Bộc lộ triệu chứng bệnh từ lâu nhưng không điều trị, anh Hào, 55 tuổi, phải trải qua ca phẫu thuật bắc cầu vì các mạch máu nuôi tim hẹp nặng.

Một năm trước anh Hào khởi phát triệu chứng mệt khi gắng sức. Dấu hiệu không rõ ràng, mơ hồ, chỉ thoáng qua rồi hết. Anh đến bệnh viện tỉnh thăm khám, bác sĩ chụp CT mạch vành phát hiện hệ mạch vành (mạch máu nuôi tim) xơ vữa nặng, khuyên anh đến bệnh viện chuyên khoa tim mạch điều trị. “Lúc đó tôi thấy mình vẫn khỏe, triệu chứng không bộc lộ nếu không vận động gắng sức, ăn uống sinh hoạt bình thường nên nghĩ bệnh chưa nghiêm trọng, trì hoãn đi khám”, anh Hào chia sẻ.

Gần đây anh Hào đôi lúc khó thở, đau ngực trái, mệt nhiều khi lao động hay tập thể dục cường độ trung bình, đến Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM kiểm tra.

ThS.BS.CKII Huỳnh Hoàng Khang, Trưởng khoa Ngoại tim mạch, Trung tâm Tim mạch Can thiệp, cho biết cả ba nhánh mạch máu chính nuôi tim của bệnh nhân hẹp nặng 70-90%. Nguyên nhân là do mảng xơ vữa tích tụ trên thành động mạch, làm thu hẹp lòng mạch và cản trở lưu lượng máu đến nuôi tim. Tim không nhận đủ lượng oxy cần thiết, dẫn đến nguy cơ gặp nhiều biến chứng nguy hiểm như rối loạn nhịp tim, suy tim, nhồi máu cơ tim.

Qua phân tích phim chụp, ê kíp nhận thấy mảng xơ vữa phức tạp, rải rác tại nhiều vị trí trên ba nhánh mạch vành, khả năng đặt stent không tối ưu vì không tái thông hoàn toàn sau can thiệp. Ngoài ra, chỉ số Syntax của anh Hào là 40 thuộc nhóm tổn thương phức tạp.

Syntax là hệ thống tính điểm nhằm đánh giá mức độ phức tạp của bệnh động mạch vành và hướng dẫn lựa chọn giữa can thiệp động mạch vành qua da (PCI) và phẫu thuật bắc cầu mạch vành. Bệnh nhân có điểm Syntax thấp (≤ 22) được khuyến nghị thực hiện PCI, trong khi những bệnh nhân có điểm Syntax cao (≥ 33) thường được khuyên nên phẫu thuật để đạt kết quả lâu dài tốt hơn.

Trên cơ sở đó, ê kíp quyết định thực hiện phẫu thuật bắc cầu mạch vành không tuần hoàn ngoài cơ thể (off-pump) cho người bệnh. Khác với phương pháp mổ bắc cầu kinh điển phải ngừng tim và sử dụng máy tim phổi nhân tạo, kỹ thuật off-pump cho phép phẫu thuật viên thao tác trong khi tim vẫn đập, không cần làm liệt tim.

Theo bác sĩ Khang, kỹ thuật này giúp nhiều bệnh nhân giảm thời gian nằm viện, hồi phục nhanh hơn, đồng thời có thể làm giảm một số biến chứng sau mổ như nhiễm trùng, viêm phổi, giảm nhu cầu truyền máu, loạn nhịp tim, đột quỵ, đặc biệt ở những người có nhiều bệnh lý kèm theo.

Trong khoảng 5 giờ phẫu thuật, bác sĩ thực hiện 4 cầu nối từ 2 động mạch vú trong và tĩnh mạch hiển phải. Hệ mạch máu tim được khơi thông hoàn toàn, cứu trái tim trước nguy cơ tổn thương do thiếu máu nuôi thời gian dài.

Sau mổ, anh Hào được theo dõi tại phòng hồi sức và chuyển về khu nội trú sau một ngày. Ba ngày sau, bệnh nhân đã có thể sinh hoạt gần như bình thường, hết đau ngực và khó thở. Sau một tuần, anh xuất viện, dự kiến có thể phục hồi khả năng gắng sức sau khoảng 4–6 tuần nếu tuân thủ phác đồ điều trị và tập luyện.

Theo bác sĩ Khang, bệnh mạch vành ba nhánh thường gặp ở người trung niên và lớn tuổi, đặc biệt ở những người ít vận động, ăn uống không hợp lý hoặc có các yếu tố nguy cơ như tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn chuyển hóa lipid. Anh Hào có đầy đủ ba bệnh lý nền này và từng hút thuốc lá nhiều năm. Đây là những yếu tố thuận lợi thúc đẩy mảng xơ vữa phát triển nhanh trong lòng mạch. Việc chủ quan, trì hoãn điều trị khiến bệnh tiến triển nặng, dẫn đến hẹp gần như toàn bộ các mạch máu nuôi tim.

Sau ca phẫu thuật hoặc can thiệp tái thông hệ mạch vành, bệnh nhân cần tái khám định kỳ, tuân thủ phác đồ dùng thuốc và thay đổi lối sống để phòng tái phát. Duy trì chế độ ăn uống khoa học, lành mạnh, hạn chế ăn thực phẩm chứa cholesterol và chất béo bão hòa. Tập thể dục đều đặn giúp cải thiện lưu thông máu.

Kiểm soát tốt huyết áp, đường huyết và cholesterol bằng cách sử dụng thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ. Ngưng hút thuốc và hạn chế rượu bia, tránh thức khuya và căng thẳng kéo dài. Khi xuất hiện các dấu hiệu như đau thắt ngực kéo dài, khó thở, mệt mỏi bất thường, chóng mặt, ngất xỉu hoặc tim đập bất thường, triệu chứng nghi ngờ nhồi máu cơ tim như đau ngực lan xuống tay hoặc hàm, vã mồ hôi nhiều…, cần đến bệnh viện ngay.

*Tên bệnh nhân đã được thay đổi