, có thể gây suy giáp mạn tính. Bệnh thường diễn biến âm thầm, người bệnh chỉ phát hiện khi tuyến giáp đã to hoặc xét nghiệm thấy các chỉ số bất thường. Bướu cổ do bệnh viêm giáp Hashimoto không gây đau nhưng khiến người bệnh có cảm giác căng tức dưới cổ.

4. Ung thư tuyến giáp

Ung thư tuyến giáp cũng là nguyên nhân gây bướu cổ. Người lớn tuổi có nguy cơ mắc bệnh cao hơn, bệnh thường gặp ở phụ nữ hơn nam giới. Bướu cổ do ung thư tuyến giáp không gây đau nhưng người bệnh có thể khàn giọng, khó nuốt, thay đổi giọng nói, sụt cân nếu bướu giáp to, chèn ép hay di căn…

5. Tuyến giáp lớn khi mang thai

Khi mang thai, nhau thai sẽ sản sinh hormone gonadotropin, kích thích tuyến giáp phát triển và có thể làm tuyến giáp to ra nhiều hơn.

6. Viêm tuyến giáp

Các rối loạn tự miễn, tình trạng viêm nhiễm do vi khuẩn, virus… có thể gây viêm tuyến giáp, dẫn đến cường giáp hoặc suy giáp. Ở những trường hợp này, người bệnh sẽ cảm thấy cổ to ra và có thể có cảm giác đau vùng cổ khi chạm vào.

7. Thuốc

Một số loại thuốc chứa lithium (thuốc trị bệnh tâm thần), Dopamin, furosemide hay Amiodarone… có thể kích thích tế bào tuyến giáp, làm tăng kích thước tuyến giáp.

Phụ nữ mang thai bị bướu cổ có ảnh hưởng đến bé không?

Không. Phụ nữ mang thai bị bướu cổ lành tính sẽ không gây ảnh hưởng đến sức khỏe của mẹ và bé. Tuy nhiên, nếu bướu cổ do rối loạn tuyến giáp tự miễn, các kháng thể từ cơ thể mẹ có thể được truyền cho thai nhi trong thai kỳ. Người mẹ bị bướu cổ có nguy cơ sảy thai cao, thai nhi cũng có thể bị cường giáp bẩm sinh. Nếu có cơn nhiễm độc giáp sẽ gây nguy hiểm cho tính mạng thai phụ và thai nhi. Với người mẹ bị bướu cổ do suy giáp, thai nhi có thể bị chậm phát triển trí tuệ do suy giảm chức năng tuyến giáp.

Phương pháp điều trị bướu cổ

Nếu bướu giáp nhỏ và không có dấu hiệu chèn ép, không gây ảnh hưởng đến sức khỏe và sinh hoạt của người bệnh, bác sĩ có thể quyết định không cần điều trị. Một số bướu nhỏ lành tính có thể tự thoái triển theo thời gian. Tuy nhiên, người bệnh vẫn phải theo dõi, tái khám định kỳ, xét nghiệm hormone, siêu âm tuyến giáp theo lịch hẹn của bác sĩ Nội tiết – Đái tháo đường. (2)

Tùy theo tình trạng bướu cổ, kích thước bướu, nguyên nhân gây bệnh…, bác sĩ có thể cân nhắc lựa chọn những phương pháp điều trị như:

1. Sử dụng thuốc

Người bệnh bị bướu cổ do suy giáp có thể được kê đơn thuốc levothyroxin (Levothyrox, Berlthyrox). Với trường hợp người bệnh bướu cổ do cường giáp sẽ được kê methimazole (Thyrozol), propylthiouracil… Nếu tuyến giáp bị viêm, gây đau đớn, bác sĩ có thể kê đơn kháng viêm aspirin, ibuprofen, celecoxib hoặc thuốc corticosteroid.

2. Điều trị bằng i-ốt phóng xạ

Phương pháp điều trị này được sử dụng trong trường hợp tuyến giáp hoạt động quá mức, hoặc ung thư tuyến giáp. I-ốt phóng xạ đi đến tuyến giáp, phá hủy các tế bào và gây co nhỏ tuyến giáp. Sau điều trị bằng i-ốt phóng xạ, người bệnh có thể có nguy cơ suy giáp, cần dùng liệu pháp thay thế hormone tuyến giáp suốt đời.

3. Phẫu thuật

Người bệnh có thể được phẫu thuật loại bỏ một phần hoặc toàn bộ tuyến giáp, tùy theo nguyên nhân bướu cổ và nguy cơ biến chứng. Sau khi cắt toàn bộ tuyến giáp, người bệnh cần điều trị thay thế hormone tuyến giáp suốt đời. Với người bệnh cắt bỏ một phần tuyến giáp, nên kiểm tra nồng độ hormone TSH và T4 tự do 6 – 8 tuần sau phẫu thuật và dùng thuốc thay thế hormone tuyến giáp nếu cần.

Cách phòng ngừa bướu cổ

Bướu cổ đơn thuần (bướu cổ lành tính, bướu cổ do thiếu i-ốt hay còn gọi là bướu giáp địa phương) là loại bướu cổ duy nhất có thể chủ động phòng ngừa. Nguyên nhân thường gặp của bệnh là do chế độ ăn thiếu i-ốt (hay gặp ở những vùng địa phương thiếu i-ốt). Do đó, để phòng ngừa bướu cổ đơn thuần, nên duy trì chế độ ăn lành mạnh, đủ chất dinh dưỡng, bổ sung i-ốt thông qua các loại hải sản, sữa, muối i-ốt. Không nên tự bổ sung i-ốt hoặc dùng các thực phẩm chức năng chứa i-ốt khác nếu không có khuyến cáo của bác sĩ.

Lưu ý khi chăm sóc bệnh nhân bướu cổ

Người bệnh bướu cổ trong và sau quá trình điều trị bướu cổ cần lưu ý:

• Tuyệt đối tuân thủ chỉ định dùng thuốc của bác sĩ Nội tiết – Đái tháo đường, không được tự ý ngưng thuốc, thay đổi liều…
• Tái khám định kỳ với bác sĩ Nội tiết – Đái tháo đường hoặc Ung bướu.
• Duy trì tâm trí cân bằng, thoải mái, dành nhiều thời gian nghỉ ngơi để hạn chế căng thẳng, mệt mỏi. Có thể chơi thể thao hoặc tập yoga, thiền…
• Có chế độ dinh dưỡng cân bằng, đầy đủ dưỡng chất, đảm bảo đủ i-ốt. Áp dụng chế độ ăn này cho cả người thân của người bệnh để phòng ngừa nguy cơ mắc bệnh.

Khoa Nội tiết – Đái tháo đường, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM và đơn vị Nội tiết – Đái tháo đường, Trung tâm Khám chữa bệnh Tâm Anh Quận 7 là những địa chỉ chuyên khám, tầm soát, điều trị các bệnh rối loạn nội tiết tố, bướu cổ, bệnh liên quan đến tuyến giáp, tuyến yên, tuyến thượng thận, chậm phát triển, bệnh tiểu đường…

Khoa, đơn vị có nền tảng nhân lực là đội ngũ y bác sĩ, chuyên gia, điều dưỡng… giàu kinh nghiệm, được đào tạo bài bản, luôn nhiệt tình, tâm huyết với người bệnh, cùng hệ thống máy móc hiện đại giúp chẩn đoán nhanh chóng, chính xác, hỗ trợ người bệnh trong quá trình khám, điều trị và phục hồi sớm.

Trên đây là các thông tin giúp bạn giải đáp thắc mắc: bướu cổ có di truyền không? Các phương pháp điều trị bệnh thế nào? Bệnh bướu cổ nếu phát hiện và điều trị từ sớm sẽ giúp người bệnh tránh những biến chứng nghiêm trọng, nhất là với phụ nữ đang mang thai bị bướu cổ. Bất cứ khi nào nhận thấy các dấu hiệu bất thường vùng cổ, khàn giọng, khó thở, khó nuốt, run tay, sụt cân…, người bệnh nên đến ngay khoa Nội tiết – Đái tháo đường để được khám, tầm soát.