Bệnh đau đầu mãn tính (hoặc mạn tính) ngày càng phổ biến, ảnh hưởng đến nhiều người. Các nghiên cứu cho thấy, đau đầu mãn tính chiếm gần 5% dân số thế giới và có xu hướng gia tăng qua từng năm.
Việc điều trị bệnh đau đầu mãn tính cần dựa trên nguyên nhân gây bệnh. Vậy cụ thể nguyên nhân gây đau đầu mãn tính là gì và có những biện pháp điều trị nào? Làm sao để giảm thiểu, phòng tránh đau đầu hay nhức đầu mãn tính?
Đau đầu mãn tính là tình trạng đau đầu diễn ra ở mức độ thường xuyên, khó điều trị hết hẳn, cụ thể là người bệnh thường có “15 cơn đau đầu trở lên mỗi tháng, kéo dài trong ít nhất ba tháng”, theo định nghĩa của International Headache Society (Hiệp hội Nhức đầu Quốc tế – CDH). Khái niệm “mãn tính” đề cập đến mức độ thường xuyên xảy ra cơn đau đầu và tình trạng này kéo dài bao lâu. (1)
Bệnh đau đầu mãn tính khác với dạng cấp tính ở chỗ cơn đau không thuyên giảm và đau đầu kéo dài nhiều ngày. Bản chất liên tục của chứng nhức đầu mãn tính khiến nó trở thành một trong những dạng đau đầu khó chịu nhất và ảnh hưởng nghiêm trọng đến người bệnh.
Hơn 90% người bệnh mắc chứng đau đầu mãn tính gặp các vấn đề tâm thần, thường là lo lắng hoặc trầm cảm (hoặc cả hai). Tuy nhiên, hoàn toàn có thể giảm đau và kiểm soát bệnh cho người bệnh nếu tìm đúng nguyên nhân gây bệnh và thực hiện đúng theo phác đồ điều trị từ bác sĩ.
Bệnh đau đầu mãn tính được chia làm 2 nhóm chính là đau đầu mãn tính nguyên phát và đau đầu mãn tính thứ phát:
Cả chứng đau đầu mãn tính nguyên phát và thứ phát đều có những đặc điểm riêng.
Các nguyên nhân dẫn đến đau đầu mãn tính có thể bao gồm: (2)
Đau đầu mãn tính xảy ra ở những người có tiền sử mắc hội chứng đau đầu nguyên phát. Những người bị đau đầu thường xuyên hơn có nguy cơ mắc bệnh cao hơn. Các yếu tố khác làm tăng nguy cơ bao gồm:
Xem thêm: Đau đầu kinh niên: Nguyên nhân, triệu chứng và cách chữa trị.
Các triệu chứng bệnh đau đầu mãn tính xuất hiện khác nhau tùy theo nguyên nhân gây đau đầu. Theo đó, một số triệu chứng đau đầu mãn tính phổ biến tùy trường hợp bao gồm: (3)
Tình trạng này thường xảy ra ở những người có tiền sử mắc chứng đau nửa đầu từng đợt. Chứng đau nửa đầu mãn tính có xu hướng:
Các triệu chứng đau đầu mãn tính do căng thẳng thường bao gồm:
Cơn đau đầu do lạm dụng thuốc thường có những triệu chứng tương tự với cơn đau nửa đầu hoặc đau đầu do căng thẳng. Người bệnh có thể cảm thấy đau ở một hoặc hai bên đầu.
Tuy nhiên, điểm đặc biệt của cơn đau đầu mãn tính do lạm dụng thuốc chính là cơn đau ngày càng tăng nặng và thường không đáp ứng với các loại thuốc giảm đau thông thường.
Đau đầu dai dẳng mỗi ngày thể mới (New Daily Persistent Headache – NDPH) là một chứng rối loạn hiếm gặp xảy ra không thể đoán trước và không rõ nguyên nhân. Những cơn đau đầu dai dẳng mỗi ngày thể mới có thể giống như đau đầu do căng thẳng thông thường hay đau nửa đầu:
Triệu chứng chính của đau đầu mãn tính do bệnh hemicrania continua là cơn đau tập trung ở một bên mặt. Điểm đặc biệt của cơn đau hemicrania continua chính là cơn đau chỉ ảnh hưởng đến một bên đầu của bạn và cơn đau diễn ra hàng ngày, liên tục, không có thời gian không đau. Người bị hemicrania continua có thể gặp những cơn đau vừa phải hoặc dữ dội, kèm theo 1 số triệu chứng khác như:
Bệnh đau đầu mãn tính kéo dài nhiều ngày nếu không được điều trị có thể gây ra các tác động xấu tới sức khỏe và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống:
Do đó, người bệnh nếu bị đau đầu nhiều ngày liên tiếp cần đi khám ngay để tìm ra nguyên nhân và điều trị triệt để. Không nên chủ quan để tình trạng bệnh kéo dài.
Những trường hợp bị đau đầu trên 15 ngày/tháng đều cần đến bệnh viện thăm khám để tìm ra nguyên nhân và điều trị. Đặc biệt, người bệnh cần lưu ý một số trường hợp sau để sớm đến bệnh viện thăm khám càng sớm càng tốt, bao gồm:
Khi người bệnh đến thăm khám, bác sĩ sẽ tiến hành kiểm tra sức khỏe lâm sàng cũng như hỏi người bệnh một số câu hỏi như:
Ngoài ra, người bệnh cũng có thể được chỉ định xét nghiệm công thức máu, chụp cộng hưởng từ (MRI) hay CT não hoặc sinh thiết… Có thể cần phải chọc dò tủy sống nếu nghi ngờ nhiễm trùng hệ thần kinh trung ương hoặc tăng áp lực nội sọ vô căn. (4)
Đau đầu mãn tính là một trong những loại đau đầu nghiêm trọng và khó điều trị nhất. Các trường hợp đau đầu mãn tính thường được điều trị khác nhau tùy thuộc vào nguyên nhân đau đầu.
Trước hết, thông qua thăm khám lâm sàng và kết quả cận lâm sàng, bác sĩ sẽ xác định người bệnh đau đầu có phải do mắc các bệnh lý liên quan hay không. Trường hợp có, người bệnh sẽ được điều trị, kiểm soát bệnh liên quan hiệu quả, song song điều trị giảm nhẹ triệu chứng nhức đầu mãn tính và tiến tới kiểm soát bệnh.
Những người lạm dụng thuốc thường không đáp ứng với các loại thuốc dùng để điều trị chứng đau nửa đầu. Do đó, việc điều trị thường còn có sự khác nhau giữa 2 nhóm có và không có lạm dụng thuốc.
Phần lớn những người bị chứng đau nửa đầu mãn tính sử dụng thuốc để điều trị các cơn đau đầu cấp tính. Biện pháp phổ biến để điều trị các cơn đau nửa đầu cấp tính diễn ra tức thời của người bị đau nửa đầu mãn tính là sử dụng những loại thuốc giảm đau đầu như panadol, paracetamol, ibuprofen, aspirin…
Có nhiều tranh luận về thời điểm nên dùng thuốc điều trị các cơn đau đầu cấp tính. Điều trị sớm làm giảm mức độ nghiêm trọng và tần suất của các cơn đau đầu, từ đó tạo điều kiện để giảm sử dụng thuốc. Tuy nhiên, một số người cho rằng dùng thuốc sớm ngay vừa khi đau đầu, trước khi xuất hiện các triệu chứng nghiêm trọng có thể khuyến khích lạm dụng thuốc.
Do đó, bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ về việc sử dụng thuốc giảm đau đầu. Ngoài ra, bác sĩ cũng sẽ hướng dẫn một số biện pháp giúp cải thiện cơn đau đầu như tập yoga, thiền, áp dụng các kỹ thuật thư giãn…
Mục đích của việc điều trị là giảm tần suất và mức độ nghiêm trọng của cơn đau đầu, đồng thời giảm lượng thuốc sử dụng, gia tăng hiệu quả của thuốc. Thành công của điều trị đau đầu mãn tính do lạm dụng thuốc được định nghĩa là số ngày đau đầu giảm > 50% trong vòng 6 tháng.
Ngưng sử dụng các loại thuốc giảm đau đã sử dụng quá mức
Việc ngừng sử dụng thuốc quá mức là bước đầu tiên trong việc điều trị cho những người bị đau đầu mãn tính do lạm dụng thuốc. Các loại thuốc giảm đau thay thế có hiệu quả khi tác dụng cai thuốc đã được giải quyết.
Tuy nhiên, khi ngừng sử dụng những loại thuốc giảm đau đã sử dụng quá mức một cách đột ngột có thể gặp các tác dụng phụ như buồn nôn, nôn và rối loạn giấc ngủ… Thời gian xảy ra các triệu chứng này có thể kéo dài từ 1 – 4 tuần tùy theo từng mức độ lạm dụng thuốc và loại thuốc.
Người bệnh cần tuân thủ hướng dẫn từ bác sĩ. Bác sĩ có thể chỉ định một loại thuốc khác (ví dụ như NSAID) để giúp bạn đối phó với các triệu chứng khi dừng sử dụng thuốc đột ngột. Bác sĩ cũng có thể đề nghị bạn nhập viện trong khi đang tiến hành “cai nghiện” thuốc.
Sử dụng thuốc giảm đau đầu
Việc sử dụng những loại thuốc thay thế thường phức tạp vì phản ứng của một người bị đau đầu do lạm dụng thuốc đối với các loại thuốc thay thế cũng bị giảm sút. Điều này khiến các loại thuốc thay thế bị hạn chế hoặc không sử dụng được.
Trong thời gian ngắn, việc sử dụng một liều thuốc giảm đau khác sẽ làm giảm các triệu chứng đau đầu nhưng cũng kéo dài chu kỳ lạm dụng thuốc và đau đầu. Do đó, việc sử dụng thuốc phải được bác sĩ cân nhắc kỹ lưỡng và cẩn thận.
Người bệnh bị đau đầu mãn tính do lạm dụng thuốc có thể dùng một số thuốc điều trị thay thế
Điều trị dự phòng ngăn ngừa tái phát
Tái phát được định nghĩa là sử dụng thuốc nhức đầu > 15 ngày mỗi tháng trong ít nhất 3 tháng sau khi ngừng thuốc thành công. Tái phát đau đầu thường xảy ra trong vòng một năm điều trị đau đầu mãn tính do lạm dụng thuốc. Một nghiên cứu đã chỉ ra rằng, 41% người bệnh quay lại dùng thuốc giảm đau từng lạm dụng trong vòng 1 năm sau điều trị đau đầu.
Các trường hợp dễ tái phát đau đầu mãn tính do lạm dụng thuốc thường bao gồm:
Bác sĩ sẽ tư vấn những phương pháp điều trị phòng ngừa thích hợp. Lưu ý không nên sử dụng thuốc giảm đau kết hợp (ví dụ như những loại thuốc có chứa caffeine). Tốt hơn hết là kiểm soát bằng các biện pháp can thiệp không dùng thuốc, có thể bao gồm châm cứu, xoa bóp và những liệu pháp hành vi. Thuốc dự phòng có thể được sử dụng để tránh phải dùng thuốc cấp tính.
Để phòng ngừa đau đầu mãn tính, bạn cần lưu ý:
Để đặt lịch thăm khám, điều trị bệnh tại Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Quý khách vui lòng liên hệ:
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Hy vọng bài viết này sẽ giúp ích cho những ai đang đối mặt với bệnh đau đầu mãn tính. Nhìn chung, để kiểm soát cơn đau cũng như phòng ngừa đau đầu mãn tính tái phát hiệu quả, nguyên nhân gây bệnh cần được xác định và người bệnh phải tuân theo phác đồ điều trị của bác sĩ.
