Tế bào lympho B bảo vệ cơ thể chống lại các tác nhân gây hại bằng cách tạo ra kháng thể – các protein tham gia vào quá trình phòng chống nhiễm trùng. Số lượng tế bào tăng, giảm bất thường có thể cảnh báo các bệnh lý cần chẩn đoán và điều trị sớm.
Tế bào lympho B (B lymphocyte) là một loại tế bào miễn dịch giữ vai trò tổng hợp kháng thể, đáp ứng với các kháng nguyên, giúp bảo vệ cơ thể khỏi các tác nhân gây hại. Tế bào B là một phần quan trọng của hệ thống miễn dịch, giúp bảo vệ cơ thể chống lại sự xâm nhập của các tác nhân gây bệnh như virus, vi khuẩn và ký sinh trùng.
Có hai loại tế bào lympho B chính là tế bào plasma và tế bào nhớ. Cả hai loại này đều thực hiện chức năng bảo vệ cơ thể khỏi nhiễm trùng, cụ thể như sau:
Tế bào plasma giải phóng kháng thể để đáp ứng với kháng nguyên. Khi tế bào lympho B chuyển dạng trở thành tế bào plasma trưởng thành, khả năng có thể giải phóng lên đến 2.000 kháng thể mỗi giây. Tế bào plasma còn được gọi là tế bào hiệu ứng, có tuổi thọ ngắn hơn tế bào nhớ.
Tế bào nhớ là loại tế bào lympho B thực hiện chức năng ghi nhớ các kháng nguyên cụ thể, giúp hệ thống miễn dịch có thể nhanh chóng thiết lập hàng rào phòng thủ. Trong khi các tế bào plasma chống lại sự xâm nhập của các tác nhân gây hại bằng cách sản xuất kháng thể, các tế bào nhớ giúp hệ thống miễn dịch chống lại các tác nhân gây bệnh trong tương lai bằng cách ghi nhớ các kháng nguyên đã từng tiếp xúc trước đó.
Tế bào lympho plasmacytoid là loại tế bào lympho B có sự kết hợp giữa các đặc điểm hình thái của tế bào lympho B và tế bào plasma. Loại tế bào này được tìm thấy trong các chứng loạn sản tế bào plasma tiền ác tính và ác tính có liên quan đến việc tiết ra các protein đơn dòng.
Tế bào điều hòa là một loại tế bào lympho B thực hiện chức năng ức chế miễn dịch và ngăn chặn sự mở rộng của các tế bào lympho gây bệnh, gây viêm thông qua quá trình tiết IL-10, IL-35 và TGF-β [1]. Ngoài ra, loại tế bào này còn thúc đẩy quá trình tạo ra các tế bào T điều hòa (Treg) bằng cách tương tác trực tiếp với các tế bào T để làm thúc đẩy sự biệt hóa của chúng về phía Treg.
Tế bào B1 thực hiện chức năng tương tự như hàng rào phòng thủ chống lại nhiều tác nhân gây bệnh, đặc biệt là các vi khuẩn có lớp polysaccharid ở màng tế bào.
Tế bào lympho B có chức năng gì? Hệ thống miễn dịch bao gồm hệ thống miễn dịch bẩm sinh và hệ thống miễn dịch thích ứng. Tế bào lympho B (một loại tế bào miễn dịch) là một phần quan trọng của hệ thống miễn dịch thích ứng. Trong khi hệ thống miễn dịch bẩm sinh là hàng phòng thủ đầu tiên, giúp chống lại mọi tác nhân gây hại thì hệ thống miễn dịch thích ứng được chuyên biệt hóa để nhận biết và chống lại các loại tác nhân cụ thể (virus hay vi khuẩn).
Tế bào lympho B sản xuất kháng thể tiêu diệt kháng nguyên hoặc tác nhân gây bệnh liên quan đến một kháng nguyên cụ thể. Tế bào B cũng có thể ghi nhớ các kháng nguyên cụ thể, để hệ thống miễn dịch khởi động một biện pháp phòng thủ phù hợp, hiệu quả trong trường hợp tác nhân gây bệnh xâm nhập những lần sau đó trong tương lai.
Dưới đây là phần giải phẫu cụ thể liên quan đến tế bào lympho B trong cơ thể:
Tế bào lympho B tồn tại ở những nơi khác nhau trong cơ thể tùy thuộc vào giai đoạn phát triển. Ở thai nhi, gan tạo ra tế bào B. Khi được sinh ra, tế bào B phát triển trong mô xốp bên trong xương được gọi là tủy xương. Xét cả quá trình, tế bào này bắt đầu là tế bào gốc tạo máu và cuối cùng biệt hoá trở thành tế bào B trưởng thành. Khi trưởng thành hoàn toàn, tế bào B di chuyển đến các bộ phận quan trọng của hệ thống bạch huyết, bao gồm lách và hạch bạch huyết.
Về mặt hình thái, tế bào lympho B là tế bào nhỏ, đường kính từ 8 – 10 micromet [2]. Cấu tạo có nhân lớn với hetero-chromatin dày đặc, viền tế bào chất chứa ít ty thể, ribosome và lyzosome.
Ở người lớn, số lượng tế bào lympho bình thường dao động từ 1.000 đến 4.800 tế bào trong mỗi microlit máu. Trong đó, khoảng 10% đến 20% tế bào lympho là tế bào B [3].
Như đã cập nhật, tỷ lệ tế bào lympho B bình thường trong cơ thể chiếm khoảng 10 – 20% tế bào B. Tình trạng tăng hoặc giảm số lượng khỏi phạm vi này đều là dấu hiệu cảnh báo bệnh lý đáng lo ngại.
Cùng với các tế bào bạch cầu khác trong hệ thống miễn dịch, tế bào B (thuộc phân loại bạch cầu lympho) tham gia vào quá trình chống lại các tác nhân gây bệnh. Khi được kích hoạt, tế bào B trở thành tế bào plasma, sản xuất kháng thể để đáp ứng với kháng nguyên, hoặc cũng có thể trở thành tế bào nhớ, ghi nhớ kháng nguyên để chống lại trong tương lai. Cơ chế hoạt động của tế bào lympho B như sau:
Số lượng tế bào lympho B tăng hoặc giảm đều có liên quan đến các tình trạng bệnh lý, nhiễm trùng, cụ thể như sau:
Xét nghiệm cho thấy tế bào lympho B giảm là dấu hiệu cảnh báo các vấn đề sức khỏe đáng lo ngại như:
Bạch cầu lympho B tăng có thể liên quan đến các bệnh lý và tình trạng sức khỏe sau:
Các loại bệnh thường gặp khi tế bào lympho B bất thường bao gồm:
Trong một số trường hợp, tế bào B tạo ra kháng thể miễn dịch tấn công các kháng nguyên của các tế bào khỏe mạnh trong cơ thể. Khi điều này xảy ra, kháng thể tấn công các tế bào khỏe mạnh như một tác nhân gây bệnh, dẫn đến hình thành các bệnh tự miễn như:
Một số bệnh ung thư có liên quan đến sự phát triển bất thường của tế bào lympho B, bao gồm:
Để xác định số lượng tế bào lympho B trong máu, bác sĩ sẽ chỉ định thực hiện xét nghiệm công thức máu toàn phần. Một số xét nghiệm khác cũng có thể được thực hiện trong trường hợp mắc các bệnh lý liên quan đến tế bào B bất thường, chẳng hạn như dấu ấn miễn dịch tế bào, giải phẫu bệnh và hoá mô miễn dịch mẫu mô hạch hoặc mô tuỷ xương…
Dưới đây là phần giải đáp một số thắc mắc thường gặp liên quan đến tế bào lympho B:
Cả tế bào T và tế bào B đều là tế bào lympho, thực hiện chức năng bảo vệ cơ thể khỏi các tác nhân gây bệnh. Tuy nhiên, vai trò cụ thể trong hệ thống miễn dịch là hoàn toàn khác nhau. Tế bào lympho T gửi tín hiệu kiểm soát phản ứng miễn dịch (tế bào T hỗ trợ) hoặc tiêu diệt trực tiếp các tác nhân gây bệnh, tế bào bị nhiễm bệnh (tế bào T gây độc).
Trong khi đó, tế bào B tạo ra các protein gọi là kháng thể để đáp ứng với các kháng nguyên. Nói cách khác, tế bào B không trực tiếp ngăn chặn tác nhân gây hại mà cần thông qua kháng thể.
Đến nay, vẫn không có biện pháp tự nhiên nào có thể giúp tăng/ giảm tế bào lympho B. Để duy trì số lượng tế bào B ổn định, cách duy nhất là bảo vệ hệ thống miễn dịch khỏe mạnh bằng cách:
Để đặt lịch thăm khám, điều trị bệnh tại khoa Nội tổng hợp, Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Phòng khám Đa khoa Tâm Anh Quận 7, Quý khách vui lòng liên hệ:
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Trên đây là bài viết tổng hợp các thông tin liên quan đến tế bào lympho B, giải phẫu, chức năng và các vấn đề rối loạn thường gặp. Hy vọng thông qua những cập nhật trên, người bệnh đã có thêm nhiều thông tin hữu ích để biết cách chăm sóc sức khỏe tốt hơn.
