5 bệnh lý bánh nhau (nhau thai) nguy hiểm thường gặp mẹ bầu cần lưu ý

Bánh nhau là thành phần quan trọng trong sự phát triển của thai nhi. Vì thế, các bệnh lý bánh nhau có thể ảnh hưởng đến mẹ và bé, trong trường hợp nghiêm trọng có thể phải chấm dứt thai kỳ.

Bệnh lý bánh nhau là gì?

Bệnh lý bánh nhau là tình trạng nhau thai phát triển bất thường, không đúng vị trí hoặc bám quá sâu vào thành tử cung gây ra những bệnh lý nguy hiểm cho thai kỳ. Các bệnh lý nhau thai thường được chẩn đoán bằng siêu âm. Bánh nhau giàu mạch máu kết nối tử cung và thai bằng dây rốn. Bình thường nhau thai bám ở đáy hoặc mặt bên của thân tử cung. (1)

Bánh nhau là một cấu trúc phát triển trong tử cung khi mang thai, góp phần chuyên chở oxy, chất dinh dưỡng đến thai nhi. Bánh nhau cũng đóng vai trò quan trọng trong việc sản xuất hormone và bảo vệ thai nhi khỏi các tác nhân nhiễm trùng.

5 bệnh lý nhau thai thường gặp nhất ở thai phụ

Những bất thường từ bánh nhau ít nhiều có thể gây ra những biến chứng ảnh hưởng đến sức khỏe của mẹ và sự phát triển của thai nhi. Trong một số nguyên nhân có thể dẫn đến sảy thai, khó sinh, thai nhi chậm phát triển trong tử cung… đều bắt nguồn từ bệnh lý nhau thai. Vậy những bệnh lý bánh nhau nào có thể xảy ra trong suốt thai kỳ? (2)

1. Nhau tiền đạo

Đây là thuật ngữ chỉ tình trạng bánh nhau che kín một phần hay toàn bộ ở lỗ trong tử cung. Nhau tiền đạo là bệnh lý nhau thai phổ biến có thể ảnh hưởng lớn đến sức khỏe thai nhi và mẹ bầu.

Chưa có nguyên nhân hình thành nhau tiền đạo, tuy nhiên có một số yếu tố được cho làm tăng nguy cơ của bệnh lý này như sản phụ có u xơ tử cung, tiền sử mổ lấy thai hoặc có sẹo tử cung, tử cung dị dạng, sản phụ lớn tuổi. Nhau tiền đạo có thể xuất hiện sớm trong thai kỳ, trong nhiều trường hợp như vậy khi thai lớn lên cùng sự phát triển của tử cung sẽ đẩy bánh nhau lên vị trí cao hơn, đây được gọi là cơ chế di dời hay chuyển dịch bánh nhau.

Rau tiền đạo có thể gây chảy máu trước sinh và trong khi sinh, vì vậy thai phụ cần được chẩn đoán trước sinh và có kế hoạch sinh mổ chủ động nếu nhau tiền đạo vẫn tồn tại tới quý 3 của thai kỳ.

Bên cạnh đó, để hạn chế chảy máu khi mang thai, bác sĩ có thể sẽ khuyên bạn nên tránh các hoạt động có thể gây ra các cơn co thắt, bao gồm quan hệ tình dục, thụt rửa hoặc tham gia các hoạt động có thể làm tăng nguy cơ chảy máu, chẳng hạn như chạy, ngồi xổm và nhảy…

2. Nhau bong non

Với thai kỳ bình thường sau khi sổ thai, bánh nhau sẽ bong ra. Tuy nhiên vì một số lý do nào đó mà phần bánh nhau bị bong hoặc tách hoàn toàn khỏi tử cung trước khi chuyển dạ, trường hợp này được gọi là nhau bong non. Đây là bệnh lý nguy hiểm vì bánh nhau là cầu nối để truyền dinh dưỡng từ mẹ qua bé, việc bánh nhau bị bong, tách ra khỏi tử cung khiến thai nhi bị mất nguồn dinh dưỡng. Nhau bong non là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong cho thai nhi và trẻ sơ sinh. Đây là rối loạn nhau thau phổ biến với tỷ lệ 1/100 trường hợp mang thai.

Tình trạng nhau bong non có thể gây tử vong cho thai nhi nếu thai sinh ở tuổi thai non không thể phát triển hoặc thai phụ không được cấp cứu kịp thời. Nếu không được cấp cứu kịp thời mẹ còn đối diện với nguy cơ xuất huyết nhiều, mất máu và chảy máu ở các cơ quan khác trong bụng có thể dẫn tới tử vong.

3. Nhau cài răng lược

Với thai kỳ thông thường, sau khi sổ thai, nhau sẽ tự động bong tróc ra khỏi thành tử cung và tử cung co bóp tống xuất ra ngoài. Tuy nhiên trong một số trường hợp bất thường, một phần nhau hoặc toàn bộ nhau không tách ra ngoài mà vẫn dính chặt, ăn thủng và xâm lấn tử cung cùng những cơ quan khác trong ổ bụng. Tình trạng này được gọi là nhau cài răng lược.

Sản phụ bị nhau cài răng lược phải đối mặt với nhiều nguy cơ như xuất huyết trầm trọng, sinh non, suy thận, suy hô hấp… Hầu hết mẹ bầu bị tình trạng này đều phải sinh mổ kết hợp loại bỏ bánh nhau ra khỏi cơ thể.

4. Sót nhau

Đây là tình trạng nhau không được đẩy ra khỏi tử cung hoàn toàn từ 30 phút sau sinh. Theo bác sĩ Lâm Khoa tình trọng sót nhau sau sinh khá hiếm gặp, thường được phát hiện ở sản phụ có bệnh lý tử cung nhiều nhân xơ, tử cung bị hút nạo phá thai nhiều lần hoặc tử cung bất thường về cấu trúc thường có nguy cơ bị sót nhau nhiều hơn. Ngoài ra, thai phụ sinh mổ có nguy cơ sót nhau nhiều hơn so với người sinh qua ngả âm đạo. Nếu không được can thiệp lấy sạch nhau ra khỏi tử cung, sản phụ có nguy cơ dính buồng tử cung, ảnh hưởng chức năng sinh sản. Một số trường hợp nhiễm trùng, biến chứng gây tử vong.

Biểu hiện sót nhau sinh sinh thường là ra máu bất thường. Các bác sĩ sản phụ khoa cảnh báo, sót nhau sau sinh rất khó để nhận biết sớm do dễ nhầm lẫn với sản dịch sau sinh. Thường sản phụ có thể bị ra dịch, máu kéo dài tới 1 tháng. Tuy nhiên, trong sót nhau thai, sản phụ ra huyết nhiều hơn bình thường, có thể màu đen, mùi hôi khó chịu, kèm theo đó là một số triệu chứng: đau bụng nhiều, âm ỉ hoặc liên tục, sốt, tử cung co hồi kém, người bệnh mệt mỏi, choáng váng vì thiếu máu.

5. Phù nhau thai

Kích thước một bánh nhau trung bình sẽ từ 2-4cm và nặng khoảng 400-600g. Tuy nhiên với một số trường hợp bất thường nhau thai được phát hiện có kích thước tăng gấp đôi hoặc hơn, đây được gọi là phù nhau thai.

Tình trạng phù nhau thai xảy ra khi nhau tích tụ quá nhiều nước, khiến tăng về kích thước và độ dày của nhau thai, làm giảm chất lượng hoạt động của bánh nhau, giảm nguồn dinh dưỡng và oxy cung cấp đến thai nhi.

Nguyên nhân gây ra bệnh lý bánh nhau

Có nhiều nguyên nhân tác động, ảnh hưởng đến bánh nhau và dẫn đến những bệnh lý bánh nhau, chúng ta có thể kể đến một số tác nhân như sau: (3)

• Mẹ bầu lớn tuổi, đặc biệt mẹ bầu sau tuổi 40;
• Tiền sử mổ lấy thai trước đó hoặc từng phẫu thuật ở tử cung, có sẹo ở thành tử cung (nạo phá thai hoặc điều trị bệnh lý);
• Bị vi khuẩn, virus tấn công trong những tháng đầu của thai kỳ như mẹ bầu bị mắc rubella thai kỳ, bất đồng nhóm máu mẹ con, mẹ bầu thường xuyên sử dụng rượu bia, thuốc lá hoặc tiếp xúc gần với những chất độc hại…;
• Mẹ bầu bị chấn thương vùng bụng, ngã, tai nạn…;
• Mẹ bầu mang song thai, đa thai;
• Mẹ bầu tăng huyết áp hoặc từng gặp những vấn đề về thai kỳ trước đây…

Dấu hiệu nhận biết bệnh lý nhau thai

Mang thai là giai đoạn quan trọng đối với cuộc đời người phụ nữ, để hành trình thai sản được an toàn, nhẹ nhàng, mẹ bầu cần khám sức khỏe định kỳ và chú ý những dấu hiệu bất thường sau đây để có thể thăm khám kịp thời:

• Xuất huyết âm đạo bất thường. Đối với nhau cài răng lược biểu hiện chính thường xuất huyết âm đạo ở tam cá nguyệt thứ 3;
• Đau bụng đột ngột, cơn đau dữ dội và kéo dài;
• Nhịp thai bất thường;
• Bụng bầu có dấu hiệu căng cứng, mẹ bầu có thể bị choáng và ngất;
• Có cơn gò tử cung.

Phương pháp chẩn đoán

Để chẩn đoán bệnh lý nhau thai, các bác sĩ sẽ tiến hành khai thác bệnh sử và kết hợp siêu âm chẩn đoán. Việc siêu âm có thể xác định được vị trí của bánh nhau ở vùng nào của tử cung như mặt trước, sau, thân, bám thấp hay bám trung tâm…

Việc siêu âm cũng phát hiện được dấu hiệu của các bệnh lý bánh nhau, ví dụ trong bệnh lý nhau bong non, dấu hiệu trên siêu âm có thể là một khối phản âm hơi kém nằm sau bánh nhau hoặc màng ối ở ngay vị trí mép bánh nhau.

Bất thường ở nhau thai có nguy hiểm không?

Biến chứng nguy hiểm từ các bệnh lý nhau thai có thể dẫn đến tình trạng nguy hiểm cho cả mẹ và thai nhi. (4)

Đối với mẹ

Tùy vào các bệnh lý nhau thai sẽ có những ảnh hưởng khác nhau đối với sức khỏe của mẹ bầu.

Với nhau tiền đạo có thể gây xuất huyết, ra máu bất thường khiến mẹ bầu suy yếu, dẫn đến tình trạng băng huyết trong thai kỳ và ngay khi sinh. Trường hợp nhau bám gần cổ tử cung, việc bóc tách bánh nhau sau sinh khiến cổ tử cung hở cũng dễ gây nhiễm trùng…

Sản phụ bị nhau cài răng lược đối mặt với nguy cơ sinh non, xuất huyết… Mẹ bầu thường phải sinh mổ nếu gặp bệnh lý này, tuy nhiên có một số biến chứng khác khi thực hiện phẫu thuật như nhiễm trùng vết mổ, tổn thương các cơ quan lân cận…Với trường hợp sót nhau, nếu không được can thiệp lấy sạch nhau ra khỏi tử cung, sản phụ có nguy cơ dính buồng tử cung, ảnh hưởng chức năng sinh sản. Một số trường hợp nhiễm trùng, biến chứng gây tử vong.

Đối với thai nhi

Không chỉ ảnh hưởng tới sức khỏe và tính mạng người mẹ, các bệnh lý nhau thai còn ảnh hưởng lớn đến thai nhi. Nếu thai kỳ của mẹ gặp các bệnh lý bất thường về nhau thai, thai nhi phải đối mặt với nguy cơ suy dinh dưỡng, suy thai. Nếu mẹ bị xuất huyết quả nhiều, bác sĩ có thể chỉ định chấm dứt thai kỳ sớm, trẻ sinh non đối mặt với nguy cơ suy hô hấp, và tử vong, trong trường hợp bé sinh non tiếp tục sống có thể đối mặt với các di chứng về cấu tạo cơ thể và thần kinh.

Điều trị bệnh lý bánh nhau như thế nào?

Với những bất thường có liên quan đến vị trí của bánh nhau: thường bánh nhau đi kèm dây rốn có thể có nhau tiền đạo hoặc nhau cài răng lược… Ở mỗi thể đều có những bệnh cảnh riêng biệt. Ví dụ: nhau tiền đạo nằm trước đường ra của phôi thai và có rất nhiều thể như nhau bám thấp, nhau bám mép, nhau tiền đạo trung tâm, nhau tiền đạo bán trung tâm và triệu chứng chính là chảy máu. Có thể lúc đầu chảy máu ít nhưng càng về cuối thai kỳ sẽ nhiều hơn. Lúc thai đang rất non như 28-32 tuần, nếu chảy máu nhiều quá, buộc lòng bác sĩ phải mổ để cứu mẹ. Tuổi thai được xem xét sau tính mạng người mẹ.

Còn nhau bong non là một tình trạng khẩn cấp của sản khoa, vì nếu không mổ lấy thai kịp thời, có thể em bé sẽ chết và mẹ mất tử cung do tình trạng rối loạn đông máu, đờ tử cung băng huyết sau sinh…

Cuối cùng là nhau cài răng lược, xuất hiện rất nhiều và thường ở những phụ nữ có sẹo mổ trên cổ tử cung, ví dụ mổ lấy thai và u xơ hoặc bóc nhân xơ tử cung, nạo phá thai nhiều lần… Đặc biệt, hiện nay tỷ lệ mổ lấy thai rất tăng, do đó, tỷ lệ nhau cài răng lược trên sẹo mổ lấy thai cũng tăng.

Nhau cài răng lược nếu không chẩn đoán sớm thì khi mổ lấy thai hoặc chuyển dạ sẽ thường xảy ra bị động và gây mất máu nhiều khi chuyển dạ. Chẩn đoán một bệnh lý bánh nhau sẽ cần sự hỗ trợ rất nhiều từ người siêu âm như vị trí, độ dài của bánh nhau và những bất thường trên nhau (nhau vôi hóa sớm hay có nhiều hồ huyết…). Các bác sĩ sản khoa sẽ căn cứ trên những hình ảnh đó, từng độ tuổi và bệnh lý đi kèm để có thể tư vấn rõ hơn từng trường hợp.

Bệnh có phòng ngừa được không?

Hầu hết các vấn đề liên quan đến nhau thai không thể ngăn chặn trực tiếp. Tuy nhiên, thai phụ có thể thực hiện các bước sau để có một thai kỳ khỏe mạnh:

• Thăm khám bác sĩ chuyên khoa thường xuyên suốt thai kỳ.
• Thăm khám với bác sĩ để kiểm soát bất kỳ vấn đề sức khỏe nào như cao huyết áp.
• Không hút thuốc hoặc dùng thuốc bất hợp pháp.
• Tham khảo ý kiến chuyên môn trước khi quyết định mổ lấy thai chủ động

Với mong muốn đem đến dịch vụ chăm sóc sức khỏe tốt nhất cho cả thai phụ và thai nhi trong suốt thai kỳ, từ khi mang thai cho đến lúc “vượt cạn” thành công, BVĐK Tâm Anh triển khai dịch vụ Thai sản trọn gói với chất lượng cao cấp vượt trội. Tại BVĐK Tâm Anh, thai phụ được chăm sóc đặc biệt bởi đội ngũ giáo sư, bác sĩ hàng đầu lĩnh vực Sản khoa Việt Nam, đảm bảo thai kỳ diễn ra an toàn nhất có thể. Sau sinh, mẹ và bé được nghỉ ngơi, thư giãn tại phòng bệnh tiện nghi, đạt tiêu chuẩn khách sạn 5 sao với sự chăm sóc tận tình và chuyên nghiệp của đội ngũ bác sĩ, y tá và điều dưỡng tại bệnh viện.

Để được tư vấn về thai sản và đặt lịch khám chăm sóc sức khỏe cho mẹ và thai nhi tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, quý khách vui lòng liên hệ:

Nếu đã mắc phải bệnh lý bánh nhau trong thai kỳ trước và đang lên kế hoạch có thêm em bé, hãy thăm khám bác sĩ để được tư vấn các phương pháp giảm nguy cơ mắc phải lần nữa. Lưu ý thông báo cho bác sĩ nếu đã từng phẫu thuật tử cung và trình bày để được theo dõi chặt chẽ trong suốt thai kỳ.