Bisexual là gì? Đặc điểm và cách nhận diện người thuộc cộng đồng

Bisexual không chỉ là một khái niệm về xu hướng tình dục mà còn là một phần không thể thiếu trong bức tranh đa dạng của bản dạng con người hiện đại. Tuy nhiên, hiện nay vẫn còn nhiều người mơ hồ hoặc hiểu sai về xu hướng tính dục này và những đặc trưng của cộng đồng này. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn đọc có góc nhìn đa chiều và hiểu rõ hơn về giới tính này.

Bisexual là gì?

Bisexual hay còn gọi là song tính luyến ái, là một khái niệm quan trọng trong lĩnh vực tâm lý học và sức khỏe tâm thần được WHO (Tổ chức Y tế Thế giới) cùng nhiều tổ chức uy tín như NIH (Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ) và APA (Hiệp hội Tâm lý học Mỹ) công nhận và định nghĩa một cách khách quan, khoa học.(1)

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (World Health Organization – WHO), song tính là xu hướng bị thu hút về mặt tình cảm, tình dục hoặc cả hai với nhiều hơn một giới tính. Hiệp hội Tâm lý học Hoa Kỳ (American Psychological Association – APA) nhấn mạnh rằng bisexual không nhất thiết giới hạn trong nam và nữ mà còn bao gồm người phi nhị nguyên giới, người chuyển giới hoặc bất kỳ biểu hiện giới nào khác. Bên cạnh đó, Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ (National Institutes of Health – NIH) cũng khẳng định, xu hướng tính dục này không nên bị hiểu sai là “nửa dị tính, nửa đồng tính” mà là một phổ tính dục linh hoạt, tồn tại độc lập và hợp pháp như bất kỳ xu hướng nào khác.

Các nhóm trong cộng đồng bisexual và biểu hiện phổ tính dục

Cộng đồng bisexual bao gồm nhiều nhóm nhỏ với những biểu hiện đa dạng, phản ánh các mức độ nhận thức và trải nghiệm khác nhau. Bao gồm:

1. Bisexual truyền thống (thu hút hai giới)

Bisexual truyền thống là nhóm phổ biến và được nhiều người biết đến nhất trong cộng đồng. Người thuộc nhóm này sẽ bị thu hút cảm xúc và tình dục với cả hai giới tính nam và nữ, theo hướng cổ điển, tức là chỉ giới hạn trong phạm vi hai giới cơ bản này. Khái niệm bisexual truyền thống được xem là nền tảng khi nói về song tính luyến ái, phản ánh sự hấp dẫn đồng thời hoặc thay đổi giữa hai giới trong đời sống tình cảm và quan hệ cá nhân.

2. Bisexual mở rộng (thu hút nhiều giới)

Với sự tiến bộ trong nhận thức về giới tính, bisexual không chỉ giới hạn ở hai giới nam – nữ truyền thống mà còn được mở rộng theo hướng bao gồm nhiều giới tính khác nhau, kể cả các nhóm giới tính phi nhị phân hoặc đa dạng khác. Những người thuộc nhóm bisexual mở rộng có thể cảm thấy thu hút với bất kỳ ai, bất kể giới tính hoặc bản dạng giới nào, tuy nhiên vẫn giữ định danh là bisexual. Đây là biểu hiện linh hoạt, cập nhật của phổ song tính trong bối cảnh xã hội ngày càng đa dạng và tiến bộ hơn.

3. Phân biệt bisexual với pansexual, omnisexual và queer

Hiện nay, vẫn còn nhiều người nhầm lẫn giữa bisexual với pansexual, omnisexual và queer. Mặc dù có nhiều điểm tương đồng nhưng những khái niệm này hoàn toàn khác nhau. Cụ thể:

• Bisexual: Được dùng để chỉ những người bị thu hút bởi hơn một giới tính, có thể bao gồm cả giới nam, nữ và ngoài nhị nguyên giới. Họ vẫn quan tâm đến giới tính đối phương.
• Pansexual: Thuật ngữ được dùng để chỉ những người có khả năng thu hút tình cảm và tình dục với mọi giới tính, không phân biệt hay ưu tiên bất kỳ giới nào, tập trung vào cá nhân thay vì giới tính.
• Omnisexual: Tương tự pansexual nhưng đôi khi có sự nhấn mạnh về khả năng nhận thức hoặc cảm nhận riêng biệt với từng giới tính, tùy thuộc vào trải nghiệm cá nhân.
• Queer: Thuật ngữ này rộng hơn, bao gồm cả xu hướng tình dục, bản dạng giới và tư tưởng, mang tính bao quát và đôi khi là sự phản kháng xã hội, không bị ràng buộc bởi các định nghĩa cố định.

Hiểu đúng về người bisexual: Những định kiến và thực tế

Hiểu đúng về người song tính không chỉ là bước quan trọng để xóa bỏ định kiến xã hội mà còn góp phần tạo dựng môi trường sống lành mạnh, tôn trọng sự đa dạng giới trong cộng đồng. Cụ thể:

1. Định kiến người Bisexual sống không chung thủy

Một trong những định kiến phổ biến nhất là cho rằng người bisexual không thể hoặc không muốn chung thủy trong một mối quan hệ. Quan điểm này xuất phát từ sự hiểu lầm và định kiến xã hội, không dựa trên bằng chứng khoa học.(2)

Theo các nghiên cứu của NIH, APA và các khảo sát cộng đồng tại Việt Nam đều cho thấy, xu hướng tình dục không quyết định tính cách hay đạo đức của một cá nhân và người bisexual hoàn toàn có thể sống chung thủy, duy trì mối quan hệ bền vững với “đối tác” của mình.

Chính định kiến này đã gây ra nhiều áp lực về tâm lý, khiến cho nhiều người bisexual rơi vào trạng thái lo âu, cô lập và tự nghi ngờ về bản thân, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe tinh thần và chất lượng cuộc sống.

2. Người bisexual có phải sẽ “chọn” một giới tính sau cùng

Một hiểu lầm khác về người bisexual cũng thường gặp phải là “Người song tính sớm muộn gì cũng sẽ nghiêng hẳn về một giới tính cụ thể (nam hoặc nữ), tức là phải “chốt” một bên để yêu lâu dài”.

Tuy nhiên, bisexual thực chất là xu hướng thu hút cảm xúc hoặc tình dục với nhiều hơn một giới tính và không bắt buộc phải lựa chọn cố định một bên nào. Việc một người có xu hướng tính dục này đang trong mối quan hệ với người khác giới hay đồng giới không làm thay đổi bản dạng của họ. Họ vẫn là bisexual, điều này đã được các tổ chức uy tín như NIH và APA xác nhận và khẳng định. Xu hướng tính dục này không phải là “bước đệm” để chuyển sang đồng tính hay dị tính mà là một bản dạng độc lập, bền vững theo thời gian.

Ví dụ: Một phụ nữ bisexual đang yêu một người đàn ông, điều này không biến cô ấy trở thành người dị tính. Hoặc nếu sau đó cô ấy yêu một phụ nữ, cô cũng không chuyển sang đồng tính. Cô ấy vẫn là bisexual. Bản dạng không phụ thuộc vào giới tính của người yêu hiện tại.

3. Áp lực vô hình từ cả cộng đồng dị tính và LGBT

Người bisexual thường phải chịu áp lực vô hình từ cả cộng đồng dị tính lẫn LGBTQIA+, trong đó có hiện tượng “bi-erasure” – tức là sự phủ nhận hoặc xóa sổ bản dạng song tính trong xã hội và cả trong chính cộng đồng LGBT. Bi-erasure được thể hiện qua nhiều hình thức như:

• Gán cho người bisexual là “đang bối rối, chưa xác định rõ xu hướng”.
• Cho rằng họ chỉ là “đồng tính nhưng không dám thừa nhận”.
• Khi người bisexual yêu người khác giới, họ bị xem như dị tính.
• Khi yêu người cùng giới, họ lại bị xem là đồng tính.

Có thể bạn quan tâm: Vô tính là gì? Cách phân loại người thuộc phổ vô tính luyến ái

Từ đó, bản dạng bisexual bị lu mờ và gạt bỏ hoàn toàn trong cả hai trường hợp, dẫn đến tình trạng người bisexual thường cảm thấy lạc lõng, không thuộc về đâu, dễ bị tổn thương tâm lý và không dám sống thật. Đây là một dạng kỳ thị có ảnh hưởng sâu sắc, đặc biệt tại các xã hội còn bảo thủ hoặc chưa có nhiều nhận thức về LGBTQIA+.

Người bisexual có nhu cầu sinh con và xây dựng gia đình không?

Nhu cầu có con và lập gia đình là bản năng và quyền cá nhân của mỗi người, không phụ thuộc vào xu hướng tình dục. Theo nhiều khảo sát quốc tế (CDC, AVERT, ILGA World) và tại Việt Nam, người bisexual cũng có khát vọng được làm cha mẹ, được sống trong một mô hình gia đình ổn định và được pháp luật công nhận.(3)

1. Mong muốn làm cha mẹ độc lập với xu hướng tình dục

Nghiên cứu của các tổ chức uy tín như CDC, AVERT và ILGA World đã khẳng định rằng nhu cầu sinh con và xây dựng gia đình là mong muốn phổ biến, tồn tại ở tất cả các nhóm người, bất kể xu hướng tình dục hay bản dạng giới.

Với người bisexual, khát vọng làm cha mẹ không bị chi phối bởi giới tính của người yêu hay đối tác mà là biểu hiện tự nhiên của bản năng sinh tồn, sự gắn kết tình cảm và trách nhiệm cá nhân. Việc lựa chọn sinh con hay không dựa trên nhiều yếu tố cá nhân và xã hội chứ không phải là hệ quả của xu hướng tình dục.

2. Các mô hình gia đình đa dạng của người bisexual

Không giống với các quan điểm về gia đình truyền thống, gia đình của người bisexual có thể mang nhiều hình thức, bao gồm:

• Gia đình đồng phụ huynh (co-parenting): Nhiều người bisexual hợp tác cùng nhau hoặc với đối tác khác giới/đồng giới để cùng nuôi dưỡng con cái mà không nhất thiết phải sống chung hoặc có quan hệ tình cảm truyền thống.
• Cha mẹ đơn thân: Một số người bisexual lựa chọn làm cha mẹ đơn thân, tự mình đảm nhận vai trò nuôi dưỡng và giáo dục con cái.
• Gia đình đồng tính có con: Người bisexual cũng có thể xây dựng gia đình với người đồng tính, sử dụng các phương pháp hỗ trợ sinh sản hoặc nhận con nuôi để hiện thực hóa ước mơ làm cha mẹ.

Người Bisexual có con bằng cách nào?

Tùy theo giới tính, xu hướng tình cảm và nguyện vọng cá nhân, người bisexual có thể sử dụng các biện pháp hỗ trợ sinh sản để thực hiện mong muốn làm cha mẹ. Cụ thể:

1. Thụ tinh trong ống nghiệm (IVF)

Đây là kỹ thuật hỗ trợ sinh sản tiên tiến, phù hợp với những người có khả năng mang thai nhưng gặp khó khăn trong việc thụ thai tự nhiên. IVF cho phép trứng và tinh trùng được thụ tinh ngoài cơ thể, sau đó phôi được cấy vào tử cung để phát triển. Với người bisexual, kỹ thuật này có thể sử dụng tinh trùng của đối tác hoặc tinh trùng hiến tặng, tùy theo cấu trúc mối quan hệ và nhu cầu cá nhân.

2. Thụ tinh nhân tạo bằng tinh trùng hiến (IUI)

IUI là phương pháp bơm trực tiếp tinh trùng đã được chọn lọc vào tử cung người phụ nữ, giúp tăng khả năng thụ thai. Phương pháp này đơn giản và ít xâm lấn hơn IVF, rất phù hợp với những người bisexual không có đối tác hoặc đối tác không thể cung cấp tinh trùng, đồng thời mong muốn tự nhiên hóa quá trình thụ thai.

3. Mang thai hộ và kỹ thuật hỗ trợ cho nam bisexual

Khi một nam bisexual đang trong mối quan hệ với bạn đời là nam giới, họ không thể trực tiếp mang thai. Trong trường hợp này, mang thai hộ trở thành giải pháp quan trọng giúp hai người có con chung. Bằng cách sử dụng trứng hiến tặng và tinh trùng của người nam bisexual (hoặc bạn đời), phôi được tạo ra nhờ thụ tinh trong ống nghiệm và chuyển vào người mang thai hộ. Tuy nhiên, tại Việt Nam hiện nay, việc mang thai hộ vẫn chưa được áp dụng cho các cặp đôi đồng giới. Vì vậy, các cặp đôi đồng giới nên tìm hiểu kỹ các vấn đề pháp lý và trao đổi với bác sĩ hỗ trợ sinh sản để tìm ra phương pháp phù hợp nhất.

4. Nhận con nuôi hợp pháp tại Việt Nam

Ngoài các phương pháp y khoa, nhận con nuôi là lựa chọn khả thi và nhân văn dành cho người trong cộng đồng tính dục này. Quy trình nhận con nuôi được pháp luật Việt Nam quy định rõ, giúp người bisexual có cơ hội trở thành cha mẹ hợp pháp, tạo dựng gia đình hạnh phúc và bền vững, đặc biệt trong trường hợp các kỹ thuật hỗ trợ sinh sản không phù hợp hoặc không khả thi.

Pháp luật Việt Nam đang có quy định như thế nào cho vấn đề kết hôn và sinh con cho người Bisexual

Hiện nay, pháp luật Việt Nam chưa có điều luật riêng biệt để bảo vệ hoặc công nhận bản dạng bisexual một cách rõ ràng. Họ thường được xem chung trong nhóm cộng đồng LGBT hoặc không được phân biệt riêng trong hệ thống pháp lý, dẫn đến nhiều hạn chế trong việc bảo vệ quyền lợi và công nhận chính thức.

Mặc dù chưa có quy định riêng cho bisexual, tuy nhiên Việt Nam cũng đã có một số chính sách và quy định hỗ trợ sinh sản cho người chưa kết hôn, cha mẹ đơn thân và thành viên trong cộng đồng LGBT. Điều này tạo điều kiện thuận lợi để họ thực hiện quyền làm cha mẹ hợp pháp và an toàn, giảm thiểu những rào cản xã hội và pháp lý.

Theo tham chiếu từ thông tư 21/2013/TT-BYT hướng dẫn về kỹ thuật hỗ trợ sinh sản, trong đó cho phép sử dụng các phương pháp như thụ tinh trong ống nghiệm (IVF), thụ tinh nhân tạo (IUI) cho những người chưa kết hôn hoặc đơn thân, miễn họ đáp ứng các điều kiện về sức khỏe và pháp lý. Đây là bước tiến trong việc mở rộng quyền tiếp cận công nghệ hỗ trợ sinh sản cho đa dạng đối tượng.

Trong khi đó, tham chiếu từ Nghị định 10/2015/NĐ-CP cũng quy định chi tiết về việc ứng dụng các kỹ thuật y học trong hỗ trợ sinh sản, nhấn mạnh việc bảo đảm an toàn, đạo đức y học và quyền lợi của người tham gia. Nghị định cũng góp phần mở rộng khung pháp lý cho các phương pháp hỗ trợ sinh sản được sử dụng rộng rãi, bao gồm cả những trường hợp ngoài hôn nhân truyền thống.

Song song với các quy định hiện hành, vấn đề đạo đức trong hỗ trợ sinh sản và bảo vệ quyền lợi của trẻ em được đặt lên hàng đầu, đảm bảo mọi hoạt động đều tuân thủ chuẩn mực xã hội và y học. Tuy nhiên, việc hoàn thiện hành lang pháp lý để bảo vệ đặc thù của người bisexual vẫn là một thách thức lớn, đòi hỏi sự quan tâm, nghiên cứu và đề xuất chính sách phù hợp trong tương lai.

Vai trò của bác sĩ và chuyên gia tâm lý trong đồng hành cùng người bisexual

Vai trò của bác sĩ, chuyên gia tâm lý và cộng đồng hỗ trợ người LGBT trong quá trình đồng hành cùng người bisexual là vô cùng thiết yếu, góp phần đảm bảo quá trình sinh con diễn ra an toàn, đồng thời tạo dựng môi trường tôn trọng và thấu hiểu về bản dạng đa dạng. Cụ thể:

1. Tư vấn hỗ trợ sinh sản theo hướng cá nhân hóa

Bác sĩ và chuyên gia y tế đóng vai trò quan trọng trong việc thiết kế kế hoạch hỗ trợ sinh sản phù hợp với hoàn cảnh, nhu cầu và mong muốn riêng biệt của từng người bisexual. Việc tư vấn cá nhân hóa giúp lựa chọn phương pháp y khoa tối ưu, giảm thiểu rủi ro và tăng khả năng thành công, đồng thời tôn trọng quyền quyết định và sự riêng tư của người bệnh.

2. Điều trị tâm lý khi gặp định kiến hoặc khủng hoảng bản dạng

Người bisexual thường phải đối mặt với áp lực xã hội, định kiến và sự thiếu công nhận, dẫn đến những khủng hoảng về tâm lý và cảm xúc. Chuyên gia tâm lý sẽ hỗ trợ họ bằng các liệu pháp chuyên sâu nhằm củng cố sức khỏe tinh thần, nâng cao sự tự tin, giúp họ vượt qua cảm giác cô lập và sống thật với bản dạng của mình.

3. Cộng đồng hỗ trợ người LGBT tại Việt Nam

Ngoài sự đồng hành của đội ngũ y tế và chuyên gia tâm lý, các tổ chức và nhóm cộng đồng LGBT tại Việt Nam ngày càng phát triển, cung cấp mạng lưới hỗ trợ tinh thần, chia sẻ kinh nghiệm và thông tin bổ ích. Những cộng đồng này góp phần giảm thiểu sự cô đơn, tạo môi trường an toàn và khích lệ người bisexual trong hành trình xây dựng gia đình và phát triển cá nhân.

Nếu có nhu cầu thăm khám, tư vấn về quy trình hỗ trợ sinh sản cho người thuộc cộng đồng LGBT, quý khách hàng có thể liên hệ đến Trung tâm Hỗ trợ sinh sản, BVĐK Tâm Anh theo thông tin sau:

Tóm lại, bisexual không chỉ là một bản dạng giới hợp lệ mà còn là một phần trong bức tranh đa dạng về bản dạng giới và xu hướng tình dục của con người hiện đại. Việc hiểu rõ và đúng về xu hướng tính dục là bước khởi đầu cho một xã hội công bằng, bao dung và tiến bộ hơn.