Tiêm khớp gối: Phân loại, ưu điểm, quy trình, lưu ý sau tiêm

Tiêm khớp gối có tác dụng giảm đau, chống viêm và cải thiện chức năng vận động cho khớp trong điều trị các bệnh lý khớp gối. Tuy nhiên, phương pháp này cũng tìm ẩn nhiều rủi ro nếu không được thực hiện đúng cách.

Tiêm khớp gối là gì?

Tiêm khớp gối là kỹ thuật đưa thuốc vào khớp gối trong điều trị một số bệnh lý khớp gối. Phương pháp này giúp cải thiện tình trạng đau nhức khó chịu tại khớp. Các loại thuốc thường được sử dụng phổ biến trong tiêm khớp gối là corticosteroid có tác dụng kháng viêm tại chỗ, acid hyaluronic… vì có độ nhớt cao. Ngoài ra, kỹ thuật có thể được thực hiện để hút dịch viêm ra khỏi khớp gối để hạn chế tình trạng sưng đau. (1)

Hiệu quả giảm đau của phương pháp tiêm khớp đầu gối sẽ tùy theo mức độ bệnh và cơ địa của mỗi người. Một số trường hợp triệu chứng đau nhức được cải thiện đáng kể, bác sĩ có thể khuyến khích người bệnh tiêm thêm. Tuy nhiên, sau khi tiêm nhưng hiệu quả không như mong đợi, bác sĩ có thể cân nhắc các phương pháp thay thế khác.

Phân loại

1. Tiêm corticosteroid

Thuốc tiêm corticoid (steroid) là nhóm thuốc kháng viêm mạnh. Corticoid thường được sử dụng trong tiêm khớp gối. So với những thuốc kháng viêm dùng đường uống như thuốc NSAID, aspirin…, corticoid mang lại hiệu quả nhanh hơn.

2. Chọc hút dịch khớp

Trong khớp gối thường có chất lỏng hoạt dịch giúp bôi trơn khớp, nhờ đó việc di chuyển trở nên linh hoạt và dễ dàng hơn. Tuy nhiên, tình trạng viêm có thể khiến chất lỏng này tích tụ quá nhiều trong khớp.

Chọc hút dịch khớp là phương pháp đưa chất lỏng dư thừa ra khỏi khớp gối, có tác dụng giảm đau và sưng tức thì. Ngoài ra, phương pháp này thường được cân nhắc khi bác sĩ nghi ngờ người bệnh bị nhiễm trùng khớp. Một mẫu dịch khớp sẽ được thu thập để bác sĩ kiểm tra số lượng tế bào, nuôi cấy và thử độ nhạy với kháng sinh (antimicrobial sensitivity). Qua đó, người bệnh sẽ được chỉ định biện pháp xử lý phù hợp.

3. Tiêm acid hyaluronic

Đối với cơ thể khỏe mạnh, khớp gối thường chứa khoảng 2ml dịch nhờn có thành phần chủ yếu là acid hyaluronic (AH) – một polysaccharide. Hàm lượng khoảng 2,5 – 4mg/ml. Tình trạng viêm hoặc thoái hóa khớp có khả năng làm suy giảm lượng chất nhờn này cùng khả năng bảo vệ sụn. Bác sĩ có thể tiêm acid hyaluronic vào khớp gối để tăng lượng chất nhờn này, cải thiện triệu chứng đau nhức. (2)

Bác sĩ có thể đề nghị người bệnh tiêm acid hyaluronic khi:

• Tình trạng đau nhức không thuyên giảm sau khi dùng thuốc giảm đau, chườm ấm, chườm lạnh…
• Người bệnh không thể dùng thuốc giảm đau như advil hoặc motrin (ibuprofen), aleve (naproxen sodium) hoặc tylenol (acetaminophen).
• Lo lắng tác dụng phụ của thuốc tiêm corticoid (steroid).

4. Tiêm PRP

Huyết tương giàu tiểu cầu (PRP) là một chế phẩm máu có hàm lượng tiểu cầu cao gấp 2 – 8 lần so với bình thường. Tiêm PRP vào khớp gối tổn hại do thoái hóa sẽ giúp kích thích quá trình chữa lành tổn thương, cải thiện tình trạng viêm, qua đó giúp giảm đau và phục hồi chức năng hoạt động của khớp gối.

Ưu điểm và nhược điểm

Tiêm corticosteroid

• Ưu điểm:
  • Tiêm corticosteroid có thể giúp giảm tình trạng đau viêm ngay tức thì.
  • Hiệu quả điều trị có thể kéo dài vài tháng.
  • Một số trường hợp các triệu chứng có thể hoàn toàn biến mất chỉ sau một lần tiêm.
• Nhược điểm:
  • Tiêm corticosteroid thường là giải pháp ngắn hạn. Cơn đau sẽ quay trở lại.
  • Nếu viêm khớp nặng, phương pháp này có thể không hiệu quả.
  • Một số người bệnh không cảm thấy thuyên giảm triệu chứng sau tiêm.
  • Hiệu quả giảm dần nếu thời gian điều trị kéo dài.
  • Sử dụng steroid có thể dẫn đến nhiều tác dụng phụ.

Chọc hút dịch khớp

Chọc hút dịch khớp giúp loại bỏ chất lỏng dư thừa ra khỏi khớp gối, từ đó giảm đau hiệu quả. Tuy nhiên, người bệnh khi điều trị bằng phương pháp này có thể đối mặt với một số biến chứng như:

• Xuất hiện tình trạng sưng tấy và bầm tím tại vị trí chọc hút
• Nguy cơ nhiễm trùng
• Tổn thương mạch máu, dây thần kinh và gân

Để hạn chế rủi ro, người bệnh nên đến tiêm khớp gối tại các cơ sở y tế uy tín có đội ngũ y bác sĩ giàu kinh nghiệm. Sau tiêm nên theo dõi khớp gối xem có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào không. Nếu có cần liên lạc ngay với bác sĩ để có biện pháp can thiệp kịp thời.

Quy trình tiêm khớp gối

Quy trình tiêm khớp gối thường được tiến hành với các bước sau: (3)

Chuẩn bị

• Kiểm tra hồ sơ hay đơn thuốc có chỉ định và vị trí tiêm.
• Giải thích cho người bệnh về mục đích và tai biến của thủ thuật.

Tiến hành

• Tư thế người bệnh: Ngồi trên giường, lưng tựa vào tường, gấp gối 90°.
• Y tá:
  • Chuẩn bị thuốc tiêm gồm hydrocortison acetat (nồng độ 1ml = 25mg); depo – medrol (methyl prednisolon acetat, nồng độ 1ml = 40mg) hay diprospan (1ml = 5mg betamethasone dipropionate + 2mg betamethasone sodium phosphate).
  • Sát trùng vị trí tiêm và trải săng.
  • Sau tiêm sát trùng, băng chỗ tiêm. Dặn người bệnh giữ sạch, không để ướt vị trí tiêm trong 24 giờ sau tiêm. Sau 24 giờ bỏ băng dính, vệ sinh chỗ tiêm bằng nước sạch. Hướng dẫn người bệnh cần tái khám nếu có chảy dịch hay viêm tấy ở vị trí tiêm, sốt.
• Bác sĩ:
  • Sát trùng tay và đi găng vô khuẩn, xác định vị trí tiêm.
  • Tiêm khớp: Đâm mũi kim vào khớp gối vuông góc với mặt da, cạnh gân bánh chè. Mũi kim hướng về khuyết gian lồi cầu của xương chày.

Theo dõi biến chứng và chăm sóc sau tiêm

Sau tiêm, người bệnh cần được theo dõi chỉ số mạch, huyết áp, tình trạng chảy máu tại chỗ, viêm trong khoảng 24 giờ. Một số biến chứng có thể xảy ra sao tiêm gồm: (4)

• Đau tăng sau tiêm trong 12 – 24 giờ: Do phản ứng viêm màng hoạt dịch khớp gối với tinh thể thuốc (viêm khớp vi tinh thể). Tình trạng này thường khỏi sau một ngày, không cần can thiệp. Người bệnh có thể bổ sung thuốc chống viêm, giảm đau.
• Nhiễm khuẩn do thủ thuật khớp tiêm (viêm mủ): Người bệnh bị sốt, sưng đau và tràn dịch chỗ tiêm. Trường hợp này thường được chỉ định điều trị kháng sinh.
• Teo da, mất sắc tố da tại chỗ tiêm nhiều lần ở một vị trí hoặc tiêm quá nông là các biến chứng muộn có thể xảy ra khi tiêm khớp gối. Hướng xử lý: Không để thuốc trào ra khỏi vị trí tiêm. Nếu đã có tai biến, không nên xử trí gì thêm, cần báo trước cho người bệnh để tránh hoang mang.
• Biến chứng hiếm gặp: Xảy ra tai biến do bệnh nhân quá sợ hãi – biểu hiện kích thích hệ phó giao cảm, do tiêm thuốc vào mạch máu hay tiêm quá nhanh. Người bệnh choáng váng, vã mồ hôi, ho khàn, tức ngực, khó thở, rối loạn cơ tròn… Hướng xử lý: Đặt người bệnh nằm với phần đầu thấp, chân giơ cao, theo dõi mạch, huyết áp để có biện pháp xử trí cấp cứu khi cần thiết.

Một số lưu ý khi thực hiện

Chỉ định

Bác sĩ thường chỉ định tiêm khớp gối cho những trường hợp có bệnh kèm theo dưới đây, trong đó tổn thương khớp gối đáp ứng kém hiệu quả dù áp dụng điều trị thuốc toàn thân đúng phác đồ, đúng liều lượng, cụ thể:

• Thoái hóa khớp gối.
• Viêm khớp có yếu tố dạng thấp gây tổn thương khớp.
• Bệnh lý cột sống thể huyết thanh âm tính như viêm cột sống dính khớp, viêm khớp vẩy nến, viêm khớp phản ứng, viêm khớp mạn tính thiếu niên… có tổn thương khớp gối dai dẳng.
• Viêm khớp gối sau chấn thương (không có tràn máu khớp do chấn thương).
• Bệnh gout, bệnh giả gout khác có tổn thương khớp gối.
• Các bệnh hệ thống có tổn thương khớp gối dai dẳng.

Chống chỉ định

Các trường hợp chống chỉ định tiêm khớp gối gồm:

• Viêm khớp gối nhiễm khuẩn: Viêm khớp mủ, lao khớp…
• Tổn thương khớp gối do do bệnh máu, bệnh lý thần kinh.
• Nhiễm khuẩn ngoài da quanh khớp gối, nhiễm nấm… Các trường hợp này nếu tiêm sẽ có nguy cơ đưa vi khuẩn, nấm vào khớp gối.
• Cơ địa suy giảm miễn dịch.
• Chống chỉ định tương đối: Thận trọng với người bệnh có tăng huyết áp, đái tháo đường. Các trường hợp này cần được theo dõi sát trước và sau khi thực hiện thủ thuật. Chỉ tiến hành tiêm thuốc vào khớp gối khi những bệnh lý này đã được kiểm soát tốt.

Trung tâm Chấn thương chỉnh hình, Hệ thống BVĐK Tâm Anh, là nơi quy tụ đội ngũ chuyên gia đầu ngành, bác sĩ ngoại khoa giàu kinh nghiệm, tận tâm, nhiệt tình như: TTND.GS.TS.BS Nguyễn Việt Tiến; PGS.TS.BS Đặng Hồng Hoa; TS.BS Tăng Hà Nam Anh; ThS.BS.CKII Trần Anh Vũ; BS.CKI Trần Xuân Anh, ThS.BS.CKI Lê Đình Khoa, TS.BS Đỗ Tiến Dũng; TS.BS.CKII Vũ Hữu Dũng… Đây cũng là một trong những đơn vị tiên phong trong việc chẩn đoán và điều trị các bệnh về cơ xương khớp với kỹ thuật hiện đại theo phác đồ cập nhật quốc tế.

Bệnh viện còn được trang bị hệ thống máy móc, trang thiết bị chẩn đoán hình ảnh hiện đại như: máy chụp CT 768 lát cắt Somatom Drive, máy cộng hưởng từ thế hệ mới Magnetom Amira BioMatrix, robot Artis Pheno, máy đo mật độ xương, máy siêu âm…; hệ thống kính vi phẫu thuật Opmi Vario 700 Zeiss, bàn mổ Meera-Maquet… để có thể phát hiện sớm các tổn thương và điều trị hiệu quả các bệnh lý về cơ xương khớp…

BVĐK Tâm Anh còn sở hữu hệ thống phòng khám khang trang, khu nội trú cao cấp; khu vực phục hồi chức năng hiện đại; quy trình chăm sóc hậu phẫu toàn diện giúp bệnh nhân nhanh chóng hồi phục và ổn định sức khỏe sau phẫu thuật.

Tiêm khớp gối là thủ thuật giúp khắc phục tình trạng viêm, đau hiệu quả và nhanh gọn. Đây đang là thủ thuật được nhiều người bệnh lựa chọn. Tuy nhiên, thủ thuật này cần được thực hiện tại cơ sở y tế uy tín bởi các bác sĩ chuyên khoa, có kiến thức giải phẫu để ngăn ngừa nguy cơ tai biến có thể xảy ra.