Tiêm vaccine có hiến máu được không? Sau bao lâu thì được hiến?

Hiến máu là hành động nhân văn, giúp cứu sống hàng triệu người trên khắp thế giới. Song, nhiều người vẫn còn băn khoăn tiêm vaccine có hiến máu được không, bởi nhiều khi trong một số trường hợp lịch tiêm vắc xin và lịch hiến máu bị trùng nhau. Vắc xin đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe cộng đồng, trong khi hiến máu lại là nguồn sống quý giá đối với những bệnh nhân cần truyền máu.

Hiểu rõ mối quan hệ giữa tiêm vắc xin và hiến máu không chỉ giúp mỗi người an tâm tham gia vào cả hai hoạt động nhân văn này mà còn góp phần duy trì sức khỏe cộng đồng một cách bền vững.

Bài viết được tư vấn bởi BS Phan Nguyễn Trường Giang – Quản lý Y khoa vùng 3 Mekong, Hệ thống Trung tâm tiêm chủng VNVC

Tiêm vaccine có hiến máu được không?

Tiêm vắc xin vẫn được hiến máu nhưng cần tuân thủ một số điều kiện cụ thể là tùy thuộc vào từng loại vắc xin được tiêm và tình trạng sức khỏe của người được tiêm. Bởi mỗi loại vắc xin sẽ có quy định cụ thể về thời gian cần chờ trước khi tiến hành hiến máu. Đồng thời, tùy vào tình trạng sức khỏe của từng người, bác sĩ sẽ đánh giá và xác định liệu họ có đủ điều kiện để hiến máu hay không.

Nếu sau tiêm vắc xin, người được tiêm không gặp bất kỳ phản ứng sau tiêm nghiêm trọng nào cũng như sức khỏe hoàn toàn ổn định và bình thường thì có thể tiến hành hiến máu theo hướng dẫn. Tuy nhiên, trong trường hợp người được tiêm xuất hiện các phản ứng sau tiêm như sốt, mệt mỏi hoặc sức khỏe chưa ổn định thì cần hoãn hiến máu cho đến khi cơ thể phục hồi hoàn toàn. Điều này đảm bảo rằng máu hiến tặng không bị ảnh hưởng bởi các phản ứng nhất thời sau tiêm, đồng thời bảo vệ an toàn cho cả người nhận máu.

Căn cứ trên thông tư 26/2013/TT-BYT về Hướng dẫn hoạt động truyền máu, để được hiến máu một người cần đảm bảo các tiêu chuẩn về tuổi, sức khỏe và các điều kiện các như sau:

Tuổi:
Nam và nữ từ đủ 18 tuổi đến 60 tuổi.

Sức khỏe:

• Phụ nữ có cân nặng ít nhất 42kg và đối với nam giới là 45kg thì được phép hiến máu toàn phần; đối với người có cân nặng từ 42kg đến dưới 45kg thì chỉ được phép hiến không quá 250ml máu toàn phần mỗi lần; người có cân nặng 45 kg trở lên được phép hiến máu toàn phần nhưng không được quá 09 ml/kg cân nặng và không quá 500 ml mỗi lần hiến.
• Đối với người có cân nặng ít nhất là 50kg được phép hiến các thành phần máu bằng gạn tách nhưng tổng thể tích các thành phần máu hiến không quá 500 ml. Gạn tách (còn gọi là apheresis) thành phần máu là kỹ thuật được áp dụng trên người hiến máu để lấy một hoặc nhiều thành phần máu trong mỗi lần hiến. Người có cân nặng ít nhất là 60kg được phép hiến tổng thể tích các thành phần máu hiến mỗi lần không quá 650 ml.
• Người hiến máu sẽ được thực hiện đầy đủ các xét nghiệm máu cần thiết để đảm bảo không mắc bất kỳ bệnh lý nghiêm trọng như:
  • Các bệnh mạn tính hoặc cấp tính về thần kinh, tâm thần, tuần hoàn, hô hấp, tiêu hoá, gan mật, nội tiết, tiết niệu, máu và tổ chức tạo máu, bệnh hệ thống, bệnh tự miễn, tình trạng dị ứng nặng;
  • Không mang thai vào thời điểm đăng ký hiến máu (đối với phụ nữ);
  • Không có tiền sử lấy, hiến, ghép bộ phận cơ thể người;
  • Không nghiện ma tuý, nghiện rượu;
  • Không có khuyết tật nặng và khuyết tật đặc biệt nặng theo quy định tại Luật Người khuyết tật;
  • Không sử dụng một số thuốc được quy định như Etretinate (ví dụ: Tegison), Acitretin (ví dụ: Neotigason, Soriatane), hóc môn tăng trưởng chiết xuất từ tuyến yên, Insuline chiết xuất từ bò…

Đồng thời cũng không được mắc các bệnh lây truyền qua đường máu, các bệnh lây truyền qua đường tình dục tại thời điểm đăng ký hiến máu;

Lâm sàng:

• Người hiến máu cần ở trạng thái sức khỏe tỉnh táo, có ý thức và tiếp xúc tốt với những người xung quanh;
• Huyết áp tâm thu đo được nằm trong khoảng từ 100 mmHg đến dưới 160 mmHg và tâm trương trong khoảng từ 60 mmHg đến dưới 100 mmHg;
• Đo nhịp tim đều, tần số dao động trong khoảng từ 60 lần đến 90 lần/phút;
• Cuối cùng, người hiến máu cần đảm bảo không xuất hiện các triệu chứng bất thường như gầy, sút cân nhanh (trên 10% cân nặng cơ thể trong thời gian 6 tháng); da xanh, niêm mạc nhợt; hoa mắt, chóng mặt; vã mồ hôi trộm; hạch to xuất hiện nhiều nơi; sốt; phù; ho, khó thở; tiêu chảy; xuất huyết các loại; có các tổn thương, dấu hiệu bất thường trên da.

Xét nghiệm:

• Đối với người hiến máu toàn phần và hiến các thành phần máu bằng gạn tách: nồng độ hemoglobin phải đạt ít nhất bằng 120 g/l; nếu hiến máu toàn phần thể tích trên 350ml phải đạt ít nhất 125 g/l.
• Đối với người hiến huyết tương bằng gạn tách: nồng độ protein huyết thanh toàn phần phải đạt ít nhất bằng 60g/l và được xét nghiệm trong thời gian không quá 01 tháng;
• Đối với người hiến tiểu cầu, bạch cầu hạt, tế bào gốc bằng gạn tách: số lượng tiểu cầu phải lớn hơn hoặc bằng 150×109/l.

Tuy nhiên, các chuyên gia cho biết ngoài các tiêu chuẩn bắt buộc trên thì việc có được hiến máu hay không là quyết định của bác sĩ khám sàng lọc tuyển chọn, từ đó xem xét và cân nhắc có được hiến máu hay không.

Sau khi tiêm vaccine bao lâu thì được hiến máu?

Để đảm bảo sức khỏe của người hiến máu, an toàn cho người nhận và chất lượng máu hiến tặng, thời gian trì hoãn hiến máu sau khi tiêm vắc xin sẽ được quy định khác nhau tùy theo cơ chế hoạt động và tác dụng phòng bệnh của từng loại vắc xin. Khoảng thời gian này không chỉ giúp máu đạt chất lượng tốt nhất mà còn đảm bảo vắc xin phát huy hiệu quả tối ưu sau khi được tiêm. Cụ thể:

• Người được tiêm có thể tiến hành hiến máu sau 12 tháng kết thúc đợt tiêm vắc xin phòng bệnh dại.
• Người được tiêm có thể hiến máu sau 4 tuần kể từ khi kết thúc đợt chủng ngừa vắc xin phòng sởi, quai bị, rubella, thương hàn, tả, thủy đậu, lao (BCG).
• Người được tiêm có thể hiến máu bình thường sau 7 ngày kể từ thời điểm tiêm các loại vắc xin khác. (1)

Tiêm vắc xin ảnh hưởng như thế nào đến việc hiến máu?

Vắc xin nói chung không gây ảnh hưởng đến khả năng hiến máu. Tuy nhiên, tùy thuộc vào loại vắc xin và tình trạng sức khỏe của người được tiêm, có thể cần phải chờ một khoảng thời gian nhất định trước khi hiến máu. Cụ thể:

• Vắc xin bất hoạt có thể hiến máu sau 7 ngày nếu không có phản ứng bất thường sau tiêm như các vắc xin phòng cúm, ho gà, uốn ván, bại liệt. Tuy nhiên, đối với vắc xin phòng dại, cần chờ ít nhất 12 tháng sau khi hoàn thành đợt tiêm và đối với vắc xin phòng thương hàn, tả, thời gian trì hoãn là 4 tuần.
• Đối với vắc xin sống giảm độc lực như sởi, quai bị, rubella (MMR), thủy đậu hoặc BCG (vắc xin phòng lao), cần đợi khoảng 4 tuần trước khi hiến máu. Việc trì hoãn này nhằm đảm bảo an toàn cho cả người hiến máu và người nhận. Mặc dù nguy cơ lây truyền bệnh qua truyền máu là rất thấp, một số vắc xin sống có thể khiến virus tồn tại trong máu trong một thời gian ngắn. Do đó, việc hoãn hiến máu sau khi tiêm là biện pháp an toàn nhằm bảo vệ người nhận máu tốt nhất.

Việc hiến máu có ảnh hưởng đến hiệu quả của vacxin không?

Hiến máu không làm giảm hiệu quả của vắc xin. Vắc xin kích thích hệ miễn dịch tạo ra kháng thể để bảo vệ cơ thể khỏi các tác nhân gây bệnh. Các tế bào miễn dịch này không chỉ có trong máu mà còn được phân bố ở nhiều cơ quan khác như lách, tủy xương và hạch bạch huyết. Do đó, việc lấy một lượng máu để hiến không ảnh hưởng đáng kể đến sự hiện diện và hoạt động của các tế bào miễn dịch trong cơ thể nên không làm giảm hiệu quả bảo vệ của vắc xin.

Lợi ích của tiêm vắc xin đối với hiến máu

1. Tăng cường sản sinh tế bào máu mới cho người hiến máu

Tiêm vắc xin không chỉ giúp cơ thể hình thành miễn dịch chống lại các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm mà còn có thể gián tiếp kích thích quá trình sản sinh tế bào máu mới ở người hiến máu. Khi vắc xin được tiêm vào cơ thể, hệ thống miễn dịch sẽ được kích hoạt để nhận diện và tiêu diệt mầm bệnh.

Trong quá trình này, các tế bào bạch cầu, tiểu cầu và hồng cầu được huy động và tái tạo nhằm duy trì hoạt động miễn dịch hiệu quả. Điều này vô tình thúc đẩy tủy xương hoạt động tích cực hơn để sản sinh tế bào máu mới, góp phần tái tạo nguồn máu tươi cho cơ thể.

Ngoài ra, tiêm vắc xin giúp cải thiện sức khỏe tổng thể, tăng khả năng hồi phục nhanh sau khi hiến máu. Với hệ miễn dịch mạnh mẽ, người hiến máu sẽ nhanh chóng bù đắp lượng máu đã mất, đồng thời đảm bảo máu hiến tặng đạt chất lượng cao nhất. Đây là lợi ích không chỉ mang lại cho cá nhân người hiến máu mà còn hỗ trợ đáng kể cho người nhận máu trong các trường hợp cấp cứu hoặc điều trị bệnh. Vì vậy, việc kết hợp tiêm vắc xin và hiến máu không chỉ bảo vệ sức khỏe bản thân mà còn góp phần tích cực vào công tác y tế cộng đồng.

2. Giúp tăng nguồn máu an toàn cho người bệnh nhận máu

Tiêm vắc xin còn giúp tăng cường nguồn máu an toàn cho người nhận. Khi người hiến máu được tiêm vắc xin đầy đủ và đúng lịch, cơ thể họ sẽ phát triển một hệ thống miễn dịch khỏe mạnh, giúp bảo vệ người nhận máu khỏi các bệnh truyền nhiễm. Vắc xin giúp giảm nguy cơ người hiến máu bị mắc các bệnh có thể lây qua đường máu như viêm gan hoặc HIV, từ đó đảm bảo nguồn máu hiến tặng khỏe mạnh, chất lượng, an toàn.

Đặc biệt, vắc xin bất hoạt hoặc vắc xin sống giảm độc lực có thể không chỉ giúp người hiến máu bảo vệ sức khỏe của chính mình mà còn tránh các nguy cơ lây nhiễm khi truyền máu. Vì vậy, khi người hiến máu đã tiêm vắc xin đầy đủ và không gặp các phản ứng nghiêm trọng, nguồn máu được thu thập sẽ có chất lượng cao, góp phần đảm bảo sức khỏe cho người nhận máu, đặc biệt trong những tình huống cần truyền máu khẩn cấp.

Trường hợp nào không được hiến máu sau tiêm vacxin?

Những đối tượng không thỏa một trong các tiêu chuẩn nêu trên sẽ không được chấp thuận tham gia hiến máu. Ngoài ra, theo hướng dẫn của Bộ Y tế trong thông tư số 26/2013/TT-BYT về Hướng dẫn hoạt động truyền máu, các đối tượng sau cần phải trì hoãn hiến máu gồm:

Những người phải trì hoãn hiến máu trong 12 tháng kể từ thời điểm: 

• Hoàn toàn hồi phục sau các ca phẫu thuật;
• Đã khỏi hẳn các bệnh như sốt rét, giang mai, lao, uốn ván, viêm não, viêm màng não;
• Hoàn tất việc tiêm vắc xin phòng bệnh dại do bị động vật cắn hoặc sau khi nhận truyền máu, chế phẩm máu hay sản phẩm sinh học có nguồn gốc từ máu;
• Sau khi sinh con hoặc chấm dứt thai kỳ.

Những người phải trì hoãn hiến máu trong 06 tháng kể từ thời điểm:

• Thực hiện xăm mình trên da;
• Xỏ khuyên tại các vị trí như tai, mũi, rốn hoặc bộ phận khác trên cơ thể;
• Tiếp xúc với máu hoặc dịch cơ thể của người có nguy cơ hoặc mắc bệnh truyền nhiễm qua đường máu;
• Vừa hồi phục sau các bệnh như thương hàn, nhiễm trùng huyết, bị rắn cắn, viêm tắc động/tĩnh mạch, viêm tủy xương, hoặc viêm tụy.

Những người phải trì hoãn hiến máu trong 04 tuần kể từ thời điểm:

• Đã hồi phục hoàn toàn sau khi mắc các bệnh như viêm dạ dày ruột, viêm đường tiết niệu, nhiễm trùng da, viêm phế quản, viêm phổi, bệnh sởi, ho gà, quai bị, sốt xuất huyết, kiết lỵ, rubella, bệnh tả;
• Hoàn thành lịch tiêm chủng các vắc xin phòng bệnh như rubella, sởi, thương hàn, tả, quai bị, thủy đậu hoặc lao (BCG).

Những người phải trì hoãn hiến máu trong 07 ngày kể từ thời điểm:

• Đã bình phục sau các bệnh như cúm, cảm lạnh, viêm mũi dị ứng, viêm họng, hoặc đau nửa đầu (Migraine);
• Đã tiêm các loại vắc xin khác, ngoại trừ những loại vắc xin đặc biệt được liệt kê như phòng dại, rubella, sởi, thương hàn, tả, quai bị, thủy đậu, lao (BCG), hoặc các sản phẩm có nguồn gốc từ máu.

Một số quy định liên quan đến nghề nghiệp và hoạt động đặc thù của người hiến máu: 

Những người làm một số công việc và thực hiện các hoạt động đặc thù sau đây chỉ hiến máu trong ngày nghỉ hoặc chỉ được thực hiện các công việc, hoạt động này sau khi hiến máu tối thiểu 12 giờ:

• Những người làm việc ở độ cao lớn hoặc môi trường dưới nước sâu bao gồm: phi công, nhân viên vận hành cần cẩu, công nhân thi công trên các công trình cao tầng, người leo núi, thợ mỏ, thủy thủ hay thợ lặn;
• Người vận hành các phương tiện giao thông công cộng: lái xe buýt, lái tàu hoả, lái tàu thuỷ;
• Các trường hợp khác: vận động viên chuyên nghiệp, người vận động nặng, tập luyện nặng.
• Đối với các đối tượng không thuộc các trường hợp liệt kê trên đây thì quyết định đủ điều kiện hiến máu hay hoãn hiến máu là do bác sĩ khám sàng lọc tuyển chọn người hiến máu xem xét và quyết định.

Qua bài viết trên, thắc mắc tiêm vaccine có hiến máu được không đã được giải đáp. Tóm lại, người đã tiêm vắc xin hoàn toàn có thể hiến máu nhưng cần tuân thủ thời gian chờ theo quy định tùy thuộc vào loại vắc xin đã tiêm cũng như sức khỏe của bản thân đảm bảo đủ điều kiện. Hãy chia sẻ bài viết này để lan tỏa kiến thức đúng về tiêm chủng và hiến máu, hoặc đặt câu hỏi trực tiếp cho bác sĩ Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh để được tư vấn giải pháp chi tiết.