Phẫu thuật đoạn nhũ phòng ngừa đối bên (CPM): Chỉ định và quy trình

Phẫu thuật đoạn nhũ phòng ngừa đối bên (contralateral prophylactic mastectomy –  CPM) hay còn gọi là phẫu thuật đoạn nhũ dự phòng bên còn lại đã tăng lên trong những năm qua tại các nước châu Âu, châu Mỹ…và hiện cũng đang tăng tại Việt Nam.

Phẫu thuật đoạn nhũ phòng ngừa đối bên (CPM) được thực hiện trên đối tượng nào, lợi ích, ưu và nhược điểm, phương pháp thực hiện ra sao? Bài viết này sẽ cung cấp những kiến thức hữu ích này.

Phẫu thuật đoạn nhũ phòng ngừa đối bên – CPM là gì?

Phẫu thuật đoạn nhũ phòng ngừa đối bên (contralateral prophylactic mastectomy – CPM) là phẫu thuật phòng ngừa giúp giảm nguy cơ mắc ung thư vú bên còn lại. dù không có lợi ích sống còn rõ ràng trên bệnh nhân ung thư vú không mang đột biến gen BRCA1/2, nhưng tỉ lệ thực hiện CPM đã tăng lên trong vài năm qua.

Tại sao cần phẫu thuật CPM?

Bệnh nhân đã mắc ung thư vú một bên có nguy cơ mắc ung thư vú bên còn lại gọi là ung thư vú nguyên phát thứ hai. Việc quyết định lựa chọn phẫu thuật CPM giúp giúp giảm nguy cơ ung thư vú ở bên chưa mắc bệnh, dễ dàng tái tạo đồng đều hai vú, tăng hiệu quả thẩm mỹ.

Lợi ích của phẫu thuật đoạn nhũ phòng ngừa đối bên?

Hiện nay, chỉ định thực hiện CPM được xem là mang lại một số lợi ích sau:

• CPM giúp giảm 93% nguy cơ ung thư vú đối bên, giảm 48% tử vong do ung thư vú ở nhóm bệnh nhân có mang đột biến gen BRCA1/2, và có thể ở độ tuổi trẻ (<50 tuổi).
• CPM giảm tỷ lệ tái phát tại chỗ tại vùng, di căn xa ở bệnh nhân <35 tuổi.
• CPM giúp cải thiện tỷ lệ sống còn chuyên biệt do bệnh parkinson ở nhóm 18-49 tuổi, giai đoạn I-II, thụ thể ER âm tính.
• Dễ theo dõi mà không cần chụp nhũ ảnh tuyến vú hoặc chụp cộng hưởng từ.
• Đáp ứng mong muốn có hình thái cân xứng bằng phẫu thuật cắt bỏ và tái tạo vú hai bên
• CPM không ảnh hưởng đến các liệu pháp hóa trị hỗ trợ, sinh học hỗ trợ nếu HER2 dương tính.

Ngoài những lợi ích trên, đa số bệnh nhân giảm lo lắng về sự xuất hiện của ung thư vú thứ hai và hài lòng về hình thể và chất lượng sống sau CPM. Việc khôi phục lại hình dáng, kích thước vùng ngực sau đoạn nhũ giúp phụ nữ xóa bỏ mặc cảm bệnh tật và khiếm khuyết cơ thể khi điều trị UTV.

Đối tượng chỉ định phẫu thuật đoạn nhũ phòng ngừa đối bên

Mạng lưới Ung thư Quốc Gia Mỹ (NCCN) cùng Viện Y tế và Chăm sóc Quốc gia của Anh (NICE) đưa ra một số tiêu chí chọn bệnh nhân có lợi khi thực hiện CPM như sau:

• Bệnh nhân có tiền sử ung thư vú trước đó, không dùng nội tiết điều trị
• Bệnh nhân có mang đột biến gen gây nguy cơ ung thư vú cao (gen BRCA 1/2, TP53, PTEN, CDH1)
• Bệnh nhân có tiền sử gia đình mắc ung thư vú và ung thư buồng trứng
• Bệnh nhân có tiền sử xạ trị vùng ngực <30 tuổi (do bệnh lymphoma)
• Bệnh nhân ung thư vú tiểu thùy tại chỗ hoặc xâm lấn và có tiền sử gia đình
• Bệnh nhân ung thư vú giai đoạn sớm, trẻ dưới 40 tuổi
• Loại sinh học thể tam âm
• Bệnh nhân ung thư vú có người thân mắc ung thư vú 2 bên
• Tiên lượng chỉ số ung thư và bệnh nền kèm theo sau 10 năm (công cụ Predict NHS và Adjuvant online)
• Bệnh nhân mong muốn phòng ngừa đối bên

Thời điểm phẫu thuật CPM?

Phẫu thuật phòng ngừa đối bên có thể thực hiện tại thời điểm phẫu thuật điều trị UTV cùng bên hoặc trì hoãn sau đó.

Quy trình phẫu thuật CPM

1. Chuẩn bị trước khi CPM

Bệnh nhân và bác sĩ cần thảo luận đầy đủ về những vấn đề như: nguy cơ của ung thư vú đối bên dựa trên tiền sử cá nhân và gia đình của bệnh nhân; mục tiêu điều trị; thắc mắc về thẩm mỹ; sự thay đổi tâm lý nếu người bệnh lo âu quá mức; khả năng kinh tế của bệnh nhân và  qui định bảo hiểm y tế…

2. Thực hiện phương pháp phẫu thuật CPM

• Phẫu thuật đoạn nhũ tiết kiệm da hoàn toàn và tái tạo tức thì bằng túi ngực hoặc bằng mô trong cơ thể (vạt da bụng hoặc vạt da cơ lưng).
• Việc lựa chọn phương pháp tái tạo sẽ dựa trên nhiều yếu tố như: tình trạng sức khỏe, kích thước vú trước khi phẫu thuật và vú đối bên, thể tích mô vú đã cắt bỏ, mô tự thân hiện có và mong muốn riêng của từng người bệnh.
• Phương pháp tái tạo tức thì không ảnh hưởng đến sự phát triển bệnh hay phát hiện bệnh trong tương lai. Không cần đánh giá hạch nách trên bệnh nhân làm CPM.
• Ngoài ra, bệnh nhân có thể đoạn nhũ không tái tạo.

3. Chăm sóc sau phẫu thuật CPM

Cũng như những phẫu thuật khác, sau phẫu thuật đoạn nhũ phòng ngừa đối bên cần lưu ý:

• Ăn uống: ăn uống như lúc khỏe mạnh, không nên kiêng cữ.
• Thuốc: Chỉ cần uống thuốc theo toa. Nếu có bệnh nền thì uống thuốc theo bác sĩ chuyên khoa đã chỉ định trước đó
• Vết mổ: Giữ khô và sạch, không thay băng vết mổ, chỉ thay băng thun hàng ngày

Bệnh nhân tái khám định kỳ theo lịch hẹn hoặc có một trong những dấu hiệu như: vết mổ sưng, bầm, đỏ bất thường, vết mổ chảy nhiều dịch dính băng, hôi; dị ứng băng keo, tạo bóng nước; Dịch ống dẫn lưu nhiều hơn, đỏ hơn; Bệnh nhân có sốt; Ngứa nổi mề đay sau dùng thuốc…

Nhược điểm của phẫu thuật đoạn nhũ phòng ngừa đối bên?

Bên cạnh những lợi ích, ưu điểm, phương pháp đoạn nhũ phòng ngừa đối bên CPM có những nhược điểm người bệnh cần được bác sĩ trao đổi:

• CPM không bảo vệ 100 % khỏi ung thư ở vú còn lại
• CPM không cải thiện tỷ lệ chữa khỏi bệnh ung thư khi đã phát hiện
• CPM không làm thay thế liệu pháp hỗ trợ cho bệnh ung thư
• Các biến chứng của CPM có thể làm trì hoãn việc điều trị bệnh ung thư như hóa trị và xạ trị sau mổ nếu có.
• Không thể cho con bú sau CPM.

Các thắc mắc thường gặp về phẫu thuật CPM

1. CPM có nguy hiểm không? Có gặp rủi ro không?

Thời gian phẫu thuật CMP kéo dài (4-5 tiếng), biến chứng phẫu thuật tăng lên như chảy máu, nhiễm trùng…CPM có thể dẫn đến tê kéo dài thành ngực và núm vú trong một thời gian.

2. CPM mang lại kết quả thế nào?

Nghiên cứu của Hệ thống Y tế Đại học NorthShore đã xem xét gần 553.600 trường hợp ung thư vú trên Cơ sở Dữ liệu Ung thư Quốc gia của Mỹ từ năm 2003 đến năm 2010. Kết quả cho thấy, tỷ lệ phụ nữ trẻ dưới 45 tuổi lựa chọn phẫu thuật đoạn nhũ gia tăng từ 9,3% năm 2003 lên 26,4% năm 2010.

Khảo sát có khoảng 80% bệnh nhân khảo sát cho rằng họ “cực kỳ tin tưởng vào quyết định có CPM của mình” và 90% sẽ đưa ra quyết định tương tự một lần nữa, 80% phụ nữ hài lòng với CPM 10 năm sau phẫu thuật, và chỉ 10% không hài lòng với các khía cạnh như hình thể, cơn đau mãn tính, các vấn đề với túi độn hay vạt cơ tái tạo và thay đổi tình dục.

3. CPM có phải nằm viện không?

Phẫu thuật đoạn nhũ phòng ngừa đối bên là phẫu thuật lớn nên người bệnh có thể nằm viện 2-3 ngày đến 1 tuần.

4. CPM có phải kiêng gì không? lưu ý trong sinh hoạt

Sau phẫu thuật CPM, bệnh nhân không cần kiêng cữ gì, chỉ cần có chế độ ăn uống đủ chất, khoa học, cân đối.

Trong vòng 6-8 tuần sau mổ, người bệnh cần tránh hoạt động mạnh, tránh tham gia các hoạt động thể thao. Sau 2-3 tháng có thể quay lại sinh hoạt bình thường. Sẽ mất khoảng 8 tuần để vết thâm tím và sưng phù bớt hẳn.

5. CPM xong có bị tái phát không?

CPM giúp giảm 93% nguy cơ ung thư vú đối bên, không bảo vệ 100 % khỏi ung thư ở vú còn lại. Bệnh nhân vẫn cần tiếp tục theo dõi điều trị hóa trị và xạ trị nếu có.

6. CPM bao nhiêu tiền?

Chi phí phẫu thuật phụ thuộc vào kỹ thuật và từng trường hợp.

• Với phương pháp dùng vạt tự thân (da cơ lưng rộng ở lưng hoặc da cơ thẳng bụng): Khoảng 55 – 60 triệu đồng
• Vạt da cơ lưng rộng kết hợp túi ngực để tăng thêm thể tích vú: Khoảng 65 – 70 triệu đồng
• Đối với trường hợp cho chỉnh sửa đối bên tùy theo loại phẫu thuật đi kèm

*Khoảng 8 triệu đồng cho phẫu thuật thu quầng vú, 25 triệu đồng cho phẫu thuật giảm thiểu vú hoặc 30 triệu đồng khi có đặt thêm túi ngực vú đối bên.

*Chi phí có thể thay đổi.

Với hệ thống trang thiết bị hiện đại, đội ngũ chuyên gia nhiều kinh nghiệm, làm việc phối hợp đa chuyên khoa như Chẩn đoán hình ảnh – Giải phẫu bệnh – Nội khoa Ung thư, hy vọng Khoa Ngoại vú Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM sẽ mang lại cơ hội điều trị tốt bệnh lý tuyến vú nói chung và UTV nói riêng.

Việc quyết định lựa chọn phẫu thuật đoạn nhũ phòng ngừa đối bên – CPM giúp giúp giảm nguy cơ ung thư vú ở bên chưa mắc bệnh, dễ dàng tái tạo đồng đều hai vú, tăng hiệu quả thẩm mỹ, cũng như giảm thiểu nguy cơ mắc ung thư vú.