Tăng cường sàng lọc trước sinh nhằm phát hiện sớm, can thiệp kịp thời sửa chữa dị tật bào thai, giúp trẻ chào đời khỏe mạnh và phát triển toàn diện là một trong những giải pháp góp phần cải thiện chất lượng dân số trong bối cảnh mức sinh giảm thấp hiện nay.

Đây là nhận định của ThS.BS Đinh Anh Tuấn, Cục trưởng Bà mẹ và Trẻ em, Bộ Y tế tại Hội nghị Khoa học thường niên 2025 được tổ chức tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM và Viện nghiên cứu Tâm Anh (TAMRI) cuối tháng 9.

Bộ Y tế ghi nhận mỗi năm khoảng 40.000 trẻ mắc dị tật bẩm sinh, trong đó các bệnh teo cơ tủy sống, Thalassemia (tan máu bẩm sinh), hội chứng Down và nhiều bệnh khác trở thành vấn đề sức khỏe cộng đồng. Những dị tật này do nhiều nguyên nhân, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển thể chất và trí tuệ của trẻ.

Dân số Việt Nam đang đối mặt với những thách thức lớn như mức sinh thấp nhất lịch sử (tỷ lệ 1,91 con/phụ nữ trong khi mức sinh thay thế 2-2,1 con/phụ nữ), già hóa dân số nhanh chóng, độ tuổi mang thai ở phụ nữ ngày càng tăng. Theo ông Tuấn, ngoài các giải pháp khuyến khích vợ chồng sinh thêm con và phụ nữ sinh con trước tuổi 35, tăng cường sàng lọc trước sinh có vai trò quan trọng giúp nâng cao chất lượng dân số, đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế xã hội của đất nước.

Đánh giá về lĩnh vực sàng lọc thai nhi trước sinh, ông Tuấn cho rằng nhiều bệnh viện đã đầu tư phát triển công nghệ, ứng dụng kỹ thuật tiên tiến trong chẩn đoán trước sinh, can thiệp bào thai. Những thành tựu đạt được góp phần nâng cao chất lượng của ngành y tế, đưa Việt Nam trở thành điểm đến du lịch y tế uy tín, thu hút nhiều bệnh nhân từ các quốc gia lân cận. Đặc biệt, Nghị quyết 72 của Bộ Chính trị nhấn mạnh “khuyến khích người dân chủ động tiếp cận dịch vụ tư vấn, khám sức khỏe trước khi kết hôn, khám sàng lọc trước sinh, sơ sinh, khám sàng lọc một số loại bệnh tật phổ biến, nguy hiểm phù hợp với từng lứa tuổi, nhóm đối tượng”.

ThS.BS Hà Tố Nguyên, Phó Chủ tịch Chi hội Siêu âm Việt Nam, Phó Chủ tịch Hội Y học Bà mẹ và Thai nhi TP.HCM, Giám đốc Trung tâm Y học bào thai, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM, cho biết lĩnh vực sàng lọc, chẩn đoán trước sinh hiện nay chúng ta đang phát triển rất nhanh và đúng chuẩn quốc tế, nhiều trung tâm Y học bào thai, Chẩn đoán tiền sản lớn tại Việt Nam có thể sánh ngang tầm với khu vực. “Việt Nam không chỉ có các chuyên gia đầu ngành mà có cả trang thiết bị máy móc hiện đại nên công tác chăm sóc và bảo vệ sức khỏe cho mẹ và bé đã được cải thiện rất nhiều, giảm tỷ lệ tử vong mẹ và bé, giảm gánh nặng cho gia đình và xã hội”, bác sĩ Nguyên nói.

Với các máy siêu âm và MRI hiện đại cũng như các thành tựu trong chẩn đoán di truyền phân tử đã giúp tầm soát phát hiện nhiều biến chứng thai kỳ và dị tật thai sớm, chính xác. Việc phát hiện sớm giúp các bác sĩ lên phương án theo dõi và can thiệp điều trị cho thai nhi ngay trong bụng mẹ như phẫu thuật laser điều trị hội chứng truyền máu song thai, truyền máu bào thai, đặt shunt bàng quang – nước ối để giải quyết tắc nghẽn đường tiểu… Thai nhi nhờ vậy tăng khả năng sống sót, giảm nguy cơ sinh ra với dị tật nặng ảnh hưởng cả cuộc đời trẻ và tạo gánh nặng cho gia đình cũng như xã hội.

Tại Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Trung tâm Y học bào thai phối hợp cùng nhiều êkíp khác như Sản Phụ khoa, Nhi khoa, Tim mạch… để sàng lọc, chẩn đoán đến can thiệp bào thai hoặc điều trị ngay sau sinh. Đây là một quy trình đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các chuyên khoa, giúp quản lý thai kỳ tối ưu, đảm bảo sự an toàn cho mẹ và bé.

Tại Hội nghị Khoa học thường niên 2025, phiên chuyên đề “Y học bào thai – Xu thế hiện nay trong chăm sóc trước sinh” thu hút hơn 100 chuyên gia, bác sĩ tham dự trực tiếp và khoảng 600 người theo dõi trực tuyến. Phiên báo cáo diễn ra sôi nổi với sự tham gia của các chuyên gia trong nước và nước ngoài như: ThS.BS Đinh Anh Tuấn, Cục trưởng Bà mẹ và Trẻ em, Bộ Y tế; Giáo sư Luming Sun, Bác sĩ trưởng, Bệnh viện Xinhua, Trung Quốc; Giáo sư Sun Chen, Giám đốc Trung tâm Tim mạch Nhi, Bệnh viện Xinhua, Trung Quốc; Giáo sư Steven Shaw, Trưởng Khoa Sản, Bệnh viện Chang Gung Memorial, Đài Loan; BS.CKII Nguyễn Bá Mỹ Nhi, Giám đốc Trung tâm Sản Phụ khoa; ThS.BS Hà Tố Nguyên, Giám đốc Trung tâm Y học bào thai, TS.BS Nguyễn Hoàng Long, Phó giám đốc Trung tâm Y học bào thai…

Theo Giáo sư Steven Shaw, Trưởng khoa Sản, Bệnh viện Chang Gung Memorial, Đài Loan – chuyên gia Y học bào thai hàng đầu tại châu Á, chẩn đoán và sàng lọc trước sinh đóng vai trò vô cùng quan trọng đối với mỗi em bé trước khi chào đời. Trong bối cảnh tỷ lệ sinh đang sụt giảm trên toàn cầu, việc bảo vệ sức khỏe cho từng thai nhi trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Vì vậy, cần xây dựng một chiến lược rõ ràng cùng hướng dẫn chuẩn để triển khai sàng lọc trước sinh từ rất sớm ngay trong quý một thai kỳ. Tiếp đó, siêu âm hình thái học chi tiết ở quý hai sẽ giúp phát hiện phần lớn các dị tật nếu có. “Dù không thể đạt 100%, nhưng với quy trình này, chúng ta có thể phát hiện được ít nhất 80% bất thường của thai nhi trước khi chào đời, giúp quản lý và can thiệp điều trị tối ưu”, Giáo sư Steven Shaw nói.

Đối với lĩnh vực can thiệp bào thai, Giáo sư Luming Sun, Bác sĩ trưởng, Bệnh viện Xinhua – chuyên gia can thiệp bào thai hàng đầu Trung Quốc đã thực hiện hàng trăm trường hợp laser nội soi điều trị các biến chứng song thai, cho biết thách thức lớn nhất của can thiệp bào thai, đặc biệt ở các trường hợp song thai hoặc thai nhi mắc bệnh lý phức tạp, là nguy cơ sinh non và vỡ ối non. Tương lai của lĩnh vực sẽ hướng đến việc giảm thiểu các rủi ro này, bằng cách áp dụng các liệu pháp không xâm lấn, phát triển các thiết bị hiện đại, hoặc ứng dụng robot hỗ trợ ở các ca khó, nhằm mục đích tối ưu hóa an toàn cho mẹ và thai nhi.

Giáo sư Sun Chen, Giám đốc Trung tâm Tim mạch Nhi, Bệnh viện Xinhua, Trung Quốc – một trong những chuyên gia đầu tiên thực hiện can thiệp tim thai tại Trung Quốc, cho rằng can thiệp bào thai gồm cả can thiệp tim thai cần sự hợp tác rất chặt chẽ giữa các chuyên khoa như Y học bào thai, Sản, Tim mạch, Nhi khoa… Can thiệp tim thai vẫn là một thách thức lớn, nhưng với những thành tựu y khoa trên thế giới hiện nay cho thấy trong tương lai, lĩnh vực này sẽ là chìa khóa giúp điều trị cho thai nhi mắc bệnh tim bẩm sinh nặng ngay trong bụng mẹ, giảm nguy cơ tử vong.

Cả ba chuyên gia nước ngoài đều nhận định Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh có nhiều tiềm năng trở thành một trong những trung tâm y tế hàng đầu về lĩnh vực Y học bào thai tại khu vực, bởi đầu tư hệ thống trang thiết bị tiên tiến cùng dịch vụ chăm sóc bệnh nhân chất lượng cao, đặc biệt là đội ngũ chuyên gia am hiểu sâu về Y học bào thai với sự phối hợp đa chuyên khoa.

“Tôi thực sự ấn tượng với cơ sở vật chất và định hướng phát triển của Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh. Tôi cho rằng sự hợp tác trong tương lai là rất cần thiết, chúng tôi có thể tăng cường hợp tác cùng Tâm Anh để mang lại nhiều lợi ích thiết thực cho người bệnh”, Giáo sư Steven Shaw – một trong những người đầu tiên tại châu Á thực hiện phẫu thuật nội soi sửa chữa tật hở đốt sống thai nhi, chia sẻ tại hội nghị.