Đau khớp gối do chơi thể thao: Cách phòng ngừa và điều trị

Đau khớp gối do chơi thể thao là hiện tượng rất phổ biến, xảy ra ở cả người mới bắt đầu tập luyện lẫn các vận động viên chuyên nghiệp. Khớp gối là bộ phận chịu áp lực lớn của cơ thể, khi bị tổn thương sẽ không chỉ gây đau đớn mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng vận động và chất lượng cuộc sống hàng ngày. Vậy điều gì khiến khớp gối bị đau khi chơi thể thao? Cách nhận biết và điều trị như thế nào? Cùng Tâm Anh tìm hiểu chi tiết qua bài viết

Đau khớp gối do chơi thể thao là gì?

Đau khớp gối do chơi thể thao là tình trạng phổ biến, xảy ra khi người chơi thể thao gặp phải chấn thương hoặc vận động sai cách. Đó có thể là cơn đau cấp tính sau một cú va chạm mạnh, hoặc đau mạn tính do lặp đi lặp lại các động tác gây áp lực lên khớp gối. Theo đó, những bộ môn thể thao có nguy cơ cao gây đau khớp gối bao gồm: bóng đá, chạy bộ, bóng rổ, tennis và thể hình.

Nguyên nhân gây đau khớp gối do chơi thể thao

Tình trạng đau khớp gối khi vận động thể thao có thể bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân khác nhau. Dưới đây là một số nguyên nhân chính: (1)

1. Chấn thương dây chằng

Chấn thương dây chằng là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất, đặc biệt là dây chằng chéo trước (ACL) – thường xảy ra khi bạn thay đổi hướng đi đột ngột hoặc tiếp đất không đúng cách trong quá trình chơi, luyện tập thể thao.

2. Rách sụn chêm khớp gối

Sụn chêm có vai trò giúp giảm ma sát giữa xương đùi và xương chày. Khi bị xoay gối đột ngột trong tập luyện hay đang chơi thể thao, có thể gây chấn thương sụn chêm. Lúc này, sụn chêm có thể bị rách gây đau và sưng tấy.

3. Viêm gân bánh chè

Viêm gân bánh chè là tình trạng thường xảy ra khi gân nối giữa xương bánh chè và xương chày bị viêm do lặp lại động tác bật nhảy. Các môn thể thao có thể là yếu tố nguy cơ gây tình trạng này bao gồm: bật nhảy, nhảy xa, nhảy cao…

4. Trật khớp gối

Trật khớp lồi cầu đùi – bánh chè là tình trạng ít gặp, xảy ra khi xương bánh chè lệch khỏi vị trí bình thường, chúng có thể lệch sang trái hoặc bên phải tùy từng trường hợp. Khi bị trật khớp lồi cầu đùi – bánh chè có thể khiến bạn bị sưng đau dữ dội và hạn chế khả năng vận động.

5. Gãy xương bánh chè

Gãy xương bè thường xảy ra khi chơi thể thao ở những môn có sự va chạm trực tiếp như bóng đá, bóng truyền, bóng chày… Thường do va chạm mạnh trực tiếp, như té ngã khi chơi thể thao tốc độ cao.

6. Viêm bao hoạt dịch đầu gối

Tình trạng viêm bao hoạt dịch lớp mô mềm bao quanh khớp gối khiến đầu gối sưng, nóng đỏ và đau nhức, đặc biệt khi gập duỗi hoặc đứng lâu. Viêm bao hoạt dịch thường xuất hiện sau các hoạt động lặp lại như: nhảy, chạy hoặc quỳ gối nhiều lần. Nếu không được nghỉ ngơi và điều trị sớm, tình trạng này có thể kéo dài và ảnh hưởng đến khả năng vận động.

7. Hội chứng dải chậu chày

Dải chậu chày là một dải mô dày chạy từ hông xuống đầu gối. Khi cường độ vận động tăng cao, dải mô này có ma sát quá mức với xương đùi gần đầu gối, gây viêm và đau rát vùng ngoài gối. Cơn đau thường tăng lên khi chạy xuống dốc, đi cầu thang hoặc gập duỗi đầu gối liên tục.

8. Thoái hoá khớp gối

Mặc dù thường gặp ở người lớn tuổi, thoái hoá khớp gối (viêm xương khớp) cũng có thể xảy ra ở vận động viên hoặc người chơi thể thao cường độ cao, đặc biệt khi có chấn thương khớp tái phát hoặc sụn khớp bị mài mòn theo thời gian. Tình trạng này gây đau âm ỉ, cứng khớp vào buổi sáng và có thể tiến triển mạn tính nếu không được kiểm soát kịp thời.

9. Căng cơ, bong gân

Căng cơ, bong gân là những tổn thương phần mềm quanh khớp gối, thường do vận động quá sức hoặc khởi động không kỹ. Đây là một trong những nguyên nhân gây đau đầu gối ở người trẻ khá phổ biến khi chơi thể thao

• Căng cơ xảy ra khi các sợi cơ bị kéo giãn quá mức, gây đau, co cứng hoặc yếu cơ.
• Bong gân là hiện tượng dây chằng quanh khớp bị giãn hoặc rách do lực tác động bất ngờ, thường gặp khi đổi hướng đột ngột hoặc tiếp đất sai kỹ thuật.

Dù được xem là chấn thương nhẹ, nhưng nếu chủ quan không điều trị đúng cách, chúng có thể trở thành vấn đề mãn tính, làm suy giảm khả năng vận động về lâu dài.

10. Tổn thương sụn khớp

Sụn khớp là lớp mô trơn, đàn hồi bao phủ đầu xương, đóng vai trò như một “bộ đệm” giúp khớp gối vận động linh hoạt và không bị ma sát. Trong quá trình chơi thể thao, đặc biệt là các môn vận động mạnh như bóng đá, chạy bộ, tennis, cầu lông…, khớp gối thường phải chịu lực nén lớn, xoay vặn hoặc chấn thương đột ngột. Những tác động này dễ gây tổn thương sụn khớp, dẫn đến đau, sưng và giảm khả năng vận động khớp gối.

11. Nhiễm trùng khớp gối

Nhiễm trùng khớp gối là tình trạng hiếm gặp nhưng nguy hiểm, thường xảy ra khi có vết thương hở ở vùng gối không được làm sạch đúng cách. Vi khuẩn xâm nhập vào bao hoạt dịch hoặc khoang khớp gây viêm mủ, sưng nóng, đỏ và đau dữ dội, kèm theo sốt và hạn chế cử động khớp. Đây là tình trạng khẩn cấp cần điều trị y tế ngay lập tức để tránh biến chứng như hoại tử mô khớp hoặc nhiễm trùng máu.

Triệu chứng đau khớp gối do chơi thể thao thường gặp

Tùy vào mức độ tổn thương và nguyên nhân gây ra, triệu chứng đau khớp gối có thể khác nhau ở mỗi người. Tuy nhiên, dưới đây là những dấu hiệu đau khớp gối do chơi thể thao phổ biến:

• Đau nhói hoặc âm ỉ tại khớp gối.
• Sưng tấy, đỏ và ấm vùng da quanh khớp.
• Hạn chế vận động, không duỗi thẳng hoặc gập gối được.
• Xuất hiện tiếng kêu “lạo xạo” hoặc “rắc” khi vận động.
• Cảm giác yếu hoặc mất ổn định khi đứng hoặc đi lại

Khi nào cần đến gặp bác sĩ?

Nếu bị đau khớp gối do chơi thể thao kèm các biểu hiện bất thường dưới đây, bạn nên gặp bác sĩ:

• Cơn đau khớp gối kéo dài không thuyên giảm sau vài ngày nghỉ ngơi.
• Gối sưng to hoặc biến dạng.
• Cảm giác khó chịu khi đi lại hoặc leo cầu thang.
• Có dấu hiệu nhiễm trùng như: sốt, vùng da đỏ ấm.
• Mất cảm giác hoặc tê buốt vùng chân dưới gối.

Cách điều trị đau khớp gối do chơi thể thao

Việc điều trị đau khớp gối do chơi thể thao phụ thuộc vào mức độ tổn thương và nguyên nhân gây đau. Dưới đây là các phương pháp điều trị phổ biến:

1. Sơ cứu sau chấn thương (RICE)

RICE là phương pháp sơ cứu được khuyến nghị ngay khi vừa gặp chấn thương để giảm đau và sưng:

• Rest (Nghỉ ngơi): Hạn chế các hoạt động gây áp lực lên đầu gối. Trong 48 giờ đầu, nên tránh vận động mạnh để tránh tổn thương thêm.
• Ice (Chườm lạnh): Dùng túi đá lạnh chườm lên vùng gối bị đau 15 – 20 phút mỗi lần, lặp lại mỗi 2 – 3 giờ trong ngày đầu tiên. Việc này giúp giảm viêm và sưng.
• Compression (Băng ép): Sử dụng băng thun quấn quanh đầu gối để hạn chế sưng, nhưng không nên quấn quá chặt gây cản trở tuần hoàn.
• Elevation (Kê cao chân): Nằm hoặc ngồi kê chân cao hơn tim bằng gối hoặc đệm giúp giảm sưng phù nề.

2. Dùng thuốc chống viêm và giảm đau

• Thuốc không kê đơn: Các loại thuốc như ibuprofen (Advil, Motrin) hoặc naproxen giúp giảm đau và viêm hiệu quả, đặc biệt trong chấn thương cấp tính.
• Thuốc kê đơn: Trong những trường hợp nặng, bác sĩ có thể kê thuốc giảm đau mạnh hơn hoặc thuốc giãn cơ.
• Tiêm corticoid: Trong trường hợp viêm nặng hoặc tái phát, bác sĩ có thể chỉ định tiêm corticoid vào khớp gối để giảm viêm nhanh chóng. Tuy nhiên, không nên lạm dụng vì có thể gây tổn hại sụn khớp.

2. Vật lý trị liệu

Vật lý trị liệu là phương pháp điều trị bổ trợ đóng vai trò quan trọng trong quá trình phục hồi:

• Điện trị liệu: Sử dụng sóng ngắn, siêu âm trị liệu hoặc điện xung giúp giảm viêm và kích thích phục hồi các mô tổn thương.
• Chườm nóng – lạnh luân phiên: Giúp tăng tuần hoàn máu, giãn cơ, giảm cứng khớp.
• Nắn chỉnh khớp và vận động thụ động: Do chuyên viên trị liệu thực hiện để giúp khớp trở lại trạng thái bình thường.

3. Bài tập phục hồi cho khớp gối

Các bài tập được thiết kế riêng theo từng loại chấn thương và giai đoạn phục hồi. Một số bài tập cơ bản bao gồm:

• Bài tập co cơ đùi (quad sets): Giúp tăng cường cơ tứ đầu đùi để hỗ trợ ổn định khớp gối.
• Nâng chân thẳng: Tăng sức mạnh cơ gấp hông và giữ ổn định đầu gối.
• Đạp xe tại chỗ: Giúp duy trì sự linh hoạt mà không tạo áp lực lớn lên gối.
• Squat nhẹ, lunge có kiểm soát: Dành cho giai đoạn phục hồi cuối để tái tạo sức bền cơ gối.

4. Phẫu thuật khớp gối

Trong các trường hợp tổn thương nặng, không đáp ứng với điều trị bảo tồn, phẫu thuật là lựa chọn cần thiết:

• Nội soi khớp gối: Phẫu thuật ít xâm lấn để xử lý rách sụn chêm, loại bỏ mô viêm hoặc sửa chữa tổn thương.
• Tái tạo dây chằng: Với chấn thương như đứt dây chằng chéo trước (ACL), phẫu thuật giúp khôi phục chức năng vận động và ngăn ngừa thoái hóa khớp.
• Thay khớp gối (hiếm gặp): Thường chỉ áp dụng với vận động viên lớn tuổi hoặc đã bị hư khớp nặng do viêm mạn tính hay chấn thương phức tạp.

Cách phòng ngừa đau khớp gối khi chơi thể thao

Phòng ngừa là cách hiệu quả để tránh các chấn thương đầu gối có thể ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe và khả năng vận động. Dưới đây là các biện pháp đơn giản nhưng hiệu quả giúp bạn bảo vệ và giảm nguy cơ đau khớp gối do chơi thể thao: (2)

1. Khởi động kỹ trước khi tập luyện

Khởi động giúp làm nóng cơ bắp, tăng tuần hoàn máu đến các khớp và chuẩn bị cơ thể cho vận động. Một bài khởi động hiệu quả thường kéo dài từ 5–10 phút và bao gồm:

• Chạy bước nhỏ tại chỗ hoặc chạy nhẹ.
• Động tác làm nóng khớp gối như xoay khớp, đá chân tới – lui.
• Giãn cơ nhẹ nhàng nhóm cơ chính: đùi trước, đùi sau, bắp chân.

2. Mang giày thể thao phù hợp

Giày thể thao không chỉ là phụ kiện thời trang mà còn là thiết bị hỗ trợ cơ – xương khớp. Giày không phù hợp sẽ làm tăng áp lực lên khớp gối, dễ gây lệch trục chân, từ đó phát sinh các chấn thương đầu gối. Bạn nên chọn:

• Giày chuyên dụng cho từng môn thể thao (chạy bộ, bóng rổ, tennis…).
• Đế giày có độ đàn hồi tốt, hỗ trợ hấp thụ lực tác động khi tiếp đất.
• Kích thước vừa vặn, không quá chật hoặc rộng.

3. Tăng cường độ luyện tập một cách từ từ

Tăng khối lượng tập luyện đột ngột có thể khiến cơ – gân – khớp chưa kịp thích nghi, dẫn đến chấn thương. Do đó, bạn hãy:

• Tăng cường độ (thời gian, trọng lượng, tốc độ) từ từ mỗi tuần.
• Kết hợp nghỉ ngơi giữa các buổi tập để khớp gối có thời gian phục hồi.
• Lắng nghe cơ thể – nếu thấy đau bất thường, hãy nghỉ ngơi và theo dõi.

4. Đeo băng bảo vệ khớp gối

Sử dụng băng gối (knee brace) hoặc băng thun thể thao trong các hoạt động cường độ cao giúp: Cố định và ổn định khớp gối khi vận động, giảm nguy cơ trật khớp, xoay lệch hoặc đứt dây chằng, giảm nguy cơ đau đầu gối khi chơi thể thao. Đặc biệt cần thiết với người từng bị chấn thương đầu gối hoặc đang trong quá trình hồi phục.

5. Phòng ngừa té ngã, chấn thương

Té ngã trong khi chơi thể thao là nguyên nhân trực tiếp của nhiều chấn thương đầu gối nghiêm trọng như gãy xương bánh chè hoặc đứt dây chằng. Để hạn chế nguy cơ này bạn nên:

• Luyện tập kỹ thuật đúng trong các môn thể thao có động tác tiếp đất hoặc va chạm (như bóng rổ, võ thuật).
• Sử dụng trang phục bảo hộ như đầu gối, găng tay, nón bảo hiểm trong các môn thể thao tốc độ (trượt patin, đạp xe, trượt ván).
• Chơi thể thao ở bề mặt bằng phẳng, không trơn trượt.6. Lựa chọn môn thể thao phù hợp

Lựa chọn môn thể thao phù hợp với bản thân sẽ giúp cơ thể thích nghi và đạt được hiệu quả khi tập luyện. Đặc biệt ở người có tiền sử bệnh xương khớp, thừa cân hoặc ít vận động trước đó, bạn nên:

• Tránh các môn có cường độ va chạm cao như bóng đá, bóng chuyền nếu chưa có nền tảng thể lực.
• Bắt đầu với các môn nhẹ nhàng hơn như bơi lội, đạp xe, yoga.
• Tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia thể chất trước khi tập luyện trở lại sau chấn thương.

Bài liên quan: Đau đầu gối khi vận động

6. Thăm khám kiểm tra sức khỏe xương khớp định kỳ

Việc kiểm tra sức khỏe xương khớp định kỳ là một bước quan trọng giúp phát hiện sớm các nguy cơ tiềm ẩn liên quan đến đau khớp gối do chơi thể thao, nhất là với những người thường xuyên vận động, luyện tập cường độ cao hoặc có tiền sử chấn thương.

Tại Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, người bệnh sẽ được tiếp cận với mô hình điều trị tiên tiến, ứng dụng chẩn đoán hình ảnh hiện đại kết hợp điều trị đa chuyên khoa – giúp đưa ra phác đồ điều trị tối ưu, cá nhân hóa cho từng trường hợp. Các chuyên khoa thường phối hợp chặt chẽ trong quá trình thăm khám và điều trị đau khớp gối bao gồm: Khoa Cơ xương khớp, Khoa Chấn thương chỉnh hình, Khoa Phục hồi chức năng – Vật lý trị liệu, Khoa Chẩn đoán hình ảnh, Khoa Nội tiết – Dinh dưỡng…

Việc phối hợp đồng bộ giữa các chuyên khoa giúp không chỉ chẩn đoán chính xác nguyên nhân gây đau khớp gối, mà còn xây dựng được kế hoạch điều trị toàn diện, từ dùng thuốc, vật lý trị liệu cho đến can thiệp ngoại khoa khi cần thiết. Ngoài ra, người bệnh còn được tư vấn chế độ luyện tập phù hợp với thể trạng và hướng dẫn điều chỉnh thói quen sinh hoạt để bảo vệ khớp lâu dài.

Để đặt lịch khám hoặc tư vấn cùng bác sĩ chuyên khoa đầu ngành tại BVĐK Tâm Anh, Quý khách hàng vui lòng liên hệ:

Đau khớp gối do chơi thể thao là vấn đề thường gặp nhưng hoàn toàn có thể phòng ngừa và điều trị nếu được phát hiện sớm và xử lý đúng cách. Ngoài ra, việc chăm sóc khớp gối đúng cách sẽ giúp bạn duy trì hiệu suất thể thao, tránh các biến chứng lâu dài và giữ vững phong độ trong mỗi bước chạy, cú nhảy hay trận đấu.