Ung thư hạch bạch huyết nên ăn gì, kiêng gì? Dinh dưỡng ra sao?

Chế độ dinh dưỡng phù hợp giúp cung cấp cho cơ thể người bệnh dưỡng chất cần thiết để đáp ứng với việc điều trị và chống lại ung thư. Vậy người bệnh ung thư hạch bạch huyết nên ăn gì, kiêng gì? Dinh dưỡng ra sao? Cùng tìm hiểu trong bài viết sau qua các tư vấn của bác sĩ CKII Nguyễn Trần Anh Thư, khoa Ung Bướu, BVĐK Tâm Anh TP.HCM.

Vai trò của chế độ dinh dưỡng dành cho người bệnh ung thư hạch bạch huyết

Chế độ dinh dưỡng giữ vai trò quan trọng, ảnh hưởng đến quá trình điều trị của người bệnh ung thư hạch bạch huyết. Mặc dù không có bằng chứng nào cho thấy chế độ ăn uống có thể làm cho bệnh ung thư hạch trở nên nguy hiểm hơn,nhưng tùy vào đặc điểm của từng loại bệnh ung thư, sẽ ảnh hưởng đến lượng dinh dưỡng mà cơ thể cần. (1)

Hầu hết các trường hợp bệnh ung thư nói chung, người bệnh cần nhiều calo và protein (đạm) hơn trong quá trình điều trị. Điều này do cơ thể đang sử dụng nhiều năng lượng hơn bình thường để chống lại bệnh, chống nhiễm trùng và xây dựng lại các tế bào và mô mới, thay thế các tế bào, mô bị tổn thương do ung thư hoặc trong quá trình điều trị.

Trong quá trình điều trị ung thư hạch bạch huyết, người bệnh bị ảnh hưởng vị giác, khứu giác, làm giảm cảm giác thèm ăn và giảm khả năng hấp thụ dinh dưỡng của cơ thể. Điều này dễ khiến người bệnh suy dinh dưỡng, cơ thể suy nhược, mệt mỏi, không thể chống lại nhiễm trùng hoặc đáp ứng kém với điều trị. Chính vì vậy, trong điều trị ung thư hạch bạch huyết nói riêng và ung thư nói chung, dinh dưỡng là điều cần được chú trọng đầu tiên.

Ung thư hạch bạch huyết nên ăn gì?

Về việc ung thư hạch bạch huyết nên ăn gì? Bác sĩ khuyến cáo nên có chế độ dinh dưỡng khoa học, đảm bảo đáp ứng nhu cầu dinh dưỡng cho cơ thể trong suốt quá trình điều trị. Nhu cầu dinh dưỡng của người bệnh sẽ phụ thuộc vào các yếu tố như:

• Tuổi tác.
• Tiền sử bệnh.
• Giai đoạn ung thư.
• Phương pháp điều trị.

Căn cứ vào từng trường hợp cụ thể, việc bệnh nhân ung thư hạch nên ăn gì, kiêng gì? bác sĩ sẽ tư vấn những loại thực phẩm nên ăn, nên tránh phù hợp. Mặc dù không có chế độ ăn uống cụ thể cho những người mắc bệnh ung thư hạch bạch huyết, nhưng người bệnh có thể hướng tới việc lên kế hoạch cho những bữa ăn cân bằng và bổ dưỡng. Một chế độ ăn uống cân bằng sẽ bao gồm:

• Trái cây và rau quả như: trái cây họ cam quýt, táo, bông cải xanh và nhiều rau xanh.
• Chất béo tốt như: chất béo có trong các loại hạt, quả bơ, dầu ô liu nguyên chất và sữa chua.
• Tinh bột (carbohydrate): có trong gạo, khoai tây, bánh mì, mì ống, đậu, yến mạch, hạt quinoa và các loại ngũ cốc nguyên hạt khác.
• Đạm (protein): từ thịt gà, cá, trứng, đậu phụ và đậu lăng.

Khi mắc ung thư hạch bạch huyết, điều quan trọng là phải nạp đủ lượng calo. Điều này sẽ giúp người bệnh tránh sụt cân và duy trì khối lượng cơ bắp trong khi điều trị. (2)

1. Trái cây và rau xanh

Bác sĩ khuyên người bệnh phải cố gắng ăn nhiều loại trái cây và rau củ quả. Hiệp hội Ung thư máu & Ung thư bạch huyết khuyến nghị, người bệnh nên ăn 5 – 10 bữa mỗi ngày, trong đó có ít nhất 1 – 2 khẩu phần rau xanh và trái cây trong mỗi bữa ăn, như: bông cải xanh, cải Brussels và cải xoăn. Những loại rau này có nhiều beta carotene, tốt cho người bệnh và quá trình điều trị ung thư.

2. Uống đủ nước

Một số phương pháp điều trị ung thư hạch bạch huyết có thể gây mất nước do tác dụng phụ khi điều trị như: tiêu chảy và nôn mửa. Cho nên, người bệnh cần cung cấp đủ nước cho cơ thể bằng cách uống nước suốt cả ngày, ngay cả khi không cảm thấy mất nước hoặc khát.

Việc uống từng ngụm nhỏ trong ngày cũng có thể giúp giữ nước. Người bệnh có thể uống nước lọc, nước ép trái cây, trà thảo mộc hoặc nước điện giải… để tăng thêm hương vị và cung cấp dưỡng chất, cân bằng điện giải. Cố gắng tránh đồ uống có chứa caffeine hoặc rượu. Caffeine đôi khi có thể làm tăng tác dụng phụ về đường tiêu hóa và rượu có thể làm mất nước.

3. Carbohydrate (Tinh bột)

Carbohydrate (tinh bột) nên chiếm khoảng ⅓ lượng thức ăn hàng ngày vì đây là chất cung cấp năng lượng chính cho người bệnh. Tinh bột cũng cung cấp vitamin và khoáng chất, chất xơ, giữ cho nhu động ruột hoạt động tốt.

Thực phẩm giàu carbohydrate bao gồm gạo, khoai tây, bánh mì, ngũ cốc nguyên hạt và mì ống. Các loại ngũ cốc nguyên hạt cung cấp nhiều chất xơ hơn các lựa chọn khác.

4. Chất đạm (protein)

Người bệnh ung thư hạch bạch huyết cần một lượng chất đạm (protein) nhất định để sửa chữa các tế bào và mô. Protein cũng rất quan trọng đối với sức khỏe của cơ bắp và hệ thống miễn dịch. người bệnh cần nhiều protein hơn bình thường để giúp cơ thể hồi phục trong và sau khi điều trị ung thư hạch. Nếu cần điều chỉnh cân nặng trong quá trình điều trị, người bệnh cần trao đổi với bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng để tìm ra phương pháp phù hợp.

Thực phẩm giàu protein bao gồm thịt, cá, trứng và các sản phẩm từ sữa. Các sản phẩm có nguồn gốc thực vật giàu protein bao gồm đậu, đậu lăng, các loại hạt, bơ hạt, đậu nành và các sản phẩm thay thế thịt làm từ protein có nguồn gốc thực vật gọi là mycoprotein.

Bổ sung thêm các sản phẩm từ sữa hoặc các sản phẩm thay thế sữa trong chế độ ăn uống hàng ngày của người bệnh. Điều này vừa giúp cung cấp protein vừa giúp cung cấp canxi (rất quan trọng cho sức khỏe của xương), kẽm (một khoáng chất có nhiều chức năng khác nhau, bao gồm giúp vết thương mau lành).

Sữa, sữa chua và phô mai là nguồn cung cấp đạm dồi dào. Nếu không dung nạp lactose hoặc theo chế độ ăn thuần chay, người bệnh ung thư hạch bạch huyết có thể đáp ứng nhu cầu canxi bằng các sản phẩm thay thế không phải từ sữa, có tăng cường canxi, như nước cốt dừa, sữa chua không làm từ sữa động vật và các sản phẩm từ đậu nành.

5. Chất béo

Chất béo là nguồn cung cấp năng lượng, vitamin và acid béo thiết yếu (như chất béo omega-3 và omega-6) quan trọng. Có nhiều loại chất béo khác nhau, người bệnh ung thư hạch bạch huyết được khuyên nên lựa chọn các loại chất béo lành mạnh (chất béo không bão hòa), chúng tốt cho sức khỏe tổng thể, không gây ảnh hưởng lên hệ tiêu hóa, tim mạch.

Một số loại chất béo (chất béo không bão hòa) giúp giữ cho trái tim khỏe mạnh và giảm cholesterol. Chúng thường được tìm thấy trong thực phẩm thực vật như hạt, quả hạch, ô liu và bơ. Chúng có thể là một trong những loại chất béo sau:

• Không bão hòa đa, như dầu hướng dương, đậu nành, bắp và dầu mè hoặc
• Không bão hòa đơn, như dầu ô liu và dầu hạt cải.

Không bỏ qua các loại acid béo thiết yếu, là một loại chất béo không bão hòa đa, còn được gọi là chất béo omega-3 và chất béo omega-6. Người bệnh cần ăn một lượng nhỏ những chất này trong chế độ ăn uống của mình vì cơ thể không thể tự sản xuất ra chúng và cần chúng để hấp thu các dưỡng chất thiết yếu khác.

6. Một số lời khuyên để duy trì dinh dưỡng trong điều trị

Dưới đây là một số lời khuyên từ bác sĩ, chuyên gia dinh dưỡng về việc người bệnh ung thư hạch bạch huyết nên ăn gì, kiêng gì? cũng như nguyên tắc dinh dưỡng cho người bệnh:

• Người bệnh không nên bỏ bữa, ngay cả khi việc ăn uống trở nên khó khăn do tác dụng phụ của quá trình điều trị. Bác sĩ khuyên người bệnh cố gắng ăn nhiều nhất có thể.
• Nếu gặp khó khăn khi nuốt thức ăn đặc, có thể thay bằng thức ăn dạng lỏng như cháo dinh dưỡng, nước ép và súp để dễ nuốt hơn.
• Chọn thức ăn mềm, nấu chín là một cách khác để giảm thiểu cơn đau khi nuốt. Xay trái cây và rau thành sinh tố thay thế việc ăn nguyên quả.
• Chia lượng thức ăn thành các khẩu phần nhỏ hơn, ăn nhẹ 4 – 6 lần/ngày.
• Trao đổi với bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng về cách bổ sung thêm calo vào chế độ ăn uống.
• Sử dụng các thành phần như sữa, kem và nước hầm xương trong quá trình chế biến thức ăn thay vì nước.
• Cố gắng uống nhiều nước ngay cả khi không khát. Chất lỏng có thể giúp làm giảm các triệu chứng gây mất cảm giác thèm ăn như mệt mỏi và táo bón.

Ung thư hạch bạch huyết kiêng ăn gì?

Bên cạnh ung thư hạch bạch huyết nên ăn gì? thì kiêng gì cũng là điều được nhiều người quan tâm. Người bệnh cần hạn chế hoặc tránh những thực phẩm sau:

• Chất béo động vật như thịt mỡ, thịt chế biến sẵn, mỡ lợn và bơ.
• Đường, bao gồm cả đường bổ sung trong món tráng miệng, đồ uống ngọt và thực phẩm chế biến sẵn.
• Không nên dùng nhiều các loại ngũ cốc trắng, tinh chế như bánh mì trắng và gạo.
• Không sử dụng rượu, đồ uống chứa caffein, nước có ga (nước ngọt).
• Tránh các thực phẩm chứa nhiều chất béo bão hòa như chất béo động vật, đồ ăn chiên rán ngập dầu, nội tạng động vật,… những thực phẩm này khó tiêu hóa, có thể làm tình trạng viêm nhiễm nặng hơn.
• Thực phẩm chứa nhiều muối có thể gây ảnh hưởng đến thận và sức khỏe tổng thể, bác sĩ khuyên nên hạn chế đối đa trong chế độ ăn của người đang điều trị ung thư hạch bạch huyết.

Việc người bệnh ung thư hạch bạch huyết nên ăn gì, kiêng gì? Nhìn chung vẫn là nên ăn nhiều nhất trong khả năng người bệnh, không dồn ép sẽ dễ gây nôn ói, bổ sung đầy đủ các dưỡng chất cần thiết cho cơ thể, bù đắp calo và hạn chế các thực phẩm không lành mạnh, nhằm đáp ứng điều trị tốt nhất.

Các lưu ý về chế độ dinh dưỡng

Khi xây dựng thực đơn dinh dưỡng cho người bệnh ung thư hạch bạch huyết cần chú ý:

• Đảm bảo về cung cấp đủ dưỡng chất và năng lượng cho người bệnh.
• Lựa chọn thực phẩm lành mạnh, tránh các thực phẩm dễ gây dị ứng, gây viêm.
• Duy trì cân nặng ổn định.
• Ăn nhiều bữa trong ngày để bù đắp năng lượng, bổ sung dưỡng chất.
• Chọn thực phẩm giàu protein.
• Ăn nhiều loại trái cây và rau quả mỗi ngày.
• Chọn nguồn chất béo lành mạnh. Hạn chế ăn đồ chiên, rán, nhiều dầu mỡ.
• Hạn chế đồ ngọt và đường bổ sung.
• Uống đủ nước trong quá trình điều trị ung thư là rất quan trọng để ngăn ngừa tình trạng mất nước.

Một số người bệnh lo ngại liệu rằng họ có nên tuân thủ một chế độ ăn kiêng nhất định ngay khi được chẩn đoán mắc ung thư hạch bạch huyết hay không? Điều này không cần thiết, vì hướng dẫn chung về dinh dưỡng cho người bệnh bệnh là một chế độ ăn uống cân bằng, lành mạnh nhất có thể và uống đủ nước.

Bí quyết chế biến món ăn giàu dinh dưỡng cho người bệnh ung thư hạch bạch huyết

Tác dụng phụ của một số loại thuốc, bao gồm hóa trị và một số liệu pháp nhắm mục tiêu, làm thay đổi khẩu vị người bệnh. Trong quá trình điều trị, người bệnh có nhiều nguy cơ bị lở miệng ảnh hưởng đến vị giác. Cho nên khi chế biến món ăn cho người bệnh, cần chú ý các điều sau đây sẽ giúp giảm thiểu các nguy cơ nhiễm trùng: (3)

• Rửa tay thường xuyên trong ngày và đảm bảo lau sạch mọi bề mặt đồ dùng để nấu ăn trước khi bắt đầu chuẩn bị bữa ăn.
• Rửa sạch tất cả rau củ trước khi gọt vỏ.
• Tránh ăn thịt sống, trứng sống, giá sống và sushi.
• Trong quá trình nấu ăn, luôn sử dụng đĩa riêng cho thịt sống.
• Tránh sữa, phô mai và nước trái cây chưa tiệt trùng.
• Bảo quản đúng cách các loại thực phẩm.
• Cẩn thận kiểm tra thực phẩm xem có bị hư hỏng không và tuân thủ ngày hết hạn.

Điều trị ung thư hạch bạch huyết có thể làm khẩu vị thay đổi theo thời gian. Ví dụ, những món ăn trước đó người bệnh không thích, trong quá trình điều trị có thể bắt đầu thích ăn. Khi kết thúc điều trị, những thay đổi về mùi vị sẽ bắt đầu biến mất. Sự thay đổi khẩu vị khiến người bệnh chán ăn, sụt cân, ảnh hưởng sức khỏe tổng thể và khả năng đề kháng, đáp ứng điều trị. Một số bí quyết sau đây có thể giúp người bệnh ăn ngon miệng hơn:

• Thêm hương vị vào món ăn bằng các loại gia vị, thảo mộc, nước sốt, nước trái cây,…
• Thêm trái cây yêu thích vào các món tráng miệng, khẩu phần ăn hàng ngày.
• Ưu tiên các loại đồ uống người bệnh yêu thích.
• Tốt nhất nên chọn đồ uống làm từ sữa, giúp cung cấp protein, vitamin và khoáng chất cũng như năng lượng.

Dinh dưỡng, thể thao và tinh thần lạc quan chống lại bệnh ung thư hạch bạch huyết

Vận động, tập thể dục hoặc chơi thể thao trong quá trình điều trị ung thư hạch bạch huyết được khuyến khích. Nhưng người bệnh không nên cố gắng quá sức trong các hoạt động này. Hơn nữa, quá trình hồi phục của người bệnh thường khó khăn về mặt thể chất, không đủ năng lượng để tập luyện. Gợi ý một số lựa chọn hoạt động thể chất phù hợp, người bệnh có thể áp dụng như sau:

• Đi bộ nhẹ nhàng quanh khu vực sinh sống.
• Đi cầu thang.
• Dọn dẹp không gian sống.
• Dành 30 phút làm vườn hoặc cho các hoạt động vận động nhẹ nhàng.
• Tập yoga với các động tác nhẹ nhàng, phù hợp với thể chất.

Bất kể đang trong giai đoạn điều trị ung thư nào, không bao giờ là quá muộn để lựa chọn lối sống lành mạnh. Hãy hỏi bác sĩ về việc ung thư bạch huyết nên ăn gì, kiêng gì? Dựa vào tình trạng hiện tại, bác sĩ sẽ có hướng dẫn dinh dưỡng cụ thể, phù hợp với từng trường hợp.

Điều trị ung thư hạch bạch huyết tại khoa Ung bướu, BVĐK Tâm Anh TP.HCM với đội ngũ bác sĩ hàng đầu, trực tiếp chẩn đoán nhanh và đánh giá chính xác từng tình trạng. Theo dõi sát diễn biến bệnh trong quá trình điều trị, có hướng dẫn chăm sóc, chế độ dinh dưỡng phù hợp.

Hy vọng với những thông tin bài viết vừa chia sẻ đã giúp bạn biết được ung thư hạch bạch huyết nên ăn gì, kiêng gì? Nguyên tắc chung là chế độ dinh dưỡng lành mạnh, cân bằng dưỡng chất và đầy đủ năng lượng sẽ giúp người bệnh đủ sức chống lại ung thư.