Kỹ thuật thụ tinh trong ống nghiệm (IVF) mở ra hy vọng mới cho các cặp vợ chồng vô sinh khi hiện thực hóa mong ước có con. Mặc dù vậy, quá trình thụ thai IVF có những điểm tương đồng và khác biệt nhất định so với thai tự nhiên. Vậy thai IVF khác thai tự nhiên như thế nào? Để giảm bớt nỗi lo cho các cặp vợ chồng đang dự định làm IVF, Bác sĩ Nguyễn Minh Thuý, Trung tâm Hỗ trợ sinh sản, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội sẽ giải đáp thai IVF khác gì thai tự nhiên trong bài viết sau.
Thai IVF và thai tự nhiên đều quý như nhau và không khác biệt lớn về sự phát triển thai nhi. Tuy nhiên, các chuyên gia khuyến nghị cần theo dõi và chăm sóc đặc biệt cho mẹ bầu IVF. Điều này chủ yếu do các mẹ bầu IVF thường thuộc nhóm tuổi lớn, có tiền sử bệnh lý liên quan đến vô sinh, hoặc đã trải qua nhiều can thiệp y khoa. Việc chuẩn bị tâm lý tốt và thực hiện các biện pháp theo dõi y tế chặt chẽ sẽ giúp giảm thiểu rủi ro, đảm bảo một thai kỳ khỏe mạnh cho cả mẹ và bé.
Thai IVF và thai tự nhiên có một số khác biệt nhưng cũng có nhiều sự tương đồng với nhau, như sau:
Quá trình thụ thai tự nhiên (tức quá trình tinh trùng và trứng gặp nhau kết hợp thành phôi) xảy ra bên trong cơ thể người phụ nữ, cụ thể là ống dẫn trứng. Trong khi đó, thụ tinh trong ống nghiệm xảy ra bên ngoài cơ thể người phụ nữ, trong phòng lab của trung tâm hỗ trợ sinh sản. (1)
Trong quá trình thụ thai tự nhiên, thời điểm thụ thai phụ thuộc hoàn toàn vào chu kỳ kinh nguyệt của người phụ nữ và sự rụng trứng, khi trứng trưởng thành được phóng thích. Những yếu tố như chu kỳ kinh không đều, mất cân bằng nội tiết tố có thể gây khó khăn, làm ảnh hưởng đến thời gian và khả năng thụ thai thành công.
Ngược lại, với kỹ thuật IVF, thời gian thụ thai được kiểm soát chặt chẽ hơn. Các bác sĩ sẽ theo dõi chu kỳ kinh nguyệt của người phụ nữ và sử dụng thuốc kích thích buồng trứng. Nhờ đó, bác sĩ sẽ chủ động được thời điểm chọc hút trứng, canh niêm mạc, chuyển phôi… nhằm tối đa cơ hội thụ thai thành công. Nhìn chung, đối với trường hợp thụ thai bằng kỹ thuật IVF, bác sĩ và vợ chồng vô sinh có thể chủ động hơn so với thai tự nhiên. (2)
Ở trường hợp thụ tinh tự nhiên, quá trình thụ thai sẽ bắt đầu khi tinh trùng tiếp cận với trứng và thụ tinh tạo thành hợp tử. Sau đó hợp tử sẽ di chuyển đến buồng tử cung và làm tổ, phát triển thành thai nhi.
Trong quá trình thụ tinh ống nghiệm, trứng và tinh trùng sẽ được thụ tinh ở môi trường phòng thí nghiệm. Sau khi thụ tinh thành công, hợp tử sẽ được nuôi trong tủ nuôi cấy phôi chuyên dụng. Sau 3-5 ngày, phôi chất lượng tốt sẽ được đưa vào tử cung người mẹ để tiếp tục phát triển thành thai nhi.
Tỷ lệ IVF thành công phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau, bao gồm tuổi tác, sức khỏe sinh sản của người phụ nữ, chất lượng trứng (noãn), chất lượng tinh trùng và chất lượng phôi… Theo dữ liệu sơ bộ năm 2021 của SART, tỷ lệ IVF thành công ở phụ nữ dưới 35 tuổi là 44,5%, trên 35 tuổi còn 20,2%, trên 40 tuổi chỉ khoảng 9,6%.
Trong khi đó, tỷ lệ mang thai tự nhiên ở những cặp vợ chồng không hiếm muộn dao động 20-25% mỗi chu kỳ. Nhìn chung, tỷ lệ thành công khi điều trị IVF cao hơn tỷ lệ mang thai tự nhiên đối với các trường hợp vợ chồng gặp vấn đề về khả năng sinh sản.
Hiện nay tại IVF Tâm Anh, tỷ lệ beta hCG dương tính cộng dồn sau các chu kỳ IVF đạt 71,5%, trong đó nhóm phụ nữ dưới 28 tuổi có tỷ lệ IVF thành công lên đến 80,5%. IVF Tâm Anh hiện là một trong những trung tâm hỗ trợ sinh sản có tỷ lệ điều trị thành công cao hàng đầu cả nước.
Phụ nữ mang thai tự nhiên cần duy trì sức khỏe tổng thể bằng cách xây dựng chế độ dinh dưỡng hợp lý, tập thể dục thường xuyên, nghỉ ngơi đầy đủ và tránh tiếp xúc với hóa chất độc hại, thuốc lá, rượu bia…
Trong khi đó, chuẩn bị mang thai ở trường hợp điều trị IVF phức tạp và kéo dài hơn do liên quan đến liệu pháp hormone để kích thích buồng trứng, theo dõi thường xuyên qua siêu âm, làm các xét nghiệm, chẩn đoán chuyên sâu, các thủ thuật điều trị hội chứng, bệnh lý (nếu có), quá trình chọc hút noãn và chuyển phôi. Trong thời gian này, chị em cũng cần điều chỉnh lối sống khoa học, lành mạnh, tránh các tác nhân gây hại đến quá trình mang thai.
Thai IVF cần được theo dõi sát sao hơn, đặc biệt trong giai đoạn đầu nhằm đảm bảo phôi làm tổ thành công và phát triển ổn định. Khoảng thời gian đầu sau chuyển phôi, bác sĩ sẽ chỉ định hormone progesterone hỗ trợ phôi làm tổ thuận lợi hơn. Tại IVF Tâm Anh, khi kết quả xét nghiệm máu beta hCG dương tính, siêu âm thấy túi thai, thai phụ sẽ tiếp tục được theo dõi tại trung tâm hỗ trợ sinh sản suốt 12 tuần thai đầu. Nếu kết quả theo dõi các giai đoạn ổn định, mẹ bầu sẽ được chuyển đến Trung tâm Sản Phụ khoa để tiếp tục theo dõi thai kỳ.
Đối với trường hợp thai tự nhiên, việc theo dõi thai kỳ bắt đầu từ khi xét nghiệm máu, siêu âm thai xác nhận có tim thai. Chị em sẽ thăm khám theo hướng dẫn các mốc khám thai định kỳ mà bác sĩ chỉ định.
>> Xem thêm:
Trong một thai kỳ tự nhiên, quá trình thụ thai diễn ra hoàn toàn dựa vào khả năng sinh sản tự nhiên của cơ thể. Sự can thiệp y tế thường rất hạn chế, ngoại trừ phát hiện các vấn đề tiềm ẩn liên quan đến sức khỏe sinh sản. Quá trình từ rụng trứng, thụ tinh đến phôi làm tổ, đều diễn ra một cách tự nhiên và không cần hỗ trợ từ bên ngoài.
Ngược lại, với trường hợp thụ tinh trong ống nghiệm, sự hỗ trợ y tế đóng vai trò trọng yếu, quyết định đến sự thành công của quá trình điều trị. Quá trình này bao gồm nhiều bước được thực hiện tỉ mỉ và có kế hoạch, bắt đầu từ việc sử dụng hormone để kích thích buồng trứng, tiếp theo là chọc hút noãn, thụ tinh trong môi trường phòng lab, nuôi phôi, chuyển phôi vào tử cung và theo dõi sát sao quá trình phát triển của phôi thai. Mỗi một giai đoạn, các bác sĩ, chuyên viên giàu kinh nghiệm sẽ theo dõi sát sao nhằm tối đa cơ hội thụ thai IVF thành công.
Kỹ thuật thụ tinh trong ống nghiệm không gây nguy cơ nào đối với sức khoẻ người phụ nữ. Tuy nhiên hầu hết các trường hợp cần sự hỗ trợ của kỹ thuật IVF được chẩn đoán mắc một hoặc đồng thời các bệnh lý từ trước như bệnh lý cơ quan sinh sản, rối loạn nội tiết, bệnh tuyến giáp, béo phì, tiểu đường… Do đó chị em cần theo dõi thai kỳ chặt chẽ, tránh nguy cơ biến chứng sức khỏe lâu dài.
Theo nghiên cứu của Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ (NIH), em bé thụ tinh ống nghiệm không khác biệt về đặc điểm thể chất và trí tuệ so với các em bé thụ thai tự nhiên. Hiện nay không có nghiên cứu nào cho thấy những đứa trẻ sinh ra nhờ phương pháp hỗ trợ sinh sản gặp vấn đề bất thường khi phát triển. Tính đến thời điểm hiện tại, hàng triệu em bé IVF ra đời khỏe mạnh, thông minh, hoạt bát, phát triển thể chất và trí tuệ bình thường. (3)
Tình trạng đa thai xảy ra ở thai IVF nhiều hơn thai tự nhiên. Nguyên nhân do lựa chọn chuyển nhiều phôi cùng lúc nhằm gia tăng cơ hội mang thai, từ đó tăng khả năng sinh đôi, sinh ba. Theo dữ liệu do Hiệp hội Công nghệ Hỗ trợ Sinh sản (SART) tại Mỹ, thu thập trên hơn 42.000 chu kỳ IVF, khoảng 6,6% trường hợp mang thai IVF ở cha mẹ dưới 35 tuổi dẫn đến sinh đôi và 0,2% sinh ba.
Tại IVF Tâm Anh, vấn đề đa thai được quan tâm chặt chẽ nhằm tạo ra một thai kỳ an toàn cho cả mẹ và thai. Do đó, các bác sĩ khuyến khích bệnh nhân chuyển một phôi để giảm tỷ lệ đa thai và các biến chứng liên quan.
Thai IVF hay thai tự nhiên đều có nguy cơ mắc dị tật bẩm sinh. Một báo cáo năm 2022 của các chuyên gia Ba Lan kết luận IVF không phải là nguyên nhân trực tiếp dẫn đến dị tật hoặc biến chứng bẩm sinh ở trẻ. Bố mẹ gặp vấn đề về sức khỏe sinh sản mới là nguyên nhân làm tăng tỷ lệ dị tật ở trẻ chào đời nhờ phương pháp thụ tinh ống nghiệm.
Cùng quan điểm, bác sĩ Nội tiết sinh sản Susan Hudson tại Trung tâm Sinh sản Texas, Mỹ cho biết những đứa trẻ được sinh ra nhờ kỹ thuật IVF có nguy cơ dị tật bẩm sinh cao hơn 1-2% so với những đứa trẻ chào đời nhờ phương pháp thụ thai tự nhiên. Tuy nhiên sự gia tăng này liên quan đến tình trạng vô sinh của cha mẹ hơn là kỹ thuật, công nghệ IVF.
Lo lắng khi mang thai là tâm lý chung của bất kỳ người phụ nữ nào. Tuy nhiên ở trường hợp chị em có thai nhờ kỹ thuật thụ tinh ống nghiệm, do hành trình mang thai vất vả hơn, vượt qua nhiều thử thách nên mẹ bầu có tâm lý áp lực, lo lắng nhiều hơn so với thai tự nhiên. Trong khi đó, chị em có thai tự nhiên thường cảm thấy ít áp lực hơn, đặc biệt ở những trường hợp không có tiền sử khó mang thai hoặc vô sinh.
Ngoại trừ một số đặc điểm khác nhau giữa thai kỳ IVF và thai kỳ tự nhiên đã nêu trên, thai IVF tương tự với thai kỳ bình thường. Ở trường hợp làm thụ tinh ống nghiệm, sau khi phôi làm tổ thành công trong buồng tử cung, thai kỳ sẽ phát triển tương tự với thai tự nhiên. Cả thai kỳ IVF và tự nhiên đều lần lượt trải qua ba tam cá nguyệt với các mốc phát triển quan trọng như hình thành các cơ quan quan trọng, tăng trưởng chiều dài và cân nặng, hoàn thiện các chức năng của thai nhi…
Bác sĩ Minh Thuý cho biết các nguyên tắc chăm sóc thai kỳ như bổ sung dinh dưỡng, khám thai định kỳ, theo dõi sức khỏe mẹ và bé thai kỳ IVF và tự nhiên đều giống nhau. Do đó chị em nên tuân theo hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa, thăm khám thai định kỳ.
Dù là thai tự nhiên hay IVF, kế hoạch chăm sóc, theo dõi thai kỳ đều cực kỳ quan trọng. Dưới đây là một số lưu ý chung đối với việc chăm sóc thai IVF và thai tự nhiên mà chị em cần ghi nhớ:
Đồng thời, mẹ bầu nên tránh sử dụng những thực phẩm có thể làm tăng nguy cơ sảy thai hoặc sinh non như rau ngót, dứa hay mướp đắng; tránh các loại thực phẩm chứa caffeine; không hút thuốc lá, uống rượu bia…
Thai IVF có liên quan đến nguy cơ sinh con cao hơn, tuy nhiên nguyên nhân không do kỹ thuật IVF mà do ảnh hưởng từ vô sinh do yếu tố từ bố mẹ, đa thai…
Một nghiên cứu được tiến hành trên 490 phụ nữ tại Đại học Utah từ năm 2010 đến năm 2012 cho thấy những phụ nữ sử dụng phương pháp thụ tinh trong ống nghiệm có nguy cơ sinh non cao hơn 4,24 lần so với những người không sử dụng bất kỳ phương pháp điều trị nào. Sử dụng phương pháp bơm tinh trùng vào tử cung (IUI) làm tăng nguy cơ sinh non lên 3,17 lần so với những người không sử dụng điều trị vào thời điểm thụ thai.
>> Xem thêm: Tại sao thai IVF hay sinh non?
Sảy thai IVF cũng phổ biến như sảy thai tự nhiên. Ở thai kỳ tự nhiên, tỷ lệ sảy thai khoảng 17% và khoảng 2/3 trường hợp sảy thai trước 12 tuần. Sau 12 tuần, nguy cơ sảy thai giảm xuống 3-5%.
Một nghiên cứu tại Anh với dữ liệu từ hơn 750.000 phụ nữ thực hiện IVF hoặc IVF/ICSI từ năm 1991 đến 2008 đã chỉ ra rằng phụ nữ có dự trữ buồng trứng thấp có nguy cơ sảy thai cao hơn, đặc biệt ở những trường hợp dự trữ buồng trứng thấp và phụ nữ lớn tuổi. Nguy cơ sảy thai là 18% đối với phụ nữ dưới 35 tuổi, tăng lên 23% ở độ tuổi 35-37 và 30% ở độ tuổi 38-39. Phụ nữ 40-42 tuổi có nguy cơ sảy thai gần 40%, trong khi phụ nữ trên 45 tuổi có nguy cơ sảy thai lên đến 65%.
Việc sinh thường hay sinh mổ với thai IVF sẽ được chỉ định từ bác sĩ Sản khoa, dựa trên tình huống thai kỳ cụ thể. Nếu sức khỏe của thai phụ ổn định, thai nhi phát triển khỏe mạnh, không có nguy cơ biến chứng bác sĩ sẽ ưu tiên để chị em sinh thường. Tuy nhiên, nếu thai kỳ nguy cơ cao, thai phụ lớn tuổi, ngôi thai bất thường, tiềm ẩn biến chứng thì bác sĩ có thể chỉ định sinh mổ để giảm thiểu các nguy cơ ảnh hưởng đến sự an toàn của mẹ và bé.
>> Xem thêm: Làm IVF có đẻ thường được không?
Để đặt lịch tư vấn thai IVF khác thai tự nhiên như thế nào với các chuyên gia tại IVF Tâm Anh, quý khách hàng có thể liên hệ:
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Trên đây là những thông tin liên quan đến vấn đề thai IVF khác thai tự nhiên như thế nào. Bác sĩ Minh Thuý cho biết tỷ lệ thụ thai và sinh con khoẻ mạnh ở phụ nữ dưới 35 tuổi cao hơn nhóm phụ nữ lớn tuổi. Do đó dù lựa chọn phương pháp thụ thai tự nhiên hay cần hỗ trợ sinh sản, các cặp đôi nên tuân theo hướng dẫn của bác sĩ điều trị.
