Việc nhận biết được các bệnh thường gặp ở trẻ sơ sinh là điều quan trọng. Nhiễm trùng xảy ra ở mọi lứa tuổi nhưng đáng lo ngại nhất là ở trẻ sơ sinh vì trẻ sơ sinh, đặc biệt là trẻ sinh non, có hệ thống miễn dịch chưa phát triển đầy đủ, dễ bị nhiễm trùng và chuyển biến nghiêm trọng. Cùng tìm hiểu rõ hơn về các bệnh thường gặp ở trẻ sơ sinh và cách phòng tránh và ứng phó kịp thời qua bài viết.
Hệ thống miễn dịch của trẻ sơ sinh còn non nớt, những năm tháng đầu đời khả năng chống lại virus hoặc vi khuẩn ở trẻ là rất kém. Do đó trẻ rất dễ bị nhiễm trùng và chuyển biến nghiêm trọng.
Việc trang bị kiến thức về các bệnh lý thường gặp ở trẻ sơ sinh để có thể nhận biết về các bệnh lý thường gặp ở trẻ sơ sinh là điều cần thiết để kịp thời có phương pháp khắc phục, sớm đưa trẻ đến các cơ sở y tế điều trị, ngăn ngừa hậu quả bất lợi, có thể dẫn đến nhiều mức độ tàn tật hoặc thậm chí tử vong.
Trẻ sơ sinh có hệ miễn dịch còn non yếu, vì vậy rất dễ mắc phải các bệnh lý thông thường. Dưới đây là những bệnh thường gặp ở trẻ sơ sinh mà cha mẹ cần lưu tâm:
Một trong các bệnh trẻ sơ sinh thường gặp là cảm lạnh, đây là tình trạng nhiễm trùng do virus ở mũi và họng của bé. Nghẹt mũi và chảy nước mũi là những dấu hiệu chính của cảm lạnh.
Trẻ sơ sinh đặc biệt dễ bị cảm lạnh vì trẻ dễ bị lây nhiễm và vẫn chưa phát triển khả năng miễn dịch với nhiều bệnh nhiễm trùng thông thường. Trẻ sơ sinh rất nhỏ do vậy cha mẹ không tự ý dùng thuốc cho trẻ khi chưa được thăm khám và tư vấn của bác sĩ. (1)
Sốt là dấu hiệu rất thường gặp ở trẻ sơ sinh, là một phản ứng từ hệ thống miễn dịch của cơ thể đối với các tác nhân gây bệnh khác nhau. Sốt ở trẻ sơ sinh thường do nhiễm trùng gây ra.
Đối với hầu hết trẻ em và người lớn, sốt có thể gây khó chịu. Nhưng thường thì không đáng lo ngại. Tuy nhiên, đối với trẻ sơ sinh, ngay cả sốt nhẹ cũng có thể có nghĩa là có nhiễm trùng nghiêm trọng.
Nhiễm trùng đường hô hấp trên là các bệnh lý vùng mũi, họng. Các triệu chứng của nhiễm trùng đường hô hấp trên thường bao gồm chảy mũi, nghẹt mũi, đau họng và ho.
Nhiễm trùng đường hô hấp trên (URTI) ở trẻ sơ sinh thường kèm theo sốt và có thể dẫn đến tình trạng mệt mỏi và bú kém. Khi này trẻ có thể cần dùng thuốc giảm đau, hạ sốt, thuốc làm thông thoáng đường thở để giảm sự khó chịu và các triệu chứng, giúp trẻ bú dễ dàng hơn và cung cấp đủ chất dinh dưỡng cho trẻ
Viêm tiểu phế quản là một trong những bệnh thường gặp ở trẻ sơ sinh. Nguyên nhân chủ yếu là do virus gây ra. Bệnh gây nên tình trạng tăng tiết chất nhầy trong đường thở, tăng co thắt đường thở, khiến trẻ khó thở hơn. Viêm tiểu phế quản thường gặp nhất ở trẻ nhỏ dưới sáu tháng tuổi, với triệu chứng thở nhanh, tiếng thở khò khè, thở rút lõm (biểu hiện rút lõm xương lồng ngực, rút lõm hõm ức), cánh mũi phập phồng. Tình trạng này khiến trẻ khó chịu, khó khăn khi bú, ăn uống. Để an toàn phụ huynh nên tham khảo ý kiến bác sĩ về phương pháp điều trị.
Viêm phổi ở trẻ sơ sinh được định nghĩa là bệnh nhiễm trùng đường hô hấp cấp tính, thường do tác nhân là virus hoặc vi khuẩn như liên cầu khuẩn nhóm B, phế cầu, HI và Escherichia coli…. Biểu hiện bệnh của trẻ bao gồm sốt, ho, khó thở, trẻ bỏ bú, tím tái…Đây là tình trạng nghiêm trọng, trẻ cần được thăm khám và điều trị kịp thời.
Ho gà là một trong những bệnh truyền nhiễm cấp tính thường gặp ở trẻ sơ sinh, hay những trẻ chưa được tiêm phòng đầy đủ, do trực khuẩn Bordetella pertussis gây ra. Bệnh biểu hiện theo từng giai đoạn như: Giai đoạn đầu trẻ sẽ có biểu hiện sốt nhẹ, chảy nước mũi, ho nhẹ, hắt hơi; Giai đoạn bệnh chuyển nặng hơn trẻ sẽ có biểu hiện suy hô hấp biểu hiện ho rũ rượi, thành từng cơn gây ra tình trạng thiếu oxy, mặt tím tái, mặt đỏ…
Ho gà có thể đe dọa tính mạng đối với trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, vì vậy cha mẹ cần được khuyến cáo đưa trẻ đi tiêm phòng đầy đủ và khi trẻ có dấu hiệu nhiễm bệnh phải được đưa đến cơ sở y tế khám điều trị kịp thời.
Viêm màng não ở trẻ sơ sinh là bệnh lý cấp tính ở trẻ sơ sinh, nguyên nhân thường do vi khuẩn, virus hay các nguyên nhân tự miễn khác. Một số triệu chứng viêm màng não ở trẻ sơ sinh bao gồm sốt, co giật, chán ăn, bỏ bú hoặc nôn nhiều, trẻ kích thích, quấy khóc nhiều hơn, một số trẻ gặp tình trạng li bì… Khi trẻ xuất hiện những biểu hiện này hãy đưa trẻ đi khám để chẩn đoán và điều trị kịp thời để tránh hoặc giảm thiểu các di chứng do bệnh gây ra ảnh hưởng đến sức khỏe trẻ.
Tưa lưỡi là một trong các chứng bệnh thường gặp ở trẻ sơ sinh. Trẻ bị tưa miệng có thể bị nứt da ở khóe miệng hoặc có các mảng trắng trên môi, lưỡi hoặc bên trong má nhưng không thể lau sạch.
Bệnh thường tự khỏi trong vòng 1-2 tuần. Trong trường hợp bệnh không thuyên giảm hoặc trẻ có biểu hiện bú kém hơn hay bỏ bú, trẻ cần được đi khám bác sĩ.
Tình trạng này xảy ra khi thức ăn trong dạ dày trào ngược từ dạ dày của trẻ lên thực quản, gây ra biểu hiện nôn, trớ ở trẻ. Nếu trẻ nôn trớ một vài lần trong ngày nhưng trẻ vẫn tăng trưởng tốt, toàn trạng trẻ ổn định thì trào ngược chưa phải là nguyên nhân đáng lo ngại. Tuy nhiên nếu tình trạng này xảy ra thường xuyên, kéo dài ảnh hưởng đến tăng trưởng và phát triển của trẻ, bố mẹ cần phải đưa trẻ đi khám.
Đầy hơi cũng là một trong những biểu hiện thường gặp ở trẻ sơ sinh, thường xảy ra khi trẻ nuốt quá nhiều hơi khi bú, khóc. Biểu hiện thường là trẻ có ợ hơi, đánh hơi nhiều, kèm theo trẻ có thể thấy khó chịu, bụng chướng.
Tuy nhiên, nếu tình trạng này thường xuyên xảy ra, bụng chướng nhiều thì đầy hơi có thể là dấu hiệu đầu tiên của một vấn đề tiêu hóa nghiêm trọng hơn. Vì vậy hãy liên hệ với bác sĩ ngay nếu tình trạng đầy hơi ở trẻ kèm theo các biểu hiện khác như trẻ không đi ngoài, đi ngoài ra máu, nôn mửa, quấy khóc, sốt… để tìm nguyên nhân.
Tiêu chảy là khi trẻ đi ngoài trên 3 lần mỗi ngày, phân lỏng tóe nước. Có nhiều nguyên nhân gây tiêu chảy như nhiễm virus, vi khuẩn hoặc ký sinh trùng, dị ứng thuốc và đồ ăn… Tiêu chảy khiến cơ thể mất nước và khoáng chất (chất điện giải) khiến trẻ mệt mỏi, li bì…. Khi trẻ có biểu hiện tiêu chảy, trẻ cần được đi khám bác sĩ để đánh giá và có phác đồ điều trị phù hợp với từng mức độ.
Táo bón ở trẻ sơ sinh là tình trạng bé sơ sinh khó đi ngoài, phân của bé cứng và khô. Đôi khi, do phân cứng làm trẻ đau khi đi đại tiện, một số trẻ có thể gây xước hậu môn. Trẻ nhỏ có thể bị táo bón khi trẻ thay đổi chế độ ăn như chuyển từ sữa mẹ sang sữa công thức, chuyển sang ăn thức ăn đặc.
Để tránh táo bón ở trẻ, cha mẹ nên cho trẻ bú mẹ trong vòng 6 tháng đầu, khi sử dụng sữa công thức đảm bảo pha đúng tỷ lệ của nhà sản xuất, chuyển dần từ chế độ ăn sữa sang thức ăn lỏng, đặc tăng dần.
Khi tình trạng táo bón của trẻ kéo dài hoặc kèm theo các dấu hiệu khác như có máu trong phân, trẻ chậm tăng trưởng, sốt, nôn…cha mẹ cần đưa trẻ đi khám để tìm nguyên nhân điều trị kịp thời.
Nhiễm trùng tai là một trong các bệnh hay gặp ở trẻ sơ sinh .Các triệu chứng bao gồm đau tai có thể khiến trẻ sơ sinh khó chịu, cáu kỉnh, quấy khóc, trẻ có thể sốt, đôi khi cha mẹ thấy có dịch tai chảy ra. Khi trẻ có các biểu hiện của nhiễm trùng tai, cha mẹ nên đưa trẻ đi khám để bác sĩ đánh giá tư vấn phương pháp điều trị phù hợp với từng mức độ. (2)
Bệnh tay chân miệng là bệnh truyền nhiễm thường gặp ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Bệnh lây lan rất nhanh thường tạo thành dịch. Biểu hiện của trẻ thường là sốt, ăn uống kém, loét miệng các nốt nhỏ ở tay, chân và miệng.
Bệnh tay chân miệng có thể thuyên giảm hoặc tự khỏi sau khoảng 1 tuần với các chăm sóc thông thường như hạ sốt, vệ sinh miệng họng. Tuy nhiên khi trẻ có các dấu hiệu nặng như sốt cao không đáp ứng thuốc, trẻ kích thích, quấy khóc nhiều hoặc li bì bỏ bú, gia đình cần đưa trẻ đi khám phát hiện và điều trị các biến chứng nếu có.
Vàng da sơ sinh là tình trạng hay gặp ở trẻ sơ sinh trong vòng tuần đầu sau sinh, thường bắt đầu từ ngày thứ 2-3 sau sinh. Vàng da sơ sinh có thể là tình trạng sinh lý (trẻ không cần điều trị có thể tự hết) hoặc tình trạng bệnh lý cần phải được can thiệp bằng biện pháp điều trị như chiếu đèn hay thay máu. Tổn thương não do vàng da bệnh lý để lại hậu quả rất nặng nề.
Vì vậy trẻ em sau sinh cần phải được theo dõi vàng da hàng ngày, cần được các bác sĩ sơ sinh thăm khám đánh giá vàng da của trẻ là sinh lý hay bệnh lý để có biện pháp điều trị kịp thời.
Mụn sữa là một trong các vấn đề hay gặp ở trẻ sơ sinh, đây là tình trạng da phổ biến gây ra các nốt nhỏ màu trắng (u nang) dưới bề mặt da của trẻ. Phần lớn mụn sữa ở trẻ sơ sinh không cần điều trị vì chúng thường tự khỏi. Tình trạng này thường chỉ kéo dài trong một vài tuần đầu sau sinh.
Hăm tã là tình trạng da phổ biến nhất ở trẻ sơ sinh. Hầu hết hăm tã là do kích ứng da khi tiếp xúc với nước tiểu, phân và mồ hôi. Đôi khi trẻ sơ sinh bị hăm tã do dị ứng với một loại tã hoặc mùi hương trong bột giặt, nước xả vải, xà phòng hoặc khăn lau. Biểu hiện là xuất hiện tình trạng mẩn đỏ xung quanh bộ phận sinh dục và mông của trẻ.
Các trường hợp nhẹ thường khỏi sau khi điều trị tại nhà đơn giản trong vòng vài ngày. Hăm tã nghiêm trọng hơn có thể cần được điều trị y tế từ bác sĩ chăm sóc sức khỏe của bé.
Viêm ra tiết bã là bệnh thường gặp ở trẻ sơ sinh, tình trạng này gây ra biểu hiện đỏ da và hình thành vảy vàng trên da đầu của bé (dân gian gọi là cứt trâu). Tình trạng này thường bắt đầu khi trẻ mới sinh và biến mất trước khi bé tròn một tuổi. Viêm da tiết bã không cần điều trị và tự khỏi trong vòng vài tháng. Việc chăm sóc đơn giản tại nhà (như nhẹ nhàng gội đầu cho bé) có thể giúp đẩy nhanh quá trình này.
Chàm là một trong các vấn đề thường gặp ở trẻ sơ sinh, tình trạng này khá phổ biến. Chàm khiến da bé trở nên khô, sần sùi và ngứa. Bệnh thường biểu hiện ở vùng mặt, tai, đầu. Bệnh thường tái phát thành từng đợt. Để giảm các triệu chứng của chàm ở trẻ sơ sinh, cần có phương pháp điều trị phù hợp với tình trạng của trẻ.
Mề đay là tình trạng thường liên quan đến dị ứng thức ăn, phát ban do thuốc hoặc nhiễm trùng. Mề đay gây nốt sần màu hồng hoặc đỏ ngứa xuất hiện rải rác hoặc thành mảng, đám ở bất kỳ vị trí nào trên cơ thể. Ở một số trẻ mề đay có thể tự thuyên giảm, tuy nhiên một số trẻ khi tình trạng mề đay mức độ nặng trẻ cần được khám và tư vấn từ bác sĩ chuyên khoa.
Bệnh thiếu máu huyết tán là bệnh lý di truyền liên quan đến sự vỡ của hồng cầu quá nhanh. Bệnh thường xuất hiện trên nền gia đình có tiền thiếu máu huyết tán. Biểu hiện ban đầu thường là trẻ có da và niêm mạc nhợt, trẻ mệt mỏi và kém ăn, chậm lớn. Giai đoạn sau trẻ có xuất hiện vàng da, biến dạng xương đặc biệt các xương dẹt vùng mặt.
Viêm kết mạc ở trẻ sơ sinh có thể do nhiễm trùng hoặc do phản ứng với hóa chất đưa vào mắt (gọi là viêm kết mạc hóa học). Nhiễm trùng có thể do vi khuẩn hoặc virus gây ra. Tình trạng viêm này cần được bác sĩ thăm khám và có phương pháp điều trị phù hợp.
Phòng tránh các bệnh thường gặp ở trẻ sơ sinh là điều quan trọng để đảm bảo bé phát triển khỏe mạnh. Dưới đây là những biện pháp giúp giảm nguy cơ mắc bệnh cho trẻ:
Miễn dịch là cách cơ thể phòng ngừa bệnh tật. Vì hệ thống miễn dịch của trẻ sơ sinh chưa phát triển đầy đủ khi mới sinh nên trẻ có nguy cơ cao bị nhiễm trùng và mắc bệnh nặng. Do đó, một trong những cách phòng tránh các bệnh thường gặp ở trẻ sơ sinh là tiêm vắc-xin đầy đủ, điều này giúp hệ thống miễn dịch học cách chống lại vi trùng. Tiêm vắc-xin bảo vệ trẻ sơ sinh bằng cách giúp xây dựng khả năng phòng vệ tự nhiên của trẻ.
Trẻ sơ sinh có rất ít khả năng bảo vệ chống lại nhiễm trùng, vì vậy điều quan trọng là phụ huynh cần phải cung cấp một môi trường sạch sẽ, luôn chú trọng vệ sinh sạch sẽ cho trẻ. Khi chăm sóc trẻ cha mẹ cũng cần rửa tay sạch sẽ để tránh một số bệnh thường gặp ở trẻ sơ sinh.
Trẻ sơ sinh có hệ miễn dịch chưa hoàn thiện nên rất dễ mắc các bệnh về đường hô hấp như cảm cúm, cảm lạnh, viêm phổi, viêm phế quản và một số bệnh nhiễm trùng tiêu hóa… Để tăng sức đề kháng cho bé, phòng bệnh thường gặp ở trẻ sơ sinh phụ huynh có thể tăng sức đề kháng cho bé bằng cách tiêm phòng đầy đủ, nuôi con bằng sữa mẹ, massage tăng tuần hoàn cho trẻ, giữ môi trường sống sạch sẽ, không để trẻ tiếp xúc với khói thuốc….
Thức ăn cung cấp năng lượng và chất dinh dưỡng mà trẻ sơ sinh cần để tăng cường sức đề kháng và có một cơ thể khỏe mạnh. Đối với trẻ sơ sinh, sữa mẹ là tốt nhất. Sữa mẹ có tất cả các vitamin và khoáng chất cần thiết. Đối với những trẻ sơ sinh từ 6 tháng tuổi phụ huynh có thể bổ sung dinh dưỡng cho trẻ qua chế độ ăn dặm.
Để phòng tránh các bệnh thường gặp ở trẻ sơ sinh, trẻ cần được thăm khám sức khỏe định kỳ để theo dõi sự tăng trưởng và phát triển của trẻ theo từng giai đoạn. Từ các cuộc thăm khám đó, bác sĩ có thể đưa ra cho phụ huynh lời khuyên về chế độ dinh dưỡng phù hợp cho trẻ, những cách phòng tránh các bệnh truyền nhiễm mà trẻ hay mắc phải. Ngoài ra, thăm khám định kỳ bác sĩ tư vấn cho cha mẹ về những thay đổi phát triển có thể xảy ra ở trẻ sơ sinh của họ vào lần khám tiếp theo.
Phụ huynh có thể gửi các câu hỏi về website Tâm Anh để được các chuyên gia tư vấn chi tiết!
Các bệnh mùa hè trẻ sơ sinh thường gặp phải bao gồm: Cảm lạnh thông thường, sốt virus, viêm họng, viêm xoang, tiêu chảy cấp, ngộ độc thực phẩm, tay chân miệng, thủy đậu, sởi, sốt xuất huyết, viêm não Nhật Bản, viêm não mô cầu, rôm sảy, say nắng, mất nước.
Các bệnh mùa đông trẻ sơ sinh thường gặp phải bao gồm: Sốt xuất huyết, chân tay miệng, hen suyễn, nhiễm trùng hô hấp, viêm phổi, bệnh sởi…
Nếu có thêm những thắc mắc liên quan đến các bệnh thường gặp ở trẻ sơ sinh hoặc gặp phải các vấn đề trong cách chăm sóc trẻ có thể liên hệ đến BVĐK Tâm Anh để được tư vấn, trợ giúp:
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Bên trên là thông tin liên quan đến các bệnh thường gặp ở trẻ sơ sinh và những lưu ý giúp tăng sức đề kháng cho trẻ. Hy vọng, qua những chia sẻ hữu ích này sẽ giúp bạn biết cách chăm sóc trẻ và phòng tránh bệnh hiệu quả để trẻ có thể phát triển khỏe mạnh.
