Tay chân miệng độ 2: Nguyên nhân, triệu chứng và điều trị

Tay chân miệng là một trong những bệnh lý truyền nhiễm cấp tính có khả năng bùng phát thành dịch cao và hiện vẫn chưa có Vacxin phòng ngừa. Bệnh được chia làm 4 cấp độ, trong đó, tay chân miệng độ 2 là giai đoạn bệnh chuyển từ mức độ nhẹ sang mức độ nặng hơn, có thể gây ra nhiều hệ lụy nghiêm trọng nếu không được điều trị đúng cách, kịp thời.

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi ThS.BS Nguyễn Anh Duy Tùng – Trung tâm Thông tin Y khoa, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM.

Tay chân miệng độ 2 là gì?

Bệnh tay chân miệng là một bệnh lý có thể xảy ra quanh năm, có nguy cơ bùng phát thành dịch bệnh vào khoảng tháng 2 đến tháng 4 và khoảng tháng 9 đến tháng 12. Phần lớn các trường hợp mắc bệnh nằm trong độ tuổi nhũ nhi và trẻ dưới 5 tuổi. Đặc biệt, bệnh tay chân miệng bệnh tay chân miệng ở khi không được phát hiện và chăm sóc đúng cách, kịp thời, trẻ có nguy cơ đối mặt với nhiều biến chứng nguy hiểm, thậm chí là tử vong, nhất là ở trẻ dưới 3 tuổi. (1)

Tay chân miệng có 4 cấp độ tương ứng với mức độ nghiêm trọng của bệnh:

• Tay chân miệng cấp độ 1: Bệnh ở mức độ nhẹ với các tổn thương ngoài da, loét miệng.
• Tay chân miệng cấp độ 2: Bệnh trở nên nặng hơn, bắt đầu gây ra các biến chứng về hệ thần kinh, tim mạch nhẹ.
• Tay chân miệng cấp độ 3: Bệnh gây ra các biến chứng nghiêm trọng hơn, ảnh hưởng nặng đến thần kinh, tim mạch và hô hấp.
• Tay chân miệng cấp độ 4: Bệnh ở giai đoạn cực kỳ nghiêm trọng với các triệu chứng sốc, đe dọa tử vong ở trẻ.

Trong 4 cấp độ trên, tay chân miệng cấp độ 2 được xem là bước chuyển giao nguy hiểm, cần được điều trị tích cực sớm để ngăn chặn biến chứng ở trẻ. Do đó, việc trang bị các kiến thức cần thiết về các cấp độ tay chân miệng, nhất là bệnh ở cấp độ 2 đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc chăm sóc trẻ bị tay chân miệng.

Triệu chứng bệnh tay chân miệng độ 2

Bệnh tay chân miệng cấp độ 2 được chia làm 2 nhóm với các triệu chứng thường gặp sau:

1. Tay chân miệng độ 2a

Tay chân miệng dạng 2a thường sẽ xuất hiện sau khoảng 48 giờ kể từ khi bệnh xuất hiện các triệu chứng đầu tiên. Triệu chứng của tay chân miệng độ 2a gồm:

• Giật mình đột ngột với tần suất dưới 2 lần/30 phút (trẻ có thể giật mình khi đang chơi, đang ngủ, không liên quan đến các yếu tố bên ngoài như âm thanh lớn,..).
• Cơn sốt trở nên nặng dần, từ dưới 38.5 độ C lên trên 39 độ C. Sốt cao kéo dài và không có dấu hiệu thuyên giảm sau khi đã dùng thuốc hạ sốt.
• Trẻ có biểu hiện nôn trớ khi ăn, khi bú.
• Trẻ ủ rũ, mệt mỏi, mắt lờ đờ.
• Quấy khóc nhiều, trung bình 15-20 phút/lần, diễn ra nhiều hơn và ban đêm.

2. Tay chân miệng độ 2b

Tay chân miệng độ 2b là tình trạng bệnh đang dần trở nên nặng hơn với các triệu chứng dễ nhận biết gồm:

• Nhóm 1: Trẻ giật mình trên 2 lần/30 phút kèm theo các triệu chứng mạch đập nhanh trên 130 lần/phút, có xu hướng muốn ngủ nhiều hơn.
• Nhóm 2: Sốt cao trên 39.5 độ C, không có dấu hiệu hạ nhiệt sau khi đã dùng thuốc hạ sốt, mạch đập trên 150 lần/phút, run người, run tay chân, chi yếu, đi loạng choạng, giọng nói thay đổi, mắt chuyển lác.

Nguyên nhân bị tay chân miệng độ 2

Tay chân miệng cấp độ 2 xảy ra do sự tấn công của Virus nhóm đường ruột. Coxsackievirus (A16) và Enterovirus 71 (EV71) là hai chủng Virus thường gặp gây ra các triệu chứng như sốt, ho, đau họng, phát ban,…ở trẻ bị tay chân miệng.

Các Virus gây bệnh tay chân miệng sống trong đường tiêu hóa và có thể lây lan trực tiếp từ người này sang người khác qua tiếp xúc với các giọt bắn có chứa Virus được người bệnh phát tán khi ho, hắt hơi, nói chuyện hoặc do tiếp xúc với dịch tiết từ các nốt mụn nước khi chúng bị vỡ ra, chất nôn, phân của người bệnh.

Bệnh chân tay miệng cấp độ 2 có nguy hiểm không?

Nhìn chung, bệnh tay chân miệng cấp độ 2 vẫn được đánh giá là cấp độ bệnh nhẹ. Bệnh có thể được chữa khỏi tại nhà trong khoảng 7-10 ngày nếu được phát hiện sớm và điều trị đúng cách. Tuy nhiên, khi có dấu hiệu chuyển biến sang cấp độ 2b, trẻ cần được đưa đến bệnh viện khẩn cấp để được hỗ trợ.

Trong một số trường hợp, bệnh tay chân miệng cấp độ 2 gây ra các biến chứng nguy hiểm, liên quan đến hô hấp, tim mạch và thần kinh của trẻ như viêm màng não, viêm nhu mô não, viêm thân não, viêm não, viêm não tủy,… Các biến chứng này có thể gây ra nhiều tổn thương không thể hồi phục, thậm chí gây tử vong ở trẻ nếu không được phát hiện và can thiệp kịp thời.

Nguyên tắc điều trị tay chân miệng độ 2

Tay chân miệng cấp độ 2 hiện vẫn chưa có thuốc đặc trị, việc điều trị bệnh thường sẽ dựa vào các nguyên tắc dưới đây:

• Các phương pháp điều trị hiện có chỉ tập trung vào điều trị triệu chứng.
• Thuốc kháng sinh không được sử dụng trong điều trị bệnh tay chân miệng, trừ các trường hợp xuất hiện bội nhiễm do vi khuẩn.
• Trẻ mắc bệnh cần được theo dõi chặt chẽ các triệu chứng nhằm phát hiện và xử lý sớm các biến chứng, giảm tối đa tổn thương do bệnh gây ra.
• Thực hiện chế độ dinh dưỡng, lối sống lành mạnh nhằm tăng cường sức đề kháng và hệ miễn dịch của trẻ.

Cách điều trị tay chân miệng độ 2

Tùy thuộc vào các yếu tố như: tình trạng bệnh của trẻ, độ tuổi, tiền sử bệnh,… bác sĩ sẽ cân nhắc và xây dựng phác đồ điều trị phù hợp. Để đảm bảo an toàn và xử lý kịp thời các biến chứng nguy hiểm (nếu có), trẻ bị tay chân miệng độ 2 thường sẽ được yêu cầu điều trị tại bệnh viện.

1. Điều trị chân tay miệng cấp độ 2a

Đối với các trường hợp tay chân miệng cấp độ 2a, ngoài việc duy trì chế độ dinh dưỡng phù hợp để nâng cao thể trạng của trẻ, cân bằng thời gian nghỉ ngơi, cho trẻ ngủ đủ giấc, tránh bị kích thích, bố mẹ cần chú ý hạ sốt cho trẻ đúng cách.

Theo chia sẻ của bác sĩ Tùng, cố vấn y khoa của Bệnh viện Tâm Anh cho biết: “Khi trẻ sốt cao trên 38.5 độ C, trẻ cần được hạ sốt bằng thuốc hạ sốt với liều lượng phù hợp. Bố mẹ có thể cho trẻ dùng Paracetamol liều 10-15mg/kg/lần sau mỗi 4-6 giờ hoặc Ibuprofen theo chỉ định của bác sĩ. Lưu ý, không được tự ý tăng/ giảm liều lượng thuốc hay kết hợp các loại thuốc hạ sốt cho trẻ uống.”

2. Điều trị chân tay miệng cấp độ 2b

Nguy cơ xảy ra biến chứng ở trẻ bị tay chân miệng cấp độ 2b cao, do đó, bố mẹ cần chú ý:

• Cho trẻ nghỉ ngơi nhiều hơn, kê gối cao cho trẻ sao cho đầu cao hơn người 30 độ.
• Hạ sốt tích cực theo hướng dẫn của bác sĩ.
• Theo dõi chặt chẽ nhiệt độ, huyết áp, mạch đập, tri giác, nhịp thở của trẻ nhằm phát hiện và xử lý sớm các bất thường nếu có.

Trong trường hợp trẻ có diễn biến nguy hiểm hơn, trẻ cần được điều trị tại bệnh viện:

• Đối với các trường hợp trẻ gặp vấn đề về hô hấp, trẻ cần được thở Oxy 3-6 lít/phút.
• Dùng Phenobarbital 10-20mg/kg truyền tĩnh mạch hoặc dùng Immunoglobulin theo chỉ định của bác sĩ khi trẻ không có dấu hiệu cải thiện sau 6 giờ dùng Phenobarbital.

Để biết thêm thông tin về cách chăm sóc và những vấn đề sức khỏe khác của trẻ, bạn có thể liên hệ khoa Nhi, bệnh viện đa khoa Tâm Anh theo địa chỉ:

Tay chân miệng là một bệnh lý nguy hiểm, nhất là khi bệnh chuyển sang tay chân miệng độ 2. Việc chủ động phòng ngừa, phát hiện và xử lý đúng cách sẽ giúp trẻ tránh được những hệ lụy nguy hiểm khi mắc bệnh này. Ngoài ra, sau khi các triệu chứng của bệnh đã biến mất, bố mẹ vẫn nên đưa trẻ đến bệnh viện để kiểm tra để chắc chắn bệnh đã khỏi hoàn toàn.