Viễn loạn thị là gì? Đâu là hướng điều trị phù hợp?

Viễn loạn thị là một trong những tật khúc xạ phổ biến hiện nay, gây ra tình trạng nhìn mờ và méo mó ở mọi khoảng cách. Đây là sự kết hợp của viễn thị và loạn thị do trục nhãn cầu ngắn và giác mạc cong không đều. Vậy vì sao lại có tình trạng này và hướng điều trị như thế nào là phù hợp?

Viễn loạn thị là gì?

Viễn loạn thị là một tật khúc xạ phức hợp, xảy ra khi mắt đồng thời mắc cả viễn thị và loạn thị. Khiến ánh sáng đi vào mắt không hội tụ chính xác trên võng mạc, dẫn đến hình ảnh nhìn thấy mờ, méo hoặc nhòe ở cả gần lẫn xa.

• Viễn thị: Là tình trạng khi mắt nhìn gần bị mờ nhòe, trong khi nhìn xa có thể rõ hơn vì hình ảnh hội tụ phía sau võng mạc. Nguyên nhân thường do cầu mắt quá ngắn hoặc giác mạc/thủy tinh thể có độ cong quá nhỏ.
• Loạn thị: Là hiện tượng giác mạc hoặc thủy tinh thể cong không đều, khiến ánh sáng không hội tụ tại một điểm duy nhất mà rải rác ở nhiều điểm khiến hình ảnh bị méo, nhòe theo một hướng nhất định.

Nguyên nhân gây viễn loạn thị

Viễn loạn thị xuất hiện do nhiều nguyên nhân khác nhau, trong đó phần lớn liên quan đến những yếu tố ảnh hưởng đến cách ánh sáng được khúc xạ và hội tụ trong mắt. Tình trạng này có thể hình thành từ sớm hoặc phát triển dần theo thời gian, tùy thuộc vào đặc điểm cấu trúc mắt và sự thay đổi sinh lý ở từng người.

• Bất thường cấu trúc giác mạc và nhãn cầu: Đây là nguyên nhân phổ biến nhất dẫn đến tình trạng. Khi giác mạc – lớp trong suốt ở phía trước nhãn cầu có độ cong không đều, ánh sáng đi vào mắt bị khúc xạ sai lệch và không hội tụ tại một điểm duy nhất, gây ra tình trạng loạn thị. Nếu nhãn cầu quá ngắn, tiêu điểm ánh sáng sẽ nằm phía sau võng mạc thay vì nằm đúng trên võng mạc, tạo nên viễn thị. Sự kết hợp của hai yếu tố này khiến người bệnh nhìn mờ, méo hoặc nhòe ở cả gần lẫn xa. (1)
• Yếu tố bẩm sinh và di truyền: Nhiều người bị ngay từ khi sinh ra, do cấu trúc giác mạc hoặc hình dạng nhãn cầu đã không bình thường trong quá trình phát triển bào thai. Ngoài ra, yếu tố di truyền cũng đóng vai trò quan trọng: nếu cha mẹ mắc các tật khúc xạ như viễn thị hoặc loạn thị, nguy cơ con cái gặp tình trạng sẽ cao hơn đáng kể. (2)
• Thay đổi theo tuổi tác hoặc sau can thiệp y khoa: Không chỉ xuất hiện bẩm sinh mà còn có thể hình thành ở người trưởng thành do quá trình lão hóa tự nhiên. Khi tuổi tác tăng lên, giác mạc có thể thay đổi độ cong và thủy tinh thể mất dần độ đàn hồi, làm thay đổi đường đi của ánh sáng trong mắt. Ngoài ra, một số người có thể phát triển viễn loạn thị thứ phát sau các phẫu thuật mắt (như mổ đục thủy tinh thể, ghép giác mạc) hoặc sau chấn thương gây biến dạng giác mạc.

>>> Xem thêm: Theo thống kê độ tuổi bị viễn thị thường bắt đầu khi nào?

Triệu chứng thường gặp

Người mắc tình trạng này có thể gặp nhiều biểu hiện khác nhau tùy mức độ nặng nhẹ, nhưng phổ biến nhất là các triệu chứng sau:

• Nhìn mờ hoặc méo hình ở nhiều khoảng cách.
• Khó tập trung khi nhìn gần hoặc xa.
• Nhạy cảm với ánh sáng và khó nhìn ban đêm.
• Phải nheo mắt để nhìn rõ hơn.
• Nhức mắt, mỏi mắt và đau đầu.

Viễn loạn thị có chữa được không?

Viễn loạn thị có thể được cải thiện bằng nhiều phương pháp khác nhau tùy theo độ nặng, nhu cầu thị lực và độ tuổi của người bệnh. Trong hầu hết trường hợp, tình trạng này không gây tổn thương vĩnh viễn cho mắt mà chỉ ảnh hưởng đến khả năng khúc xạ ánh sáng. Vì vậy, việc điều chỉnh bằng kính thuốc, kính áp tròng hoặc can thiệp phẫu thuật khúc xạ có thể giúp phục hồi thị lực gần như bình thường.

Ở trẻ nhỏ, thường được phát hiện sớm qua khám mắt định kỳ và có thể được kiểm soát hiệu quả bằng việc đeo kính. Với người trưởng thành, các phương pháp điều trị hiện đại như LASIK, PRK, SMILE hay thay thủy tinh thể nhân tạo có thể được áp dụng để giúp loại bỏ hoàn toàn tật khúc xạ này, mang lại thị lực ổn định và lâu dài.

Chẩn đoán viễn loạn thị

Chẩn đoán thường được thực hiện thông qua khám chuyên khoa mắt toàn diện, trong đó bác sĩ sẽ đánh giá khả năng khúc xạ và hình dạng bề mặt giác mạc bằng nhiều kỹ thuật khác nhau:

• Khúc xạ kế: Xác định mức độ viễn thị và loạn thị bằng cách đo cách mắt hội tụ ánh sáng.
• Đo thị lực: Kiểm tra khả năng nhìn rõ ở các khoảng cách khác nhau thông qua bảng chữ hoặc hình ảnh tiêu chuẩn.
• Đo bản đồ giác mạc: Giúp phát hiện sự cong không đều của giác mạc – nguyên nhân chính gây loạn thị.
• Soi đáy mắt và kiểm tra cấu trúc nhãn cầu: Được chỉ định trong một số trường hợp để loại trừ bệnh mắt khác có thể gây mờ hoặc méo hình ảnh.

Việc khám mắt định kỳ, đặc biệt ở trẻ em và người trên 40 tuổi, có vai trò rất quan trọng trong phát hiện sớm và điều trị hiệu quả.

Phương pháp điều trị viễn loạn thị

Tùy theo độ nặng và nhu cầu của người bệnh, bác sĩ có thể chỉ định một trong các phương pháp điều trị sau:

• Kính thuốc hoặc kính áp tròng: Đây là phương pháp đơn giản và phổ biến nhất. Kính có độ khúc xạ được tính toán chính xác giúp ánh sáng hội tụ đúng trên võng mạc, cải thiện rõ rệt thị lực hàng ngày. Với người bị nhẹ, chỉ cần đeo kính khi đọc sách, học tập hoặc lái xe.
• Phẫu thuật khúc xạ: Các kỹ thuật như LASIK, PRK, hay SMILE sử dụng tia laser để định hình lại bề mặt giác mạc, điều chỉnh đường đi của ánh sáng và loại bỏ cả viễn thị lẫn loạn thị. Đây là giải pháp lâu dài và thường được lựa chọn cho người trưởng thành có độ khúc xạ ổn định.
• Thay thủy tinh thể nhân tạo (IOL): Trong trường hợp nặng hoặc đi kèm với các bệnh lý mắt khác như đục thủy tinh thể, bác sĩ có thể chỉ định thay thủy tinh thể nhân tạo để cải thiện thị lực tối đa.

Cách phòng ngừa và chăm sóc mắt khi bị viễn loạn thị

Mặc dù tình trạng này có thể do yếu tố bẩm sinh hoặc cấu trúc mắt mà khó phòng tránh hoàn toàn, nhưng việc chăm sóc mắt đúng cách sẽ giúp làm chậm tiến triển, giảm triệu chứng và duy trì thị lực ổn định lâu dài. Dưới đây là những biện pháp quan trọng bạn nên thực hiện:

• Khám mắt toàn diện ít nhất 6 – 12 tháng/lần giúp phát hiện sớm các tật khúc xạ, từ đó bác sĩ có thể theo dõi diễn tiến và đưa ra phương án điều chỉnh phù hợp.
• Nếu đã được chỉ định kính thuốc hoặc kính áp tròng, hãy đeo đúng độ và đúng thời gian theo khuyến cáo của bác sĩ.
• Khi học tập hoặc làm việc với máy tính, bạn nên ngồi thẳng lưng, giữ khoảng cách từ mắt đến màn hình hoặc trang sách khoảng 30 – 40 cm, đồng thời đảm bảo ánh sáng đủ và không quá chói.
• Bổ sung dinh dưỡng thông qua các thực phẩm giàu vitamin A, C, E, omega-3, kẽm và lutein – zeaxanthin như cà rốt, cá hồi, trứng, rau xanh đậm hay quả mọng giúp nuôi dưỡng võng mạc, cải thiện chức năng thị giác.
• Một mẹo đơn giản được các chuyên gia nhãn khoa khuyến nghị là quy tắc 20-20-20: cứ sau 20 phút làm việc, hãy nhìn xa 20 feet (khoảng 6m) trong 20 giây. Điều này giúp thư giãn cơ điều tiết, giảm nguy cơ mỏi mắt và cải thiện sự thoải mái cho thị giác hàng ngày.

Để đặt lịch khám, tư vấn các vấn đề liên quan đến mắt tại Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Quý khách hàng có thể liên hệ theo thông tin:

Qua bài viết này, Tâm Anh hy vọng bạn đã hiểu rõ về bản chất. Tin tốt là, giống như các tật khúc xạ khác, viễn loạn thị hoàn toàn có thể được kiểm soát hiệu quả. Hãy luôn duy trì thói quen khám mắt định kỳ và làm theo hướng dẫn của bác sĩ để bảo vệ “cửa sổ tâm hồn” của mình.