Trong điều trị ung thư, xạ trị từ lâu đã được xem là một trong những phương pháp tiên tiến và hiệu quả cao. Nhờ ứng dụng các tiến bộ vượt bậc trong công nghệ y học, xạ trị ngày nay không chỉ giúp tiêu diệt tế bào ung thư mà còn hạn chế tối đa ảnh hưởng đến mô lành xung quanh. Trong đó, xạ trị bằng máy gia tốc tuyến tính (Linear Accelerator – LINAC) được coi là bước tiến đột phá, mang lại độ chính xác, an toàn và hiệu quả vượt trội cho người bệnh.
Xạ trị gia tốc là kỹ thuật sử dụng máy gia tốc tuyến tính (LINAC) để phát ra chùm tia bức xạ có năng lượng cao, tập trung trực tiếp vào khối u. Nhờ khả năng điều chỉnh cường độ và hướng chiếu tia, phương pháp này giúp kiểm soát tốt liều xạ trị, tiêu diệt tế bào ung thư mà ít gây tổn thương mô lành.
Xạ trị bằng máy gia tốc tuyến tính mang lại hiệu quả vượt trội so với các phương pháp xạ trị truyền thống nhờ vào độ chính xác cao và khả năng điều biến liều linh hoạt. (1)
LINAC cho phép các bác sĩ sử dụng các kỹ thuật xạ trị tiên tiến (như IMRT, VMAT, SBRT) để điều chỉnh hình dạng và cường độ của chùm tia, đảm bảo liều bức xạ cao được tập trung chính xác vào khối u. Đối với các khối u nằm sâu trong cơ thể (như phổi, bụng) hoặc gần các cơ quan nhạy cảm, LINAC có thể cung cấp liều bức xạ cao hơn và đủ mạnh. Ví dụ: so với Co-60, chùm photon MV từ LINAC có phân bố liều theo chiều sâu thuận lợi hơn (tỉ lệ liều ở độ sâu 8 – 10cm cao hơn), giúp tăng liều vào u sâu và giảm liều bề mặt/mô lành).
So với xạ trị truyền thống, gia tốc tuyến tính cho phép rút ngắn số buổi điều trị, giảm gánh nặng về thể chất cho người bệnh. Kỹ thuật xạ phẫu (SRS/SBRT) được thực hiện bằng LINAC cho phép đưa liều xạ rất cao trong 1 – 5 buổi (đôi khi 8 buổi) điều trị, mỗi buổi thường kéo dài 20 – 45 phút (tính cả thời gian chuẩn bị) và phần lớn người bệnh không cần nằm viện.
Máy LINAC chỉ phát ra bức xạ khi được bật và sẽ ngừng ngay lập tức khi tắt nguồn. Điều này an toàn hơn nhiều so với máy Cobalt, nơi chất phóng xạ vẫn tiếp tục phân rã và phát xạ ngay cả khi máy đã tắt.
Xạ trị bằng máy gia tốc tuyến tính được tích hợp hệ thống Hình ảnh Hướng dẫn Xạ trị (IGRT), cho phép chụp ảnh khối u ngay tại bàn điều trị và điều chỉnh vị trí trước và trong khi chiếu xạ. IGRT/SGRT giúp giảm sai số vị trí xuống mức vài milimet và nâng cao độ chính xác chiếu xạ, đặc biệt với khối u có di động (như khối u phổi do hô hấp). Khả năng định hình chùm tia theo hình dạng 3D của khối u (bằng bộ chuẩn trực đa lá – Multi-Leaf Collimator) giúp bảo vệ tối đa các mô và cơ quan khỏe mạnh xung quanh.
Bằng kỹ thuật điều biến liều, các bác sĩ có thể giảm đáng kể liều xạ đến các cơ quan quan trọng (như tuyến nước bọt, tủy sống, tim), giúp giảm các tác dụng phụ lâu dài như khô miệng (trong điều trị ung thư vòm họng) hoặc tổn thương tim (trong điều trị ung thư vú trái).
Xạ trị bằng máy gia tốc tuyến tính mang lại nhiều ưu điểm vượt trội và được coi là “tiêu chuẩn vàng” trong xạ trị hiện đại. Các ưu điểm này đến từ khả năng cung cấp các kỹ thuật xạ trị tiên tiến với độ chính xác và kiểm soát liều tuyệt đối.
Với tổn thương nông (da/hạch nông), LINAC có thể dùng chùm electron hoặc photon kèm bolus để tối ưu liều bề mặt. Máy LINAC hiện đại được trang bị hệ thống chụp ảnh tích hợp (như Cone-Beam CT), cho phép bác sĩ chụp hình ảnh khối u ngay trước và trong quá trình điều trị. Khắc phục sự sai lệch do thay đổi tư thế người bệnh hoặc sự dịch chuyển của khối u (do hơi thở, đầy bàng quang). Đưa chùm tia trúng đích vào khối u, ngay cả khi khối u di động (Xạ trị 4D).
Máy có thể chiếu tia chính xác vào các vị trí sâu bên trong cơ thể như não, gan, tuyến tiền liệt mà không làm tổn thương cơ quan xung quanh.
Nhờ công nghệ chuẩn y khoa, xạ trị bằng LINAC giảm thiểu nguy cơ tác dụng phụ, giúp bệnh nhân phục hồi nhanh chóng. Khả năng định vị chính xác và điều biến liều giúp bảo vệ tối đa các cơ quan quan trọng nhạy cảm với bức xạ (như tủy sống, tim, tuyến nước bọt, bàng quang), từ đó giảm thiểu các tác dụng phụ cấp tính và lâu dài.
Xạ trị bằng máy gia tốc tuyến tính phù hợp cho:
Quy trình tiến hành xạ trị bằng máy gia tốc tuyến tính (LINAC) là một quá trình phức tạp, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ của đội ngũ y tế đa chuyên khoa (bác sĩ xạ trị, kỹ sư vật lý, kỹ thuật viên). Dưới đây là các bước cơ bản và chính xác trong quy trình xạ trị bằng LINAC, được trình bày theo trình tự thời gian.
Bác sĩ chuyên khoa Ung bướu/Xạ trị sẽ thăm khám, thu thập tiền sử bệnh, đánh giá tình trạng sức khỏe tổng thể và các kết quả chẩn đoán (sinh thiết, CT, MRI, PET/CT) để xác định xem người bệnh có đủ điều kiện và phù hợp với phương pháp xạ trị hay không.
Các bác sĩ xạ trị, kỹ sư và kỹ thuật viên sẽ thảo luận và đưa ra quyết định về liều xạ, số phân liều (lần xạ), và kỹ thuật xạ trị tối ưu (3D-CRT, IMRT, VMAT, SBRT…).
Để đảm bảo vị trí chiếu xạ lặp lại chính xác trong mỗi lần điều trị. Kỹ thuật viên sẽ tạo các dụng cụ cố định riêng biệt cho người bệnh (như mặt nạ nhiệt dẻo cho vùng đầu cổ, túi chân không cho vùng thân) để giữ người bệnh bất động trong suốt quá trình chiếu tia xạ.
Dựa trên hình ảnh mô phỏng, bác sĩ xạ trị sẽ:
Người bệnh được đặt ở tư thế điều trị cố định và được chụp cắt lớp vi tính CT mô phỏng. Hình ảnh này cung cấp dữ liệu 3D chi tiết về hình dạng, kích thước, và vị trí của khối u trong không gian. Các chẩn đoán hình ảnh khác (MRI, PET/CT) có thể được tích hợp vào CT mô phỏng để xác định rõ ranh giới khối u.
Kỹ sư vật lý và bác sĩ xạ trị sử dụng phần mềm chuyên dụng để:
Các bước cơ bản khi tiến hành xạ trị gồm:
Sau xạ trị, người bệnh có thể gặp một số tác dụng phụ như mệt mỏi, đỏ da, rụng tóc hoặc rối loạn tiêu hóa nhẹ. Các triệu chứng này thường tạm thời và có thể kiểm soát được bằng thuốc hoặc chăm sóc hỗ trợ. Người bệnh cần tái khám định kỳ để được bác sĩ theo dõi và xử lý kịp thời.
Xạ trị bằng máy gia tốc tuyến tính (LINAC) là phương pháp hiện đại, hiệu quả và an toàn trong điều trị xạ trị ung thư. Nhờ khả năng điều chỉnh chính xác liều bức xạ, rút ngắn thời gian điều trị và hạn chế tối đa tác dụng phụ, phương pháp này đã và đang mang lại hy vọng sống cho hàng triệu người bệnh ung thư.
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Nếu bạn hoặc người thân đang cần điều trị ung thư bằng xạ trị, hãy đến Khoa Xạ trị, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM. Tại đây, bệnh nhân sẽ được thăm khám, chẩn đoán và điều trị bằng hệ thống máy gia tốc tuyến tính hiện đại, cùng đội ngũ chuyên gia ung bướu giàu kinh nghiệm.
