Anh Tiến, 49 tuổi, tràn dịch màng tim ồ ạt gây khó thở, suy hô hấp, nghi do suy thận mạn điều trị không đầy đủ dẫn tới hội chứng tăng urê máu.

Anh Tiến là Việt kiều Mỹ, phát hiện suy thận mạn giai đoạn cuối từ năm 2023. Sau một thời gian chạy thận nhân tạo, anh chuyển qua lọc màng bụng tại nhà. Đây là phương pháp sử dụng màng bụng của người bệnh làm màng lọc thay thế cho thận suy, để lọc các chất chuyển hóa, nước, điện giải ra khỏi cơ thể. Tháng 8/2024, anh về Việt Nam chơi, mang theo máy lọc màng bụng nhưng tần suất lọc thất thường, không đầy đủ như khi ở Mỹ. Anh cũng không mang theo đủ thuốc để uống theo hướng dẫn bác sĩ.

Một tuần trước nhập viện, anh Tiến mệt nhiều, khó thở, ăn uống kém. Đi khám ở bệnh viện tỉnh, anh được chẩn đoán bệnh lý tiêu hóa, cho thuốc uống nhưng không cải thiện. Anh được đưa đi cấp cứu tại bệnh viện Tâm Anh.

Ngày 3/10, ThS.BS Phạm Đỗ Anh Thư, Trưởng đơn vị Bệnh van tim, Trung tâm Tim mạch, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM cho biết anh Tiến nhập viện trong tình trạng khó thở nghiêm trọng, phải thở ngồi. Siêu âm tim tại giường ghi nhận tràn dịch màng ngoài tim lượng nhiều gây chèn ép tim, suy hô hấp, chức năng thận rất kém. Bác sĩ nghi ngờ anh mắc hội chứng urê huyết cao gây biến chứng tràn dịch màng tim.

Hội chứng urê huyết cao (còn gọi là hội chứng tăng urê máu) là một tình trạng phát sinh từ chức năng thận bị suy giảm, khiến thận không thể lọc hiệu quả các chất thải từ máu. Nếu không kịp thời điều trị, bệnh có thể gây nhiều biến chứng nguy hiểm như phù phổi, viêm màng ngoài tim và tràn dịch màng ngoài tim, vôi hóa van tim, rối loạn điện giải, hôn mê, đột quỵ…

Anh Tiến được cho thở oxy, chọc hút dịch màng ngoài tim, sau hơn một giờ hút ra 1.2 lít dịch. Bác sĩ Anh Thư chia sẻ: “Thường màng tim chỉ tích tụ 100-150 ml dịch là có thể gây chèn ép tim nguy hiểm. Trường hợp màng tim chứa hơn 1 lít dịch như anh Tiến là rất ít gặp, chứng tỏ anh bị tràn dịch màng tim đã lâu nhưng cơ thể thích ứng dần dần nên ít bộc lộ triệu chứng. Nếu cấp cứu chậm một vài ngày nữa, khả năng cao bệnh nhân sẽ đối diện nguy cơ sốc tim do tim bị chèn ép nghiêm trọng, ngưng tim dẫn tới tử vong”.

Tình trạng tạm ổn, anh Tiến được chuyển lên phòng ICU (Hồi sức cấp cứu). Sau một ngày điều trị tích cực bằng phương pháp lọc máu liên tục, chức năng thận cải thiện, bác sĩ chuyển bệnh nhân sang chạy thận ngắt quãng, đồng thời theo dõi sát chỉ số huyết áp, dịch màng tim.

BS.CKI Đỗ Vũ Ngọc Anh, Trung tâm Tim mạch, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM cho biết, ba ngày sau, anh Tiến chuyển xuống khoa CCU (Hồi sức Tim mạch) tiếp tục được chạy thận nhân tạo định kỳ, kiểm soát huyết áp, chạy thận tích cực và theo dõi dịch màng tim mỗi hai ngày.

Sau hai ngày, anh chuyển ra phòng Nội trú, xuất viện sau đó ba ngày khi dịch màng tim đã giảm, chức năng thận ổn định, không còn mệt hay khó thở. Anh được hướng dẫn tiếp tục chạy thận nhân tạo định kỳ, uống thuốc kháng viêm, tái khám siêu âm tim đúng lịch hẹn để theo dõi dịch màng tim sau khi trở về Mỹ. Ngoài ra, bác sĩ cũng khuyên anh tầm soát các nguyên nhân có thể gây tràn dịch màng tim gồm bệnh lý tự miễn, bệnh lao và ung thư.

Bình thường ở giữa hai lớp của màng ngoài tim có chứa một ít dịch, khoảng 10-15ml. Tràn dịch màng tim xảy ra khi có quá nhiều dịch tích tụ giữa hai lớp này, tạo áp lực lên tim, ảnh hưởng đến chức năng của tim.

Bác sĩ Ngọc Anh thông tin, có nhiều nguyên nhân gây tràn dịch màng tim, trong đó phổ biến nhất là rối loạn tự miễn (như viêm khớp dạng thấp hay lupus), ung thư di căn, tăng urê máu do suy thận, suy giáp, nhiễm vi khuẩn, virus, nấm hay ký sinh trùng, chấn thương hoặc có vết thương sâu ở gần tim.

Tràn dịch màng ngoài tim không thể phòng ngừa. Tuy nhiên, có thể giảm rủi ro mắc bệnh bằng cách tránh các yếu tố nguy cơ: điều trị tích cực các bệnh nhiễm trùng; kiểm soát tình trạng suy thận mạn bằng thuốc, chạy thận nhân tạo; tầm soát để phát hiện sớm và điều trị hiệu quả bệnh ung thư; mang thiết bị bảo hộ khi tham gia các hoạt động thể thao có nguy cơ chấn thương vùng ngực như bóng đá, bóng chuyền, tennis…

*Tên bệnh nhân đã được thay đổi