Thông liên thất (VSD) là bệnh lý tim bẩm sinh thường gặp nhất, chiếm hơn 30% các trường hợp trẻ bị tim bẩm sinh. Thống kê cho thấy cứ 500 trẻ sơ sinh thì có 1 trẻ bị thông liên thất. Đa số trường hợp bệnh có thể tự hết, trong khi một số ca mức độ trung bình và nặng có nguy cơ dẫn tới biến chứng nguy hiểm.
Thông liên thất là tình trạng tăng lưu lượng và áp lực trong tuần hoàn phổi dẫn đến khó thở, ăn uống kém và chậm tăng cân ở hầu hết trẻ. Can thiệp bít lỗ thông hoặc phẫu thuật sớm có thể được khuyến cáo nếu áp lực phổi tăng. Một số lỗ thông có thể giảm dần kích thước và ít ảnh hưởng lên tim, cho phép trì hoãn phẫu thuật đến khi trẻ lớn hơn. (1)
Thông liên thất là một trong bốn tứ chứng Fallot – bệnh lý tim bẩm sinh thường gặp nhất.
Trái tim bình thường bao gồm 4 buồng. Hai buồng phía trên hoạt động như những hồ chứa, thu thập máu trở về tim. Chúng được gọi là tâm nhĩ. Từ tâm nhĩ, máu đi xuống hai buồng phía dưới, gọi là tâm thất. Máu được bơm vào các động mạch lớn theo nhịp đập của tim. Động mạch lớn xuất phát từ tim phải gọi là động mạch phổi sẽ mang máu lên phổi. Trong khi đó, động mạch lớn xuất phát từ tim trái được gọi là động mạch chủ sẽ mang máu đi khắp cơ thể.
Hai tâm thất được ngăn cách bởi một bức tường chung, được gọi là vách liên thất. Trẻ em sinh ra bị thông liên thất sẽ xuất hiện một lỗ trên vách liên thất. Khi đó, máu giàu oxy (đỏ) đi từ tâm thất trái qua lỗ thông ở vách ngăn và trộn lẫn với máu ít oxy (xanh) trong tâm thất phải. Điều này có thể làm tăng áp lực trong mạch máu phổi.
Dựa trên vị trí và cấu trúc của lỗ thông, y khoa phân thông liên thất thành 4 loại chính:
Các dấu hiệu và triệu chứng của thông liên thất thường xuất hiện trong vài ngày, vài tuần hoặc vài tháng đầu đời của trẻ. Chúng gồm có:
Nếu lỗ thông liên thất nhỏ, những triệu chứng trên có thể không xuất hiện cho đến khi trẻ trưởng thành. Đây là lý do đôi lúc bệnh không được phát hiện lúc trẻ mới sinh. Nếu may mắn, trẻ bị thông liên thất sẽ được phát hiện nhờ kỹ thuật siêu âm từ trong bụng mẹ.
Thông liên thất thường là dị tật bẩm sinh, tuy nhiên một số hiếm có thể là hậu quả của một số tổn thương mắc phải như sau nhồi máu cơ tim, chấn thương lồng ngực,… (2)
Những trẻ có các yếu tố nguy cơ dưới đây dễ bị thông liên thất hơn so với trẻ khác:
Dị tật thông liên thất thường được chẩn đoán trong lúc sinh hoặc vài ngày sau khi sinh nếu bác sĩ nghe thấy tiếng thổi ở tim khi khám sức khỏe tổng quát cho trẻ. Trẻ lớn hơn hoặc người lớn nếu nghi ngờ bị thông liên thất sẽ được chỉ định làm các chẩn đoán cận lâm sàng sau:
Một lỗ thông liên thất nhỏ có khả năng tự đóng lại khi trẻ lớn lên. Tuy nhiên, lỗ thông trung bình hoặc lớn sẽ gây ra nhiều biến chứng cho trẻ – từ nhẹ đến nguy hiểm tính mạng. Những biến chứng này thường là:
Thông liên thất (VSD) nhỏ thường không cần điều trị vì lỗ thông sẽ tự đóng khi trẻ lớn lên. Khoảng 75% trẻ bị VSD sẽ tự đóng trong năm đầu tiên của cuộc đời hoặc trước 10 tuổi mà không cần can thiệp điều trị y tế. Đối với các lỗ thông liên thất kích thước vừa và lớn, tỷ lệ đóng tự phát là 5 – 10%. Nếu một thông liên thất chưa đóng trước 10 tuổi, việc đóng tự phát rất hiếm khi xảy ra. Lúc này, phương pháp điều trị bao gồm: (3)
Không có cách phòng ngừa hoàn toàn thông liên thất, nhưng duy trì một thai kỳ khỏe mạnh và an toàn góp phần rất lớn đến việc giảm thiểu nguy cơ mắc dị tật tim bẩm sinh ở trẻ sơ sinh. Vì thế, nếu bạn có kế hoạch mang thai, hãy tuân thủ lối sống lành mạnh dưới đây để tạo tiền đề cho em bé chào đời khỏe mạnh:
Những trẻ được chẩn đoán thông liên thất cần có chế độ ăn uống cũng như cách chăm sóc đặc biệt. Nếu được chăm sóc tốt, trẻ sẽ đạt được thể trạng khỏe mạnh để nhanh hồi phục cũng như ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm do bệnh gây ra. Cụ thể: (4)
Được trang bị hệ thống máy móc tân tiến, dưới sự thăm khám và điều trị tận tình của đội ngũ chuyên gia đầu ngành, Trung tâm tim mạch, Hệ thống BVĐK Tâm Anh chuyên tiếp nhận và chữa trị thành công cho các trường hợp bị bệnh lý tim bẩm sinh như thông liên thất, thông liên nhĩ, hẹp/hở van tim, loạn nhịp tim… bằng kỹ thuật can thiệp hoặc phẫu thuật ít xâm lấn, giảm đau, giúp trẻ mau hồi phục. Trung tâm quy tụ các chuyên gia chuyên về lĩnh vực Tim bẩm sinh sẽ chăm sóc, theo dõi chặt chẽ quá trình điều trị của trẻ để phát hiện bất thường và can thiệp kịp thời.
Để đặt lịch khám tại Trung tâm tim mạch Hệ thống BVĐK Tâm Anh, vui lòng liên hệ:
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Thông liên thất có thể điều trị khỏi nếu trẻ được phát hiện bệnh sớm và can thiệp đúng phương pháp. Đây là dị tật tim bẩm sinh không thể ngăn ngừa hoàn toàn, nhưng việc mẹ bầu tuân thủ chế độ dinh dưỡng – vận động hợp lý khi mang thai sẽ giúp giảm thiểu nguy cơ bị thông liên thất ở thai nhi.
