Người bệnh ung thư phổi giai đoạn cuối cần đảm bảo sức khỏe tốt để tiếp nhận các phương pháp điều trị và chống chọi với bệnh tật. Dinh dưỡng đóng vai trò rất quan trọng trong suốt quá trình này. Một chế độ ăn phù hợp sẽ giúp người bệnh cảm thấy khỏe hơn, duy trì cân nặng và kiểm soát các tác dụng phụ của hóa trị – xạ trị… Vậy, người bệnh ung thư phổi giai đoạn cuối nên ăn gì, kiêng gì để nâng cao sức khỏe, được ThS.BS Nguyễn Tiến Sỹ, khoa Ung bướu, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM, chia sẻ.
Nhu cầu dinh dưỡng của mỗi người bệnh ung thư phổi giai đoạn cuối không giống nhau. Bác sĩ sẽ đưa ra lời khuyên về chế độ dinh dưỡng tùy thuộc vào các yếu tố: tác dụng phụ của quá trình điều trị (thường bao gồm: sụt cân, buồn nôn, chán ăn, mệt mỏi, mất nước, táo bón…); thể trạng người bệnh hiện tại; các bệnh mắc kèm nếu có (tiểu đường, bệnh tim mạch…). Các mục tiêu dinh dưỡng đối với người ung thư phổi bao gồm:
Người bệnh ung thư phổi giai đoạn cuối nên ăn gì giàu protein (đạm). Protein rất cần thiết để cung cấp năng lượng, củng cố hệ thống miễn dịch và đảm bảo hoạt động sinh lý bình thường của các cơ quan trong cơ thể.. Các thực phẩm giàu đạm như: sữa ít béo, thịt gà, thịt heo nạc, trứng, các loại đậu (đậu nành, đậu phộng, đậu lăng, đậu đen…), bơ, sữa chua, phô mai… là lựa chọn hàng đầu cho khẩu phần hàng ngày của người bệnh. (1)
Người bệnh ung thư phổi giai đoạn cuối nên bổ sung các chất béo lành mạnh vào bữa ăn. Nhóm chất béo này gồm chất béo không bão hòa đơn và chất béo không bão hòa đa (Omega-3 và Omega-6). Những thực phẩm giàu chất béo lành mạnh là: cá béo (cá thu, cá ngừ, cá hồi), dầu oliu, hạt óc chó, trái bơ…
Khoai, củ, ngũ cốc nguyên hạt là những thực phẩm dễ tiêu hóa. Người bệnh ung thư nên lựa chọn các loại thực phẩm từ ngũ cốc nguyên hạt như: gạo nguyên cám, gạo lứt nâu, yến mạch nguyên hạt, bánh mì nguyên cám, bắp… Chúng chứa nhiều chất xơ hòa tan, ổn định hệ vi sinh đường ruột và hỗ trợ trao đổi chất, sửa chữa tế bào.
Khi chế biến các loại khoai, củ và ngũ cốc cho người bệnh, nên chọn phương pháp hấp, luộc chín hoặc xay nhuyễn để dễ hấp thu hơn.
Do ăn uống khó khăn và kém ngon miệng, người bệnh ung thư giai đoạn cuối có nguy cơ thiếu chất rất cao. Do đó, cần bổ sung các loại rau quả, trái cây để tăng cường vitamin, khoáng chất và chất chống oxy hóa, giúp ngăn ngừa tổn thương tế bào.
Người bệnh ung thư phổi giai đoạn cuối nên ưu tiên ăn các loại rau họ cải như: cải xoăn, bông cải xanh, bông cải trắng, bắp cải… bởi chúng chứa nhiều sulforaphane. Hợp chất này hỗ trợ giảm viêm, bảo vệ tế bào, tốt cho người bệnh đang trong quá trình hóa trị. Những loại quả mọng như: dâu tây, nho, việt quất, mâm xôi… cũng là lựa chọn rất tốt cho người bệnh nhờ chứa nhiều hợp chất delphinidin, hỗ trợ ức chế khối u phát triển và di căn. Táo cũng là trái cây giàu chất xơ, kali và vitamin C thích hợp cho người bệnh. (2)
Người bệnh ung thư phổi giai đoạn cuối có thể bị tổn thương chức năng của các cơ quan trong cơ thể như phổi, gan, thận do tình trạng bệnh và/hoặc các tác dụng phụ của điều trị. Lượng nước tiểu ít đi và cơ thể bắt đầu giữ lại dịch trong cơ thể, gây phù chân/tay. Người bệnh nên uống đủ nước và bổ sung chất điện giải theo khuyến cáo của bác sĩ hoặc các chuyên gia dinh dưỡng.
Bên cạnh thực phẩm, cách chế biến thức ăn cũng quan trọng không kém. Người bệnh ung thư phổi giai đoạn cuối nên ăn gì mềm, lỏng hoặc sệt, dễ tiêu hóa. Bởi người bệnh có thể gặp khó khăn khi nhai hoặc nuốt, gây sặc hoặc nghẹn thức ăn, dẫn đến ngạt thở hoặc viêm phổi hít.
>>> Xem thêm: Ung thư phổi nên ăn gì, kiêng gì?
Tùy vào tác dụng phụ của phương pháp điều trị mà người bệnh đang nhận, bác sĩ sẽ lưu ý người bệnh ung thư phổi giai đoạn cuối nên ăn gì và kiêng gì. Ví dụ: người bệnh bị tiêu chảy nên tránh thực phẩm nhiều đường, dầu mỡ; người bệnh bị loét miệng không nên ăn đồ cay, mặn, chua… Các thực phẩm người bệnh ung thư phổi giai đoạn cuối nên hạn chế sử dụng bao gồm:
Một trong các thực phẩm người bệnh ung thư cần hạn chế là thức ăn nhiều dầu mỡ. Bởi chúng có thể gây đầy bụng, khó tiêu, rối loạn tiêu hóa, tăng phản ứng viêm và ảnh hưởng xấu đến sức khỏe tổng thể cũng như quá trình điều trị bệnh.
Các thực phẩm nhiều muối có thể gây giữ nước và tăng huyết áp, tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch. Do đó, người bệnh ung thư phổi nên hạn chế các thực phẩm nhiều muối như: đồ ăn nhanh, đồ hộp, đồ khô, rau củ muối…
Cũng như thực phẩm nhiều muối, các loại thức uống chứa nhiều caffeine (như trà, cafe) cũng gây tích tụ nước, ngoài ra còn gây mất ngủ, khó ngủ. Giấc ngủ và tinh thần thoải mái rất quan trọng đối với người bệnh ung thư, do đó cần hạn chế những thực phẩm này để ổn định sức khỏe.
Rượu, bia là những yếu tố gây tăng nguy cơ mắc ung thư. Các thức uống có cồn này khiến cơ thể mất nước, kích thích gây rối loạn hệ tiêu hóa, làm tăng huyết áp, tăng nguy cơ đau tim, đột quỵ, ảnh hưởng chức năng của hệ miễn dịch, não, gan, phổi… Do đó, người bệnh trong quá trình điều trị ung thư nên tránh uống quá nhiều uống rượu, bia và nên cai thuốc lá.
Những loại thực phẩm đã qua chế biến và chứa quá nhiều đường là một trong những thực phẩm hàng đầu người bệnh ung thư nên tránh. Chúng cung cấp “calo rỗng”, khiến người bệnh cảm thấy no nhưng lại không bổ sung chất dinh dưỡng thiết yếu cho cơ thể. Đường còn thúc đẩy phản ứng kháng insulin (làm tăng nguy cơ mắc tiểu đường type 2), gây tăng cân, tăng phản ứng viêm… khiến cho tình trạng người bệnh nghiêm trọng hơn, thiếu hụt dinh dưỡng và hệ miễn dịch càng suy yếu.
Hệ miễn dịch của người bệnh ung thư giai đoạn cuối thường đã suy yếu, do đó dễ mắc bệnh từ thực phẩm hơn so với người khỏe mạnh. Những loại thực phẩm từ thịt, cá, trứng sống hoặc chưa chín hoàn toàn thường tiềm ẩn nhiều rủi ro gây ngộ độc, do có thể chứa nhiều vi khuẩn như: Listeria, Salmonella, Norovirus…, làm trầm trọng các tác dụng phụ của quá trình điều trị và khiến bệnh diễn tiến nặng hơn. Do đó, người bệnh ung thư nên tuân thủ tuyệt đối lời khuyên “Ăn chín, uống sôi”.
Người bệnh ung thư thường có biểu hiện chán ăn, mệt mỏi, do đó, khi tiếp xúc với các loại thực phẩm chua hoặc nặng mùi có thể dẫn đến buồn nôn. Người bệnh ăn các thực phẩm này có thể gây rối loạn tiêu hóa, làm nặng thêm các tác dụng phụ về tiêu hóa trong quá trình điều trị, nhất là tiêu chảy.
Lưu ý, đây là nhóm thực phẩm nên hạn chế sử dụng, không phải tuyệt đối không sử dụng. Bất kỳ sự kiêng khem quá mức hay sử dụng quá mức các nhóm thực phẩm đều gây mất cân bằng dinh dưỡng.
Người bệnh ung thư phổi giai đoạn cuối thường gặp khó khăn khi ăn uống do tình trạng bệnh và/hoặc có thể do một số tác dụng phụ của quá trình điều trị, như: buồn nôn, nôn, chán ăn và thay đổi khẩu vị. Do đó, để đảm bảo người bệnh có thể hấp thu đầy đủ dinh dưỡng và hỗ trợ tiêu hóa, người thân và người chăm sóc nên lưu ý những điều sau khi lựa chọn và chế biến thực phẩm cho người bệnh:
Tùy theo thể trạng, tình trạng bệnh và phương pháp điều trị của người bệnh, bác sĩ và chuyên gia dinh dưỡng sẽ tư vấn cụ thể về chế độ dinh dưỡng phù hợp nhất dành cho từng trường hợp. Người thân và người chăm sóc nên chú ý và tuân thủ theo hướng dẫn này.
Khách hàng có nhu cầu khám, tầm soát hoặc điều trị ung thư phổi tại khoa Ung bướu, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM có thể liên hệ qua thông tin sau:
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Ung thư phổi giai đoạn cuối nên ăn gì để giảm triệu chứng và hỗ trợ điều trị hiệu quả? Các chuyên gia tại Bệnh viện Tâm Anh sẽ giúp bạn xây dựng thực đơn cá thể hóa, đảm bảo dinh dưỡng đầy đủ và phù hợp với thể trạng từng giai đoạn bệnh. Sự kết hợp giữa bác sĩ điều trị và chuyên gia dinh dưỡng giàu kinh nghiệm mang lại giải pháp toàn diện, góp phần nâng cao chất lượng sống cho người bệnh ung thư.
