Hội chứng suy giảm hệ miễn dịch mắc phải là gì? Nguyên nhân từ đâu?

Suy giảm hệ miễn dịch mắc phải là tình trạng hệ miễn dịch bị suy yếu, mất khả năng chống lại các tác nhân gây bệnh. Vậy nguyên nhân, triệu chứng, phương pháp chẩn đoán và điều trị miễn dịch mắc phải là gì?

Hội chứng suy giảm hệ miễn dịch mắc phải là gì?

Hội chứng suy giảm hệ miễn dịch mắc phải là một bệnh lý mà hệ thống miễn dịch của cơ thể bị suy yếu nghiêm trọng do các tác động từ bên ngoài, dẫn đến việc mất khả năng tự vệ trước các tác nhân gây bệnh như vi khuẩn, virus, nấm và ký sinh trùng.

Khác với suy giảm miễn dịch bẩm sinh (do di truyền), suy giảm miễn dịch mắc phải thường phát sinh do các bệnh lý tiềm ẩn, ảnh hưởng từ môi trường sống hoặc các yếu tố khác.

Những nguyên nhân gây suy giảm hệ miễn dịch mắc phải

Hệ miễn dịch của con người là một hệ thống phức tạp, có vai trò bảo vệ cơ thể khỏi các tác nhân gây bệnh. Tuy nhiên, hệ miễn dịch có thể bị suy giảm do nhiều nguyên nhân khác nhau, dẫn đến tình trạng suy giảm hệ miễn dịch mắc phải.

• Virus HIV/AIDS: Một trong những nguyên nhân hàng đầu gây suy giảm hệ miễn dịch mắc phải là virus HIV/AIDS. Virus HIV tấn công và phá hủy tế bào T CD4+, một tế bào quan trọng trong hệ miễn dịch của con người. Khi số lượng tế bào T CD4+ giảm xuống mức thấp, cơ thể sẽ mất khả năng chống lại các bệnh nhiễm trùng cơ hội, dẫn đến hội chứng AIDS.(1)
• Sử dụng thuốc ức chế miễn dịch và hóa trị liệu: Việc sử dụng thuốc ức chế miễn dịch và hóa trị liệu chẳng hạn như corticosteroid, thuốc chống thải ghép, thuốc ức chế calcineurin, thuốc gây độc tế bào và thuốc hóa trị ung thư, cũng có thể gây suy giảm hệ miễn dịch. Một tác dụng phụ không mong muốn của những loại thuốc này là chúng có xu hướng làm suy yếu phản ứng miễn dịch của tế bào, khiến bệnh nhân dễ bị nhiễm nấm và virus.
• Nhiễm độc và suy dinh dưỡng: Những người tiếp xúc với các chất độc hại trong thời gian dài, hoặc bị thiếu hụt dinh dưỡng cũng có nguy cơ cao bị suy yếu hệ miễn dịch. Sự thiếu hụt các vi chất dinh dưỡng như kẽm và axit ascorbic có thể làm suy yếu niêm mạc, tạo điều kiện cho mầm bệnh xâm nhập, làm tăng nguy cơ nhiễm trùng.
• Một số nguyên nhân khác: Sống trong môi trường khắc nghiệt trong thời gian dài, ví dụ như thời tiết quá lạnh hoặc ở vùng núi cao, có thể làm suy yếu hệ miễn dịch. Ánh nắng mặt trời, đặc biệt là tia UV cũng ảnh hưởng xấu đến hệ miễn dịch. Tia UV tiêu diệt tế bào T (một loại tế bào miễn dịch quan trọng), đồng thời kích thích giải phóng các chất gây viêm ở da và làm thay đổi chức năng của tế bào T. Ngoài ra, tình trạng thiếu oxy kéo dài cũng gây căng thẳng cho cơ thể và tinh thần, từ đó ảnh hưởng đến hệ miễn dịch.

Triệu chứng của suy giảm miễn dịch mắc phải

Sau khi đã tìm hiểu hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải là gì, mỗi người cũng nên biết triệu chứng suy giảm hệ miễn dịch mắc phải, để nâng cao nhận thức và bảo vệ sức khỏe của bản thân. Một số triệu chứng phổ biến gồm:

• Sốt nhẹ kéo dài.
• Mệt mỏi kéo dài, suy nhược cơ thể.
• Sụt cân không rõ nguyên nhân.
• Vết thương lâu lành, dễ bị viêm nhiễm.
• Gầy yếu kèm theo các bệnh lý phổi như lao phổi, viêm phổi mạn tính.
• Tiêu chảy kéo dài.
• Nhiễm nấm ở da, răng miệng.
• Hạch to không rõ nguyên nhân.

Phương pháp chẩn đoán suy giảm hệ miễn dịch mắc phải

Suy giảm miễn dịch mắc phải là một căn bệnh nguy hiểm, có thể đe dọa nghiêm trọng đến sức khỏe con người. Việc chẩn đoán sớm và chính xác là điều rất quan trọng để có các biện pháp điều trị kịp thời, hiệu quả. Một số phương pháp chẩn đoán suy giảm hệ miễn dịch mắc phải mà bác sĩ thường áp dụng, gồm:

• Xét nghiệm máu: Đây là một xét nghiệm cơ bản và quan trọng để nhận biết một người có bị suy giảm hệ miễn dịch mắc phải hay không. Bác sĩ có thể cho kiểm tra số lượng bạch cầu (chẳng hạn như tế bào T, tế bào B); nồng độ các loại kháng thể trong máu và các chỉ số miễn dịch (chẳng hạn như số lượng tế bào CD4+ và nồng độ cytokine).

• Đánh giá chức năng miễn dịch: Bác sĩ có thể tiêm một số kháng nguyên (chất kích thích miễn dịch) vào cơ thể người bệnh và theo dõi phản ứng. Nếu hệ miễn dịch không tạo ra phản ứng mạnh, có thể người bệnh đang bị suy giảm miễn dịch.
• Xét nghiệm tìm nguyên nhân nhiễm trùng: Việc tầm soát các bệnh nhiễm trùng mãn tính cũng rất quan trọng, vì một số bệnh nhiễm trùng có thể gây suy yếu hệ miễn dịch. Các bệnh nhiễm trùng cần được kiểm tra bao gồm: HIV, viêm gan B, viêm gan C, lao phổi, …

Phương pháp điều trị hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải

Sau khi đã biết suy giảm miễn dịch mắc phải là bệnh gì, phương pháp điều trị sẽ được bác sĩ đề xuất tùy thuộc vào nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng của từng trường hợp. Một số phương pháp điều trị phổ biến, có thể được bác sĩ cân nhắc sử dụng tùy theo từng loại suy giảm miễn dịch mắc phải khác nhau:

• Thiếu hụt tế bào T

Thiếu hụt tế bào T xảy ra khi số lượng hoặc chức năng của tế bào T giảm, làm tăng nguy cơ nhiễm trùng cơ hội. Nguyên nhân người bệnh bị thiếu hụt tế bào T thường là do ghép tủy xương, nhiễm HIV/AIDS hoặc các bệnh tự miễn gây tổn thương hệ miễn dịch.

Phương pháp điều trị tùy thuộc vào nguyên nhân cụ thể. Những người nhiễm HIV sẽ được điều trị bằng thuốc kháng virus (ARV). Mục đích là để kiểm soát sự phát triển của virus và cải thiện chức năng tế bào T. Ngoài ra, đối với các trường hợp suy giảm miễn dịch do bệnh tự miễn, phương pháp điều trị sẽ tập trung vào việc kiểm soát bệnh lý nền để cải thiện chức năng miễn dịch tổng thể.

Xem thêm: Virus gây suy giảm miễn dịch ở người.

• Thiếu hụt kháng thể

Thiếu hụt kháng thể thứ phát xảy ra khi cơ thể không sản xuất đủ kháng thể, khiến người bệnh dễ mắc các bệnh nhiễm trùng tái phát, đặc biệt là ở đường hô hấp.

Một trong những biện pháp điều trị phổ biến là tiêm vắc-xin thử nghiệm, nhằm kích thích cơ thể sản xuất kháng thể bảo vệ. Ngoài ra, người bệnh có thể được sử dụng kháng sinh dự phòng để giảm nguy cơ nhiễm trùng do vi khuẩn. Trong trường hợp nghiêm trọng hơn, liệu pháp thay thế globulin miễn dịch (IVIG) sẽ được áp dụng, giúp truyền kháng thể từ người khỏe mạnh vào cơ thể người mắc bệnh.

• Giảm bạch cầu trung tính

Giảm bạch cầu trung tính là tình trạng số lượng bạch cầu trung tính trong máu giảm thấp, làm suy yếu khả năng chống lại nhiễm trùng của cơ thể.

Để điều trị, bệnh nhân thường được chỉ định sử dụng kháng sinh và thuốc chống nấm dự phòng, nhằm ngăn ngừa các bệnh nhiễm trùng nguy hiểm. Bên cạnh đó, một phương pháp quan trọng là sử dụng yếu tố kích thích tủy xương (G-CSF), giúp kích thích quá trình sản xuất bạch cầu trung tính, từ đó tăng cường khả năng bảo vệ của hệ miễn dịch.(2)

Phòng ngừa các bệnh lý gây suy giảm hệ miễn dịch mắc phải

Để phòng ngừa các bệnh lý suy giảm miễn dịch, việc xây dựng một lối sống lành mạnh và chủ động bảo vệ cơ thể là vô cùng quan trọng. Mỗi người cần tiêm chủng đầy đủ theo khuyến cáo của bác sĩ để tạo ra “lá chắn” bảo vệ cơ thể khỏi các bệnh nhiễm trùng nguy hiểm. Đồng thời cần duy trì chế độ ăn uống cân bằng, giàu dinh dưỡng để tối ưu hệ miễn dịch từ bên trong. Hãy ưu tiên các loại thực phẩm tươi sạch, giàu vitamin và khoáng chất.

Mỗi người cũng nên hạn chế tiếp xúc với nguồn bệnh và giữ vệ sinh cá nhân để ngăn ngừa lây nhiễm. Rửa tay thường xuyên, đeo khẩu trang khi cần thiết và giữ gìn môi trường sống sạch sẽ sẽ giúp giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh. Cuối cùng, hãy kiểm tra sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm bất kỳ bất thường nào và có biện pháp can thiệp kịp thời.

Người mắc bệnh suy giảm hệ miễn dịch mắc phải nên làm gì?

Để kiểm soát bệnh và nâng cao chất lượng cuộc sống, người bệnh cần tuân thủ các hướng dẫn sau:

• Tuyệt đối tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ, uống thuốc đúng liều, đúng giờ theo chỉ định, không được tự ý thay đổi hoặc ngừng sử dụng thuốc.
• Kiểm tra sức khỏe thường xuyên, thực hiện các xét nghiệm định kỳ để theo dõi tình trạng bệnh và phát hiện sớm các biến chứng.
• Ăn nhiều rau xanh, trái cây, thực phẩm giàu protein và vitamin, hạn chế đồ ăn chế biến sẵn, đồ ngọt và đồ uống có cồn.
• Ngủ đủ giấc, tập thể dục nhẹ nhàng, kiểm soát căng thẳng và giữ tinh thần lạc quan.
• Hạn chế đến nơi đông người, đeo khẩu trang khi ra ngoài, rửa tay thường xuyên bằng xà phòng và tránh tiếp xúc với người đang mắc bệnh truyền nhiễm.
• Tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng bất kỳ loại thuốc hoặc thực phẩm bổ sung nào. Không tự ý dùng thuốc hoặc thực phẩm chức năng để tránh tương tác với thuốc điều trị hoặc gây ra tác dụng phụ không mong muốn.
• Tham gia các hoạt động thể thao nhẹ nhàng như đi bộ, yoga, thiền để tăng cường sức khỏe và cải thiện tâm trạng.
• Giữ gìn vệ sinh sạch sẽ để ngăn ngừa nhiễm trùng.

Tóm lại, suy giảm hệ miễn dịch mắc phải là một tình trạng sức khỏe nghiêm trọng, đòi hỏi sự quan tâm và chăm sóc đặc biệt. Nếu bản thân hoặc thân nhân đang gặp phải các vấn đề về suy giảm hệ miễn dịch, người dân có thể đến khám tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh để được các chuyên gia đầu ngành hỗ trợ và điều trị kịp thời.