Áp xe gan: Triệu chứng, nguyên nhân, chẩn đoán và phòng ngừa

Bệnh áp xe gan có tỉ lệ tử vong cao nên người bệnh cần nhận biết sớm áp xe gan là gì để có biện pháp phòng ngừa, giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh.

Áp xe gan là bệnh lý phổ biến ở các nước có khí hậu nhiệt đới, gồm Việt Nam. Đây là một bệnh lý có tỷ lệ tử vong cao. Hiểu rõ áp xe gan là gì, nguyên nhân và triệu chứng áp xe gan sẽ giúp chúng ta chủ động phòng ngừa bệnh.

Áp xe gan là gì?

Áp xe gan là tình trạng gan bị tổn thương, do nhiễm khuẩn hay nhiễm ký sinh trùng. Lúc này, gan sẽ có những ổ mủ nhỏ rải rác hoặc là ổ mủ to đơn độc.

Dựa theo nguyên nhân gây bệnh, áp xe gan được phân thành 3 dạng gồm: (1)

• Áp xe gan do vi trùng (thường là đa vi trùng)
• Áp xe gan do ký sinh trùng hoặc a-míp (chủ yếu là entamoeba histolytica)
• Áp xe gan do nấm (phần lớn thuộc họ Candida)

Nguyên nhân gây áp xe gan

Nguyên nhân gây bệnh áp xe gan thường thấy là do vi khuẩn và ký sinh trùng gây ra. Tại những nước phát triển, nguyên nhân gây bệnh do vi khuẩn chiếm tỷ lệ hàng đầu. Trên toàn thế giới, áp xe gan do ký sinh trùng lại là nguyên nhân thường gặp nhất.

Khi xâm nhập cơ thể, vi khuẩn và ký sinh trùng có thể gây áp xe gan theo đường máu (động mạch và tĩnh mạch), theo đường bạch huyết.

Ngoài ra, nguyên nhân gây áp xe gan cũng có thể là do vi sinh vật di chuyển ngược theo đường mật, gây nhiễm khuẩn khu trú (áp xe gan đường mật).

Triệu chứng áp xe gan

Những triệu chứng áp xe gan không xuất hiện ngay, nhưng khi xuất hiện sẽ là biểu hiện lâm sàng rất nghiêm trọng. Những triệu chứng nguy hiểm của bệnh áp xe gan gồm: (2)

• Buồn nôn, nôn
• Sụt cân, chán ăn
• Vã nhiều mồ hôi
• Vàng da
• Sốt cao kèm theo rét run: sốt 39°C – 40°C trong giai đoạn cấp tính của bệnh, sau đó giảm xuống và kéo dài
• Đau tức ở hạ sườn phải hoặc cảm giác căng tức nặng ở vùng hạ sườn phải: Đây là triệu chứng do gan to. Khi ổ áp xe to cấp tính, cơn đau sẽ lan đến vùng thượng vị hay toàn bộ vùng bụng
• Người bệnh cảm thấy đau khi ấn kẽ sườn 11- 12

Chẩn đoán bệnh áp xe gan

Để chẩn đoán chính xác áp xe gan, bên cạnh các biểu hiện lâm sàng như đau tức hạ sườn phải, sốt cao, ho và khó thở… người bệnh cần làm những xét nghiệm cận lâm sàng như:

• Xét nghiệm máu: Xét nghiệm này giúp bác sĩ tìm dấu hiệu của tình trạng nhiễm trùng
• Xét nghiệm tốc độ lắng máu
• Xét nghiệm chức năng gan gồm ALP tăng, albumin giảm, men gan tăng, bilirubin tăng
  50% người bệnh áp xe gan có kết quả cấy máu dương tính
• Xét nghiệm phân: Xét nghiệm này giúp bác sĩ xác định trong phân của người bệnh có chứa trứng hay thể tư dưỡng của histolytica không. Nếu nghi ngờ nhiễm histolytica, người bệnh có thể cần thực hiện thêm xét nghiệm huyết thanh
• Chụp X-quang ngực thẳng có hình ảnh vòm hoành bên phải nâng cao, giúp xác định người bệnh có bị xẹp phổi hoặc tràn dịch màng phổi không
• Siêu âm áp xe gan
• Chụp CT cũng hỗ trợ bác sĩ phát hiện áp xe gan

Biến chứng áp xe gan

Khi không được phát hiện và can thiệp kịp thời, người bệnh áp xe gan sẽ có nguy cơ đối mặt với những biến chứng nguy hiểm như:

• Biến chứng do vỡ ổ áp xe: Đây là biến chứng thường gặp và nguy hiểm nhất. Ổ áp xe gan ở bên trái khi bị vỡ, có thể tràn vào màng tim. Khi đó, người bệnh sẽ có triệu chứng đột ngột khó thở, vã mồ hôi, da tím tái, không nghe rõ tiếng tim. Nếu không cấp cứu kịp thời, bệnh nhân có thể tử vong do bị ép tim cấp.
• Nhiễm trùng ổ bụng: Tình trạng vỡ ổ áp xe gan vào ổ bụng có thể gây nhiễm trùng toàn bộ ổ bụng (viêm phúc mạc). Lúc này, bệnh nhân sẽ xuất hiện những triệu chứng như đau bụng dữ dội, bụng cứng và sốt cao. Người bệnh cần được kịp thời dẫn lưu ổ bụng hay phẫu thuật cấp cứu, để phòng ngừa nguy cơ bị choáng nhiễm khuẩn và tử vong
• Vỡ ống tiêu hóa: Ổ áp xe gan có nguy cơ vỡ vào ống tiêu hóa như đại tràng, dạ dày. Tình trạng này khiến người bệnh bị nôn ra mủ, đi đại tiện ra máu; ổ áp xe vỡ vào cơ thành bụng gây áp xe cơ thành bụng hay hình thành các lỗ rò chảy mủ.

Điều trị áp xe gan

1. Điều trị nội khoa

Người bệnh áp xe gan được chỉ định điều trị bằng thuốc kháng sinh phổ rộng. Thực tế, người bệnh áp xe gan thường được bác sĩ phẫu thuật chọc hút ổ áp xe khi ổ áp xe đã hóa lỏng, việc này sẽ giúp cho điều trị nội khoa. Sau đó, bệnh phẩm sẽ được nuôi cấy. Người bệnh được chỉ định dùng thuốc dựa trên kết quả kháng sinh đồ. Đây là sự phối hợp điều trị áp xe gan mang đến hiệu quả cao, tiết kiệm chi phí cho bệnh nhân.

2. Dẫn lưu rút mủ qua da

Phần lớn các trường hợp áp xe gan do vi khuẩn hay áp xe gan lớn do amip không được chữa trị hồi phục hoàn toàn chỉ với kháng sinh đơn thuần. Vì thế, người bệnh cần được dẫn lưu dựa trên kết quả siêu âm hay chụp CT.

Phương pháp này cũng thường được chỉ định cho các trường hợp áp xe vỡ và người bệnh bị viêm phúc mạc, ổ áp xe có kích thước quá lớn (> 5cm) hay nhiều vách, hoặc người bệnh mắc những bệnh lý trong ổ bụng cần được phẫu thuật như viêm ruột thừa.

Tuy nhiên, phương pháp này cũng có các nhược điểm như khó áp dụng với những trường hợp có nhiều ổ áp xe, người bệnh có rối loạn đông máu đi kèm.

Phòng ngừa áp xe gan

Để giảm thiểu nguy cơ bị áp xe gan, cần lưu ý:

• Không nên dùng thịt chưa nấu chín như nem chua, nem chạo, tiết canh, gỏi…
• Không dùng rau sống chưa rửa kỹ, bao gồm những loại rau (giá đỗ) ăn kèm khi ăn phở, bún bò, bún chả…
• Không uống nước chưa đun sôi như các nguồn nước ở sông, suối, ao, hồ, ngay cả nước trong chum vại, giếng, bể chứa nước và vòi
• Tránh dùng nước đá cây, kem không đạt tiêu chuẩn vệ sinh hay nước giải khát không rõ nguồn gốc.
• Tại các vùng nông nghiệp trồng rau màu, không được sử dụng phân tươi để bón
• Sau khi đi vệ sinh và trước mỗi bữa ăn cần rửa tay đúng cách với xà phòng
• Khi phát hiện có ổ nhiễm khuẩn trên cơ thể, cần đi khám để được điều trị dứt điểm, ngăn ngừa vi khuẩn lây lan, đặc biệt lây qua đường máu (nhiễm khuẩn huyết).
• Khi nghi ngờ mắc áp xe gan cần đi khám càng sớm càng tốt để được chẩn đoán chính xác và có hướng xử trí kịp thời, giảm thiểu nguy cơ xuất hiện các biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng tới tính mạng của người bệnh.

Thắc mắc về áp xe gan

1. Bị áp xe gan nguy hiểm không?

Áp xe gan là bệnh lý nguy hiểm. Khi không có biện pháp can thiệp sớm, người bệnh có thể đối mặt với nhiều biến chứng nghiêm trọng như vỡ ổ áp xe gan, nhiễm trùng ổ bụng, vỡ ống tiêu hóa.

Bệnh áp xe gan có nguy hiểm không? Tìm hiểu chi tiết về mức độ nguy hiểm của bệnh.

2. Bệnh áp xe gan có lây không?

Bệnh áp xe gan không lây truyền qua không khí hoặc tiếp xúc thông thường giữa người với người. Tuy nhiên, bệnh có lây nhiễm tác nhân gây bệnh.

Áp xe gan do amip chủ yếu sẽ lây nhiễm qua đường phân – miệng. Lây truyền thường bắt nguồn từ việc bệnh nhân ăn uống không hợp vệ sinh, sinh hoạt thiếu sạch sẽ. Vì thế, người bệnh sau khi đi vệ sinh và trước khi ăn cần vệ sinh tay đúng cách.

3. Bệnh áp xe gan nên ăn gì, kiêng gì?

Chế độ ăn cũng hỗ trợ rất tốt cho quá trình điều trị của người bệnh. Những thực phẩm cần được bổ sung vào thực đơn mỗi ngày như các loại cá béo, rau họ cải, rau chân vịt và các loại rau lá xanh, đậu nành và các loại đậu, yến mạch, ngũ cốc nguyên hạt, các loại hạt, nghệ, tỏi, củ dền, dầu olive, dầu quả bơ, các loại quả mọng, bưởi, nho, cà phê, trà xanh.

Đồng thời người bệnh áp xe gan nên kiêng các loại thực phẩm nhiều muối, nhiều đường, nhiều dầu mỡ; không uống rượu bia; hạn chế dùng những thực phẩm chế biến sẵn, thịt đỏ, nội tạng động vật, hải sản giáp xác chưa nấu chín.

4. Khi nào cần gặp bác sĩ?

Áp xe gan là tình trạng nguy hiểm, có thể dẫn tới nhiều biến chứng nghiêm trọng. Vì thế, nếu được chẩn đoán mắc bệnh, người bệnh nên tiến hành điều trị ngay lập tức theo chỉ định từ bác sĩ. Nếu không chữa trị sớm và đúng cách, nguy cơ cao gây tử vong.

Để đặt lịch thăm khám và điều trị các bệnh lý đường tiêu hóa với các chuyên gia bác sĩ về Tiêu hóa của Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, xin vui lòng liên hệ:

Áp xe gan là bệnh lý đe dọa tính mạng của người bệnh khi không có biện pháp can thiệp sớm. Khi được chẩn đoán mắc bệnh hoặc nghi ngờ mắc bệnh áp xe gan, bệnh nhân nên đi đến các bệnh viện, cơ sở y tế uy tín được để thăm khám, chẩn đoán, có hướng xử trí kịp thời, ngăn ngừa bệnh tiến triển nặng.