Tâm thất phải là một phần quan trọng trong hệ thống tuần hoàn của tim, có nhiệm vụ bơm máu từ tim đến phổi để trao đổi oxy. Mặc dù không có cấu trúc cơ tim dày như tâm thất trái, nhưng tâm thất phải vẫn đóng vai trò then chốt trong việc duy trì hoạt động của cơ thể. Vậy đâu là chức năng chính và cơ quan này thường gặp những vấn đề gì ảnh hưởng đến sức khỏe người bệnh? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết qua bài viết dưới đây.
Tâm thất phải (RV) là một trong bốn buồng tim, đóng vai trò quan trọng trong việc nhận máu khử oxy từ tâm nhĩ phải (RA) và bơm máu vào tuần hoàn phổi để trao đổi khí. Đây là buồng tim nằm phía trước so với vị trí trong lồng ngực và đảm nhiệm chức năng chính trong việc duy trì máu lên phổi phổi.
Tâm thất phải có hình dạng giống một khối tháp ba mặt, bao gồm mặt trước, mặt sau và mặt trong. Phần đáy của tâm thất quay về phía sau, kết nối với tâm nhĩ phải qua lỗ nhĩ – thất phải, trong khi đỉnh hướng về phía trước. Lỗ nhĩ – thất phải được bao phủ bởi van nhĩ – thất phải, hay còn gọi là van ba lá, giúp máu lưu thông một chiều từ tâm nhĩ phải xuống tâm thất phải, ngăn chặn dòng máu trào ngược. (1)
Van ba lá được cấu tạo từ lá trước, lá sau và lá vách. Mỗi lá van hình thành từ nếp nội tâm mạc và có hai mặt: Mặt nhĩ hướng về phía tâm nhĩ và mặt thất hướng vào khoang tâm thất. Gốc của các lá van gắn chặt vào vòng sợi của lỗ nhĩ thất, trong khi phần đỉnh tự do vươn vào buồng tâm thất. Những sợi dây chằng nhỏ liên kết từ đỉnh lá van đến cơ nhú, giúp duy trì chức năng đóng mở nhịp nhàng của van ba lá.
Ở phía trên và trước lỗ nhĩ thất phải có lỗ động mạch phổi, nơi máu từ thất phải được đẩy vào động mạch phổi. Lỗ này được kiểm soát bởi van động mạch phổi, gồm ba lá van bán nguyệt (van bán nguyệt trước, van bán nguyệt phải và van bán nguyệt trái). Mỗi lá van có một bờ dính vào thành của lỗ động mạch phổi, đảm bảo dòng chảy một chiều, ngăn máu trào ngược về tâm thất.
Phần trên của tâm thất phải, ngay dưới lỗ động mạch phổi mở rộng dần và tạo thành cấu trúc gọi là nón động mạch, hay còn gọi là phễu. Đây là phần chuyển tiếp quan trọng, dẫn máu từ thất phải vào hệ tuần hoàn phổi.
Bên trong tâm thất phải dọc theo các thành cơ có các cơ nhú, đây là những cột cơ nhô ra từ thành tâm thất. Chúng đóng vai trò là điểm bám cho các dây chằng, giúp duy trì độ căng của van ba lá trong suốt chu kỳ tim, đảm bảo sự đóng mở chính xác, đồng bộ với hoạt động co bóp của tim.
Tìm hiểu thêm: Giải phẫu tim người
Tâm thất phải có nhiệm vụ bơm máu lên phổi để trao đổi oxy, hoạt động với áp lực thấp hơn nhiều so với tâm thất trái. Quá trình co bóp diễn ra theo trình tự bắt đầu từ buồng nhận và đỉnh, sau đó đến là phễu. Khác với tâm thất trái, tâm thất bên phải chủ yếu co ngắn theo trục dọc, được thể hiện qua sự di chuyển của vòng van ba lá về phía mỏm tim trong mỗi chu kỳ tâm thu.
Tâm thất phải nằm ở phía trước và bên phải của tim, ngay sau xương ức. Bộ phận này nằm trước tâm thất trái, dưới tâm nhĩ phải và tiếp giáp tại lỗ động mạch phổi ở phía trên. Cơ quan này chiếm phần lớn bề mặt trước của tim và có hình dạng tháp với đáy hướng về phía sau, nơi tiếp giáp với tâm nhĩ phải.
Tâm thất phải là một trong những buồng tim quan trọng, đảm nhận vai trò bơm máu đến tuần hoàn phổi để cung cấp oxy cho cơ thể. Tuy nhiên, một số bệnh lý liên quan đến tâm thất phải có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến chức năng tim và sức khỏe tổng thể của người bệnh. Các bệnh lý phổ biến bao gồm:
Bệnh cơ tim thất phải loạn nhịp là sự biến đổi cấu trúc và chức năng của tâm thất phải, gây nên các rối loạn nhịp tim. Tình trạng này có thể làm giảm hiệu quả bơm máu của tâm thất phải và gây ra các triệu chứng như khó thở hay mệt mỏi. Bệnh cơ tim thất phải sinh loạn nhịp có thể gây các rối loạn nhịp nguy hiểm, nên cần được chẩn đoánn và điều trị kịp thời.
Bệnh Ebstein là một dị tật bẩm sinh hiếm gặp ảnh hưởng đến van ba lá của tâm thất phải. Đây là tình trạng van ba lá có cấu trúc bất thường, khiến máu bị trào ngược từ thất phải vào tâm nhĩ phải. Điều này làm giảm hiệu quả bơm máu và có thể dẫn đến suy tim, loạn nhịp tim hoặc một số vấn đề tim mạch khác liên quan. Dị tật Eabstein có thể đi kèm các dị tật khác. Do đó , cần khảo sát tim mạch toàn diện và chuyên sâu để đánh giá đúng tình trạng bệnh.
Tâm thất phải có hai đường ra là một dị tật bẩm sinh hiếm gặp, trong đó cả hai động mạch chủ và động mạch phổi đều xuất phát từ tâm thất phải, thay vì chỉ có một động mạch phổi đi từ tâm thất trái như bình thường. Bệnh lý này gây ra sự bất thường trong lưu thông máu, dẫn đến thiếu oxy cho cơ thể và các vấn đề về hệ tuần hoàn.
Dị tật Uhl’s là một rối loạn hiếm gặp, trong đó thành của tâm thất phải bị mất đi phần cơ tim khiến cho thành thất trở nên rất mỏng và không còn khả năng co bóp hiệu quả. Điều này có thể dẫn đến tình trạng suy tim phải và các vấn đề huyết động nghiêm trọng.
Tâm phế mạn là tình trạng suy tim phải do bệnh lý phổi mạn tính, như bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) hoặc tăng áp phổi. Các bệnh lý phổi mãn tính làm tăng áp lực động mạch phổi, giảm oxi hệ thống. Từ đó thất phải hoạt động dưới áp lực cao hơn, dẫn tới tình trạng suy tim.
Suy tim phải là tình trạng khi thất phải không thể bơm máu hiệu quả, gây ứ máu trong tuần hoàn phổi và làm giảm oxy trong máu. Nguyên nhân có thể do các bệnh lý khác như bệnh phổi mạn tính, bệnh mạch vành, bệnh van tim hoặc các dị tật tim bẩm sinh.
Thiểu sản thất phải là một dị tật bẩm sinh hiếm gặp, trong đó tâm thất phải không phát triển đầy đủ hoặc không phát triển bình thường ngay từ khi còn trong bụng mẹ. Điều này dẫn đến tình trạng người bệnh không đủ khả năng bơm máu đến phổi, gây thiếu oxy trong cơ thể và có thể đe dọa tính mạng nếu không được điều trị kịp thời.
Để phát hiện hoặc đánh giá các bất thường tại tâm thất phải, các phương pháp chẩn đoán hình ảnh hiện đại đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp thông tin chi tiết về cấu trúc và chức năng tim. Dưới đây là một số kỹ thuật thường được áp dụng:
Siêu âm tim qua thành ngực (TTE) là phương pháp phổ biến, dễ thực hiện và không xâm lấn, giúp cung cấp hình ảnh động của tâm thất phải. Phương pháp này cho phép đánh giá kích thước, chức năng co bóp của thất phải. Từ đó, bác sĩ có thể phát hiện các bất thường về van tim, hẹp đường thoát thất phải hoặc đo lường áp lực động mạch phổi,… Nhờ tính linh hoạt cùng khả năng ứng dụng rộng rãi, siêu âm tim trở thành kỹ thuật hỗ trợ quan trọng trong việc chẩn đoán ban đầu và theo dõi tiến triển của bệnh lý tim mạch.
Chụp cắt lớp vi tính (CT scan) ngực với chất phản quang là phương pháp không xâm lấn giúp quan sát cấu trúc tim và mạch máu một cách chi tiết. Chụp CT có cản quang có thể phát hiện các dị tật bẩm sinh như phì đại thất phải, thuyên tắc phổi, khối u tim hoặc huyết khối trong buồng thất phải,… CT ngực có cản quang đặc biệt hữu ích trong việc đánh giá huyết động phổi và xác định nguyên nhân gây ra các triệu chứng như khó thở hoặc đau ngực.
Chụp MRI tim là một phương pháp chẩn đoán chính xác trong việc đánh giá chức năng và cấu trúc tim. MRI đặc biệt quan trọng trong việc xác định thể tích, phân suất tống máu và đánh giá chức năng co bóp của thất phải. Ngoài ra, MRI còn giúp đánh giá mức độ ảnh hưởng của tăng áp động mạch phổi lên thất phải, góp phần trong việc theo dõi và quản lý bệnh lý tim mạch mạn tính.
Suy giảm chức năng tâm thất phải có thể dẫn đến nhiều vấn đề tim mạch nghiêm trọng ảnh hưởng đến sức khỏe. Để duy trì sức khỏe tim mạch nói chung và tâm thất phải nói riêng, bạn cần lưu ý những điều sau:
Chế độ ăn cân đối, giàu chất xơ, vitamin, khoáng chất,… giúp kiểm soát mức độ cholesterol và huyết áp, từ đó giảm nguy cơ phát triển các bệnh lý tim mạch. Đồng thời, nên hạn chế các thực phẩm giàu muối, đường, chất béo bão hòa để tránh tăng huyết áp và các vấn đề liên quan đến tuần hoàn máu.
Có thể bạn tâm: 20+ thực phẩm tốt cho tim mạch
Việc tập thể dục thường xuyên giúp tăng cường sức khỏe tim mạch, cải thiện tuần hoàn máu và giảm tải cho tâm thất phải. Duy trì các hoạt động như đi bộ, bơi lội hoặc chạy bộ đều có thể giúp cải thiện chức năng tim và giảm nguy cơ mắc bệnh hiệu quả.
Hút thuốc lá và uống quá nhiều rượu bia là những yếu tố gây tổn thương cho tim và hệ mạch máu. Hút thuốc làm hẹp động mạch, giảm khả năng cung cấp oxy cho cơ thể, trong khi rượu bia có thể làm tăng huyết áp và gây suy tim. Do đó, để bảo vệ sức khỏe tim mạch, bạn cần bỏ ngay các thói quen xấu này.
Căng thẳng kéo dài có thể tác động tiêu cực đến hệ tim mạch, làm tăng huyết áp và gây loạn nhịp tim. Thực hiện các liệu pháp thư giãn như thiền, yoga, nghe nhạc, đọc sách,… là những lựa chọn tuyệt vời để kiểm soát stress.
Thăm khám sức khỏe định kỳ đóng vai trò quan trọng trong việc phòng ngừa các bệnh lý liên quan đến tâm thất trái, giúp phát hiện sớm những bất thường về cấu trúc và chức năng tim. Việc kiểm tra định kỳ còn giúp theo dõi sát sao các chỉ số huyết áp, cholesterol, đường huyết,… từ đó có biện pháp can thiệp kịp thời.
Tâm thất trái dày hơn tâm thất phải do chúng phải bơm máu vào toàn bộ cơ thể, tạo ra một áp lực cao hơn nhiều. Do phải chịu áp lực lớn hơn, thành tâm thất trái cần phải dày và mạnh mẽ hơn để duy trì hiệu quả bơm máu, trong khi tâm thất bên phải chỉ cần một cấu trúc nhẹ nhàng để đáp ứng nhu cầu của hệ tuần hoàn phổi.
Để đặt lịch khám, tư vấn và điều trị trực tiếp với các bác sĩ tại Trung tâm Tim mạch, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, quý khách hàng có thể liên hệ theo thông tin sau:
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Tóm lại, các bệnh lý liên quan đến tâm thất phải cần được phát hiện sớm và điều trị kịp thời để đảm bảo hệ tim mạch hoạt động ổn định. Do đó, việc duy trì một lối sống lành mạnh, kiểm tra sức khỏe tim mạch định kỳ là một trong những yếu tố then chốt giúp bảo vệ và duy trì chức năng của thất phải, từ đó cải thiện sức khỏe tim mạch hiệu quả.
