Bàn chân bẹt có nguy hiểm không? Có ảnh hưởng gì không?

Bàn chân bẹt có nguy hiểm không? Việc không hiểu rõ tác hại của tình trạng này khiến nhiều người mang tâm lý chủ quan, không điều trị sớm. Theo thời gian, bệnh tiến triển có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng, ảnh hưởng lớn tới chất lượng cuộc sống.

Cần biết gì về bàn chân bẹt?

Bàn chân bẹt là tình trạng lòng bàn chân bằng phẳng, không có vùng lõm. Bình thường, tùy theo mỗi trẻ, giữa lòng bàn chân của các bé sẽ có vùng lõm với độ lõm nhất định. Tuy nhiên, bàn chân của trẻ dưới 3 tuổi thường chưa hình thành vùng lõm và hệ thống dây chằng. Do đó, chỉ sau 3 tuổi, lòng bàn chân trẻ vẫn bằng phẳng, không có vùng lõm mới được xem là bàn chân bẹt. (1)

Phần lớn các bé mắc chứng bàn chân bẹt chủ yếu do di truyền. Yếu tố di truyền có thể khiến nhiều thế hệ trong gia đình cùng mắc hội chứng này. Ngoài ra, các bé có thói quen đi chân đất, đi dép đế bằng hay có gen lỏng lẻo đa khớp, sau thời gian dài, hội chứng bàn chân bẹt cũng sẽ hình thành.

Bên cạnh đó, trẻ mắc những bệnh lý xương khớp, bệnh lý thần kinh, béo phì… cũng có nguy cơ mắc hội chứng bàn chân bẹt rất cao. Tùy theo mức độ bệnh, người bệnh sẽ chịu một số ảnh hưởng nhất định. Ở mức độ nhẹ, người bệnh có thể không nhận thấy điểm bất thường nào. Tuy nhiên, khi bệnh tiến triển, người bệnh rất dễ bị đau đầu gối, đau vùng cổ chân, đau khớp háng, đau thắt lưng…. khi đứng, đi lại.

Tình trạng bàn chân bẹt được phân thành 3 dạng, cụ thể:

• Bàn chân bẹt linh hoạt (bàn chân bẹt mềm): Đối với trường hợp này, khi nhấc chân lên khỏi mặt đất, vòm bàn chân sẽ xuất hiện. Trong khi, khi chạm đất hoàn toàn hay khi đứng, vòm sẽ biến mất. Bàn chân bẹt ở dạng này phổ biến, không gây đau.
• Bàn chân bẹt cứng: Dạng bàn chân bẹt này xảy ra khi gân gót chân (gân Achilles nối cơ bắp chân với xương gót) căng hoặc co rút. Điều này khiến gót chân nâng lên sớm. Người bệnh sẽ bị đau khi chạy và đi bộ.
• Rối loạn chức năng gân chày sau: Dạng này ít gặp ở trẻ em, thường chỉ phát triển ở người trưởng thành. Rối loạn chức năng gân chày sau xảy ra khi gân nối cơ bắp chân với mặt trong mắt cá chân bị sưng, rách hoặc có các tổn thương khác. Tình trạng này gây đau nhức thường xuyên ở mắt cá trong chân và bàn chân. Rối loạn chức năng gân chày sau có thể xảy ra ở một hay cả hai chân.

Bàn chân bẹt có nguy hiểm không?

Nếu không có biện pháp can thiệp sớm, bệnh có thể gây biến dạng cấu trúc xương khớp, dễ dẫn đến một số vấn đề sức khỏe như: (2)

1. Viêm khớp mắt cá chân

Mắt cá chân là một trong những bộ phận trực tiếp chịu tác động bởi phản lực từ mặt đất khi vòm chân không phát triển bình thường. Tình trạng này khi kéo dài có thể làm tổn thương khớp và những mô mềm xung quanh, dẫn đến viêm.

2. Thoái hóa khớp gối

Phần lớn trường hợp thoái hóa khớp gối chủ yếu là do tuổi tác. Tuy nhiên, đôi khi bệnh lý này còn có thể phát sinh bởi hội chứng bàn chân bẹt.

Xương cổ chân của người bàn chân bẹt có xu hướng xoay đổ vào trong hoặc ra ngoài. Tình trạng này có thể ảnh hưởng tới một số cấu trúc xương khớp khác, gồm cả khớp gối. Nếu không chữa trị kịp thời, bệnh tiến triển có thể gây thoái hóa khớp gối ở cả người trẻ.

3. Cong vẹo cột sống

Tình trạng bàn chân bẹt có thể gây biến dạng cấu trúc xương, có nguy cơ tác động tới cột sống. Điều này khiến cột sống phát triển bất thường, lâu dần trở nên cong vẹo. Theo thời gian, tình trạng cong vẹo cột sống rất dễ gây cản trở trong công việc và sinh hoạt hàng ngày của người bệnh.

4. Một số vấn đề ít gặp khác

Bên cạnh các vấn đề như cong vẹo cột sống, đau khớp gối, người bệnh bàn chân bẹt khi không điều trị sớm còn có thể phải đối mặt với những rủi ro sức khỏe như biến dạng ngón chân cái, ngón chân hình búa, viêm cân gan chân, viêm gân Achilles và viêm bao hoạt dịch ngón cái.

Ngoài ra, dáng đi tổng thể của người bệnh cũng thay đổi rõ ràng khi bàn chân không phát triển được độ lõm cần thiết. Tình trạng này dễ làm tổn thương tâm lý của người bệnh. Đặc biệt là khi đối tượng là trẻ nhỏ hoặc người nhạy cảm với ý kiến của những người xung quanh.

Nhận biết trẻ mắc hội chứng bàn chân bẹt

Thông thường, các bé dưới 2 tuổi đều có triệu chứng bàn chân bẹt. Tuy nhiên, khi từ 3 tuổi trở lên, vòm bàn chân sẽ bắt đầu hình thành. Lúc này, phụ huynh có thể bắt đầu kiểm tra chân cho bé khi con lên 3 tuổi bằng những cách như: (3)

• Phụ huynh làm ướt bàn chân của con bằng nước trắng hoặc nước có màu. Sau đó, bạn yêu cầu bé đặt bàn chân để in lên tờ giấy trắng, tờ bìa hay phần gạch ngoài sân sao cho có thể nhìn rõ dấu chân. Nếu thấy dấu in của nguyên cả bàn chân trên bề mặt in, bé có khả năng đã mắc chứng bàn chân bẹt. Trong khi, nếu phần hình in có một khoảng trống nhỏ thành hình vòm cong, phụ huynh có thể yên tâm.
• Phụ huynh cho trẻ dẫm chân lên cát. Nếu cát lún và in hình bàn chân có đường cong, trẻ không mắc chứng bàn chân bẹt. Ngược lại, khi trẻ in được cả bàn chân xuống cát, đó có thể là tình trạng bàn chân bẹt ở trẻ em.
• Phụ huynh cho trẻ đứng trên mặt phẳng, sau đó dùng ngón tay của mình đặt xuống dưới gan bàn chân của con. Nếu ngón tay của phụ huynh không thể luồn vào được gan bàn chân của bé, con có khả năng đã bị bàn chân bẹt.

Khắc phục bàn chân bẹt như thế nào?

Phương pháp điều trị bàn chân bẹt sẽ phụ thuộc vào độ tuổi của người bệnh. Bác sĩ thường ưu tiên các phương pháp bảo tồn, không xâm lấn. Tuy vậy, đối với các trường hợp nghiêm trọng, người bệnh có thể được yêu cầu phẫu thuật để ngăn ngừa những biến chứng liên quan. (4)

1. Điều trị nội khoa

• Dùng thuốc: Người bệnh có thể được chỉ định sử dụng các loại thuốc giảm đau kê toa như thuốc giảm đau chống viêm không steroid NSAIDs.
• Dụng cụ chỉnh hình: Người bệnh có thể được chỉ định sử dụng dụng cụ chỉnh hình trong vòng vài tuần hay vài tháng. Phương pháp này giúp bàn chân thích nghi với những thay đổi, đồng thời hạn chế cảm giác đau, khó chịu. Sau thời gian xác định được dụng cụ chỉnh hình phù hợp, một số trường hợp có thể cần sử dụng dụng cụ suốt đời.
• Tập vật lý trị liệu: Bác sĩ hoặc kỹ thuật viên vật lý sẽ hướng dẫn người bệnh thực hiện một số bài tập bàn chân, giúp tăng sự linh hoạt và sức mạnh của vòm bàn chân. Những kỹ thuật dưới đây cần có sự hướng dẫn từ các kỹ thuật viên vật lý trị liệu, cụ thể:
• Thể dục dụng cụ ở bàn chân: Người bệnh xếp đồ vật bằng ngón chân, nhặt viên bi bằng ngón chân và viết số lên cát bằng ngón chân cái.
• Bài tập kéo căng người: Những động tác kéo căng người có thể giúp kéo dài cơ bắp ở chân và gân gót chân. Đồng thời, bài tập này còn có thể cải thiện tình trạng căng cứng gân khi người bệnh di chuyển.
• Tư thế yoga chó úp mặt (downward facing dog): Bài tập yoga này giúp kéo dài và tăng cường cơ bắp ở chân, gân gót chân của người bệnh.
• Massage trị liệu: Người bệnh đặt một quả bóng mềm ở dưới lòng bàn chân và dùng lòng bàn chân để lăn nhẹ. Phương pháp này cải thiện độ linh hoạt ở chân, hỗ trợ giảm đau nhức ở bàn chân.

2. Điều trị ngoại khoa

Đối với các trường hợp kém đáp ứng với những phương pháp điều trị nội khoa hoặc những triệu chứng ngày càng nghiêm trọng, bác sĩ có thể chỉ định người bệnh phẫu thuật. Phương pháp điều trị này có thể giúp giảm đau, tạo ra vòm bàn chân mới và cải thiện hoạt động của bàn chân.

Những vị trí đau do bàn chân bẹt gây ra thường khác nhau. Vì thế, không có phương pháp phẫu thuật thống nhất cho tình trạng này. Việc xác định phương pháp phẫu thuật thường dựa vào đánh giá và kinh nghiệm của các bác sĩ. Ngoài ra, phẫu thuật ở bàn chân bẹt còn tùy thuộc vào độ tuổi, mức độ của những triệu chứng và mức độ dị dạng cấu trúc của bàn chân. Hai phương pháp phẫu thuật thường được áp dụng trong điều trị bàn chân bẹt gồm:

• Phẫu thuật tái tạo bàn chân: Phương pháp này sẽ tái tạo hoặc đặt lại những gân, cơ, xương và hợp nhất các khớp để hỗ trợ cấu trúc bàn chân được hình thành giống người bình thường nhất có thể.
• Phẫu thuật chỉnh, kéo dài, ghép xương: Bác sĩ sẽ tiến hành bắt vít hãm xương sên, ghép xương kéo dài xương gót, hoặc cắt xương và kết hợp xương vùng xương bàn chân, hỗ trợ hình thành vòm bàn chân và điều chỉnh tình trạng bàn chân bẹt.

Các phương pháp phẫu thuật có thể giúp cải thiện hiệu quả, gần như dứt điểm những triệu chứng bàn chân bẹt. Sau mổ, người bệnh sẽ cần duy trì thực hiện các bài tập phục hồi chức năng để có thể phục hồi bình thường.

Tuy vậy, phẫu thuật cũng có thể dẫn tới một số biến chứng hiếm gặp như nhiễm trùng ổ khớp, nhiễm trùng vết mổ, hiện tượng thải ghép xương, cử động mắt cá chân kém, chữa lành tổn thương không đúng hay sai cấu trúc giải phẫu, đau bàn chân dai dẳng. Vì thế, khi có chỉ định điều trị ngoại khoa, người bệnh nên đến các cơ sở y tế uy tín với đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm cùng trang thiết bị hiện đại để thực hiện phẫu thuật, giảm thiểu rủi ro.

Trung tâm Chấn thương chỉnh hình, Hệ thống BVĐK Tâm Anh, là nơi quy tụ đội ngũ chuyên gia đầu ngành, bác sĩ ngoại khoa giàu kinh nghiệm, tận tâm, nhiệt tình như: TTND.GS.TS.BS Nguyễn Việt Tiến; PGS.TS.BS Đặng Hồng Hoa; TS.BS Tăng Hà Nam Anh; ThS.BS.CKII Trần Anh Vũ; BS.CKI Trần Xuân Anh, ThS.BS.CKI Lê Đình Khoa, ThS.BS Nguyễn Quang Tôn Quyền; TS.BS Đỗ Tiến Dũng; TS.BS.CKII Vũ Hữu Dũng… Đây cũng là một trong những đơn vị tiên phong trong việc chẩn đoán và điều trị các bệnh về cơ xương khớp với kỹ thuật hiện đại theo phác đồ cập nhật quốc tế.

Bệnh viện còn được trang bị hệ thống máy móc, trang thiết bị chẩn đoán hình ảnh hiện đại như: máy chụp CT 768 lát cắt Somatom Drive, máy cộng hưởng từ thế hệ mới Magnetom Amira BioMatrix, robot Artis Pheno, máy đo mật độ xương, máy siêu âm…; hệ thống kính vi phẫu thuật Opmi Vario 700 Zeiss, bàn mổ Meera-Maquet… để có thể phát hiện sớm các tổn thương và điều trị hiệu quả các bệnh lý về cơ xương khớp…

BVĐK Tâm Anh còn sở hữu hệ thống phòng khám khang trang, khu nội trú cao cấp; khu vực phục hồi chức năng hiện đại; quy trình chăm sóc hậu phẫu toàn diện giúp bệnh nhân nhanh chóng hồi phục và ổn định sức khỏe sau phẫu thuật.

Để đặt lịch khám và điều trị với các chuyên gia đầu ngành tại Trung tâm Chấn thương chỉnh hình, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Quý khách vui lòng liên hệ:

Qua bài viết này, người bệnh đã có lời giải đáp cho thắc mắc bàn chân bẹt có nguy hiểm không. Việc nhận biết rõ tác hại của tình trạng này sẽ giúp người bệnh chủ động hơn trong việc điều trị, từ đó nâng cao hiệu quả điều trị, rút ngắn thời gian phục hồi và giảm thiểu các biến chứng nghiêm trọng ảnh hưởng xấu tới chất lượng cuộc sống.