Suy giáp là tình trạng chức năng tuyến giáp bị suy giảm, dẫn đến thiếu hụt hormone giáp. Suy giáp được phân thành 2 loại: suy giáp nguyên phát và suy giáp thứ phát. Dưới đây là các thông tin tham khảo về suy giáp nguyên phát, nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị, được TS.BS Trần Hữu Thanh Tùng, Khoa Nội tiết – Đái tháo đường, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM chia sẻ.
Suy giáp nguyên phát là một tình trạng rối loạn nội tiết xảy ra khi tuyến giáp không sản xuất đủ hormone tuyến giáp (T3 và T4), dẫn đến giảm chuyển hóa trong cơ thể. Đây là loại suy giáp phổ biến nhất và nguyên nhân chủ yếu nằm ở chính tuyến giáp, thay vì do tuyến yên hoặc vùng dưới đồi.
Suy giáp nguyên phát có nguyên nhân từ tổn thương tuyến giáp, có thể do bệnh tự miễn hoặc sau phẫu thuật, xạ trị. Bệnh phổ biến hơn suy giáp thứ phát. Nguyên nhân phổ biến nhất là bệnh viêm tuyến giáp tự miễn Hashimoto. Khi bệnh tiến triển, tuyến giáp sẽ dần bị teo, xơ hóa và mất dần chức năng. (1)
Bệnh này cũng thường xuất hiện sau khi người bệnh điều trị các cơ quan vùng cổ, đặc biệt là sau phẫu thuật tuyến giáp, bướu cổ hoặc điều trị ung thư bằng iốt phóng xạ. Sử dụng thuốc kháng giáp quá liều cũng có thể dẫn đến suy giáp. Bệnh sẽ thuyên giảm khi điều chỉnh liều điều trị.
Thiếu iốt có thể gây suy giáp, do iốt tham gia vào quá trình tổng hợp hormone tuyến giáp. Mẹ bầu thiếu iốt có thể dẫn đến suy giáp bẩm sinh ở trẻ, gây thiểu năng trí tuệ.
Người bệnh sử dụng lithium, amiodarone hoặc các thuốc chứa iốt khác có nguy cơ bị suy giáp. Tương tự, người bệnh ung thư vùng cổ đã xạ trị có tỷ lệ suy giáp rất cao, cần tái khám thường xuyên sau khi điều trị để đánh giá chức năng tuyến giáp.
Các triệu chứng của suy giáp nguyên phát sẽ khác nhau ở mỗi người. Một số triệu chứng phổ biến của bệnh gồm:
Nhìn chung, các triệu chứng của suy giáp nguyên phát thường xuất hiện âm thầm, khó phát hiện. Tùy theo mức độ thiếu hụt hormone tuyến giáp mà người bệnh có thể bị ảnh hưởng các cơ quan khác nhau, cụ thể:
Hormone tuyến giáp tham gia vào nhiều hoạt động trao đổi chất. Thiếu hormone này thường dẫn đến hạ thân nhiệt, chịu lạnh kém, tăng cân nhẹ do giữ nước và chuyển hóa chậm.
Người bệnh có thể bị suy giảm trí nhớ từ nhẹ đến nặng, mờ nếp nhăn trên khuôn mặt, thay đổi nhân cách và nguy cơ loạn thần.
Thiếu hụt hormone tuyến giáp thường dẫn đến giảm phản xạ gân sâu, mất trí nhớ và dị cảm ngón tay, ngón chân do protein tích tụ ở dây chằng bị ảnh hưởng.
Người bệnh suy giáp nguyên phát thường có nhiều triệu chứng về da như: khô da, bong vảy, lỗ chân lông to và khô, mặt sưng tấy… Tóc có thể bị khô, mỏng, dễ gãy; lưỡi có thể bị phù do chất nền protein lắng đọng.
Thiếu hụt hormone tuyến giáp gây sưng phù mi mắt do thâm nhiễm chondroitin sulfate hoặc mucopolysacarit axit hyaluronic, làm giảm chuyển động của mí mắt.
Suy giáp nguyên phát ở phụ nữ có thể gây rong kinh hoặc mất kinh thứ phát.
Bệnh cũng dẫn đến nhịp tim chậm, giãn cơ và tràn dịch màng tim.
Các triệu chứng ít phổ biến khác gồm: khàn giọng, nói chậm, ảnh hưởng đến chức năng nói, tụ dịch ở màng phổi hoặc màng bụng.
Suy giáp nguyên phát thường ảnh hưởng đồng thời đến nhiều cơ quan và hoạt động trao đổi chất trong cơ thể. Các triệu chứng của bệnh có thể lẻ tẻ và không liên quan, khiến việc chẩn đoán trở nên khó khăn.
Để chẩn đoán suy giáp nguyên phát, người bệnh cần được bác sĩ khám lâm sàng trực tiếp. Người bệnh cần thông tin đầy đủ các triệu chứng đang mắc phải (mệt mỏi, táo bón, khô da, thay đổi tâm trạng…) để bác sĩ đưa ra chẩn đoán chính xác nhất. (2)
Bác sĩ có thể yêu cầu người bệnh thực hiện các xét nghiệm khác nhau tùy theo vào tình trạng sức khỏe, nhằm xác định mức độ hormone kích thích tuyến giáp (TSH), triiodothyronine (T3) và thyroxine (T4) trong cơ thể.
Nếu người bệnh có mức TSH tăng cao, T3 hoặc T4 dưới mức bình thường, bác sĩ có thể chẩn đoán mắc suy giáp nguyên phát.
Suy giáp nguyên phát thường được điều trị bằng levothyroxine. Bác sĩ sẽ kê đơn liều thích hợp, sau đó tiếp tục theo dõi và điều chỉnh liều lượng theo thời gian để người bệnh đạt được nồng độ hormone bình thường.
Các triệu chứng suy giáp ở người lớn tuổi khó nhận biết hơn và dễ bị nhầm lẫn với dấu hiệu của hội chứng lão hóa không đặc hiệu. Do đó người bệnh thường trì hoãn khám và điều trị, khiến bệnh diễn tiến nghiêm trọng hơn. Vì vậy, ngay khi xuất hiện các triệu chứng nghi ngờ liên quan đến suy giáp, người bệnh nên đến khám bác sĩ Nội tiết, BVĐK Tâm Anh ngay.
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Suy giáp nguyên phát phổ biến hơn suy giáp thứ phát (nguyên nhân tại tuyến yên và hạ đồi), lựa chọn điều trị chính là bổ sung lượng hormone tuyến giáp thiếu hụt. Tùy vào mức độ suy giáp và tính chất của bệnh lý gây suy giáp, người bệnh cần được thăm khám và giám sát chức năng giáp chặt chẽ để có phương án điều trị phù hợp.
