6 bệnh về họng thường gặp hiện nay: Dấu hiệu và cách phòng ngừa

Họng là 1 phần của hệ hô hấp trên, đảm nhận nhiều chức năng quan trọng, giúp duy trì sự sống. Tuy nhiên, vì thường xuyên tiếp xúc với nhiều tác nhân có hại từ môi trường nên cổ họng dễ tổn thương, dẫn đến nhiều bệnh về họng. Vậy có bao nhiêu bệnh về họng thường gặp? Dấu hiệu ra sao? Phòng ngừa như thế nào? Bài viết sau sẽ giải đáp chi tiết.

Bệnh về họng là gì?

Bệnh về họng là 1 nhóm bệnh đa dạng, từ viêm họng đơn thuần đến những bệnh phức tạp hơn như viêm họng thanh quản, viêm amidan, thậm chí ung thư họng. Nguyên nhân gây các bệnh này chủ yếu do họng thường xuyên phải tiếp xúc với các yếu tố từ môi trường bên ngoài, bao gồm cả các tác nhân dễ gây kích ứng như khói bụi, nhiệt độ…

Dấu hiệu nhận biết bệnh về họng

Cổ họng bị tổn thương thường dẫn đến những triệu chứng đặc trưng như đau họng, ngứa rát họng, ho nhiều, khàn tiếng… Thực tế, mỗi người đều mắc các triệu chứng trên ít nhất 1 lần trong đời. Tuy nhiên, không phải ai cũng phát hiện và nhận biết đúng vấn đề bản thân đang mắc phải để can thiệp phù hợp, hiệu quả.

Các bệnh về họng thường gặp

Một số bệnh về họng phổ biến như:

1. Viêm họng

Viêm họng là bệnh rất phổ biến ở cả người lớn và trẻ em. Nguyên nhân phổ biến nhất gây đau họng là nhiễm virus do cảm lạnh hoặc cúm, COVID-19 hoặc bệnh tăng bạch cầu đơn nhân nhiễm khuẩn. Một số trường hợp viêm họng do vi khuẩn streptococcus pyogenes (strep A) gây ra, được gọi là “viêm họng liên cầu khuẩn”. Đôi khi viêm họng có thể do viêm amidan, viêm loét miệng hoặc dị ứng. (1)

Dấu hiệu viêm họng bao gồm cảm giác đau hoặc ngứa ngáy ở cổ họng, có thể trầm trọng hơn khi nuốt hoặc nói, gặp khó khăn khi nuốt. Cổ họng bị sưng lên, tấy đỏ, có mảng trắng hoặc vệt mủ. Nếu đau họng do virus cảm lạnh gây nên, người bệnh cũng có thể bị sổ mũi, ho, có thể sốt và cảm thấy rất mệt mỏi. Trẻ bị đau họng có thể ăn ít hơn bình thường.

Bệnh về họng này được chia thành 2 loại chính: cấp tính và mạn tính. Mỗi loại có nguyên nhân, triệu chứng cũng như cách điều trị khác nhau.

• Cấp tính: thời gian viêm chỉ kéo dài từ 1-2 tuần, nguyên nhân thường do virus. Nếu không được điều trị kịp thời và dứt điểm, bệnh dễ chuyển biến thành viêm họng mạn tính.
• Mạn tính: thời gian viêm kéo dài và tái phát liên tục từ 3 tháng trở lên.

2. Viêm họng do liên cầu khuẩn

Viêm họng liên cầu khuẩn là bệnh nhiễm trùng ở cổ họng, phổ biến ở trẻ em trong độ tuổi đi học từ 5-10 tuổi. Nguyên nhân do vi khuẩn streptococcus pyogenes, có thể lây lan rất dễ dàng. Người bình thường hoàn toàn có khả năng mắc bệnh nếu tiếp xúc trực tiếp hoặc gián tiếp với nước bọt từ người bệnh qua nói chuyện, ho, hắt hơi…

Các triệu chứng của bệnh thường kéo dài khoảng 7 ngày, bao gồm:

• Đau, sưng đỏ họng và amidan.
• Đau khi nuốt.
• Đốm trắng hoặc vàng ở phía sau cổ họng.
• Sốt.
• Mệt mỏi.
• Sưng hạch bạch huyết ở cổ.

3. Viêm VA

Viêm VA (viết tắt của Végétations Adénoides) là tình trạng VA bị vi khuẩn, virus tấn công, gây viêm nhiễm, dẫn đến các triệu chứng liên quan đến hô hấp. Bệnh về họng này thường gặp ở trẻ em và dễ gây biến chứng nếu không được điều trị kịp thời, ảnh hưởng đến sự phát triển thể chất và sức khỏe tinh thần. Viêm VA chia thành 2 dạng: cấp tính và mạn tính.

3.1 Viêm VA cấp tính

Đối tượng mắc bệnh là trẻ từ 1-4 tuổi, hiếm gặp ở những trẻ lớn hơn. Các triệu chứng bao gồm:

• Trẻ có thể bỏ bú hoặc bú ngắt quãng do không thể thở bằng mũi.
• Trẻ hay bị nghẹt mũi ở cả 2 bên dẫn đến hô hấp khó khăn, thỉnh thoảng phải há miệng thở, phát ra tiếng khò khè, khụt khịt.
• Một số bé xuất hiện một vài biểu hiện của rối loạn tiêu hóa như nôn trớ, đau bụng đi ngoài phân lỏng.
• Trẻ mệt mỏi, biếng ăn, quấy khóc.
• Ho xuất hiện sau khi trẻ ngạt mũi do dịch chảy từ mũi xuống cổ họng hoặc do khô cổ khi thường phải thở bằng miệng.
• Hơi thở có mùi hôi.
• Sốt từ 38-39℃.
• Có thể kèm theo viêm tai giữa do tắc vòi nhĩ.

3.2 Viêm VA mạn tính

• Chảy mũi thường xuyên, dịch có thể trong hoặc đục, đôi lúc kèm dịch mũi màu xanh.
• Nghẹt mũi làm trẻ ngủ không ngon giấc, ngủ ngáy, hay quấy khóc, có khả năng ngưng thở khi ngủ.
• Xuất hiện biến chứng rối loạn phát triển xương mặt ở trẻ bị viêm VA mạn tính.

4. Viêm amidan

Viêm amidan là tình trạng amidan bị sưng đau. Amidan là 1 phần của hệ thống miễn dịch, bảo vệ cơ thể chống lại các tác nhân gây nhiễm trùng. Bệnh xuất hiện ở cả trẻ em và người lớn nhưng phổ biến ở trẻ em do hệ miễn dịch chưa phát triển. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến bệnh về họng này:

• Viêm amidan thường do virus gây ra khi cảm lạnh và cúm.
• Bệnh tăng bạch cầu đơn nhân nhiễm khuẩn thường do virus Epstein-Barr gây nên, phổ biến ở thanh thiếu niên và dễ trở nặng.
• Viêm amidan cũng có thể do vi khuẩn, dễ chuyển thành viêm họng liên cầu khuẩn.

Bệnh chỉ lây khi nguyên nhân do virus và liên cầu khuẩn. Các triệu chứng bao gồm:

• Đau họng.
• Khó nuốt.
• Sốt
• Amidan đỏ và sưng.
• Sưng hạch bạch huyết ở cổ.
• Đau đầu.
• Chán ăn.
• Hơi thở có mùi hôi.

5. Viêm họng thanh quản

Viêm thanh quản là tình trạng viêm nhiễm khi dây thanh quản bị kích thích, viêm hoặc nhiễm trùng. Lúc này, dây thanh quản sưng lên và không thể rung động như bình thường. Người bệnh có thể bị khàn tiếng hoặc mất giọng.

Viêm thanh quản thường do nhiễm virus, chẳng hạn như cảm lạnh, cúm hoặc nhiễm vi khuẩn (rất hiếm). COVID-19 cũng có thể dẫn đến viêm thanh quản và khàn giọng. Người bệnh cũng có thể bị viêm thanh quản nếu căng thẳng, nói chuyện lớn tiếng hoặc la hét trong thời gian dài. Viêm thanh quản nhẹ có thể tự khỏi mà không cần điều trị. Các triệu chứng của viêm thanh quản bao gồm:

• Giọng trầm, khàn.
• Đau, khô hoặc ngứa cổ họng.
• Sốt nhẹ.
• Ho rát họng.

Người bị cảm lạnh cũng có khả năng bị viêm thanh quản, có thể kèm các triệu chứng như:

• Đau đầu.
• Sổ mũi.
• Sưng hạch bạch huyết ở cổ.
• Đau khi nuốt.

Nếu người bệnh bị khàn tiếng hoặc mất giọng, các tình trạng này có thể trở nặng hơn lúc ban đầu và kéo dài đến 1 tuần sau khi các triệu chứng khác biến mất. Viêm thanh quản mãn tính khi bệnh kéo dài hơn 3 tháng do:

• Lạm dụng các chất kích thích như hút thuốc hoặc sử dụng rượu quá mức.
• Hít phải khói, bụi và hóa chất.
• Trào ngược dạ dày.
• Người thường xuyên phải nói hoặc hát, chẳng hạn như ca sĩ hoặc giáo viên.
• Chấn thương hoặc có khối u trên dây thanh quản.
• Dị ứng.
• Nhiễm trùng xoang.

6. Ung thư vùng họng

Ung thư vùng họng là khối u ác tính ở vùng vòm họng (họng mũi), họng miệng hay vùng hạ họng thanh quản. Người hút thuốc và/hoặc uống rượu có nguy cơ tiến triển ung thư vòm họng cao hơn. Các yếu tố nguy cơ khác bao gồm nhiễm virus, chẳng hạn như virus u nhú ở người (HPV) hoặc virus Epstein-Barr (EBV). Các triệu chứng thường gặp của bệnh về họng này bao gồm: (2)

• Xuất hiện khối u ở cổ hoặc cổ họng.
• Nghẹt mũi, chảy máu mũi, ù tai.
• Đau họng hoặc ho không khỏi.
• Khàn giọng.
• Khó nuốt.
• Ho ra đờm có máu.
• Giảm cân không rõ nguyên nhân.

Biện pháp bảo vệ và phòng bệnh về họng

Một số biện pháp bảo vệ sức khỏe vùng họng như:

• Tránh ăn thực phẩm quá cay, nóng, lạnh vì có thể làm tổn thương niêm mạc họng.
• Ngừng hút thuốc lá vì khói thuốc là tác nhân gây kích ứng niêm mạc họng, gây viêm họng và các vấn đề khác ở hầu họng.
• Tránh xa môi trường ô nhiễm, nhiều khói bụi vì dễ gây viêm họng, ảnh hưởng tiêu cực đến hệ hô hấp.
• Xây dựng thực đơn đa dạng, cân đối và đầy đủ dưỡng chất, bao gồm nhiều rau củ nhiều màu, trái cây các loại, các loại hạt có chứa vitamin C và E để tăng cường khả năng miễn dịch.
• Thực hiện bài tập thư giãn cho cổ họng, giúp giữ cổ họng linh hoạt và giảm thiểu căng cứng.
• Vệ sinh họng bằng cách sử dụng nước muối sinh lý hoặc bình xịt họng để làm sạch vi khuẩn và viêm nhiễm trong họng.
• Tập thể dục để nâng cao sức khỏe tổng thể.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Cần gặp bác sĩ khi cổ họng xuất hiện các dấu hiệu bất thường như: khối u ở cổ hoặc cổ họng, chảy máu mũi, đau họng hoặc ho không khỏi, khàn giọng, ho ra đờm có máu… Đây là “tín hiệu cầu cứu” của hệ hô hấp. Nếu người bệnh chủ quan, trì hoãn đi khám, bệnh sẽ tiến triển nặng hơn, gây nhiều biến chứng nguy hiểm.

Khám và điều trị bệnh về họng tại Trung tâm Tai Mũi Họng, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM với đội ngũ bác sĩ chuyên môn sâu, liên tục cập nhật các kiến thức y khoa mới nhất để xây dựng phác đồ điều trị kịp thời và nhanh chóng. Bên cạnh đó, trang thiết bị tại Trung tâm được đầu tư đồng bộ, hiện đại, nhập khẩu từ các nước phát triển, hỗ trợ tối ưu quá trình chẩn đoán và điều trị.

Bài viết trên đã giải đáp chi tiết các bệnh về họng phổ biến hiện nay. Nếu phát hiện các triệu chứng kể trên, người bệnh cần đến ngay cơ sở y tế gần nhất để được kiểm tra và điều trị kịp thời, hạn chế biến chứng nguy hiểm.