Tiểu không tự chủ vào ban đêm nguyên nhân do đâu? Cách khắc phục

Tiểu không tự chủ vào ban đêm không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ và cuộc sống hằng ngày mà còn khiến người bệnh cảm thấy xấu hổ và bất an. Vậy tiểu không tự chủ vào ban đêm nguyên nhân do đâu? Làm thế nào để khắc phục hiệu quả tình trạng này? Bài viết này, thạc sĩ, bác sĩ CKI Nguyễn Văn Nghĩa, Đơn vị Niệu nữ, khoa Tiết niệu – Trung tâm Tiết niệu – Thận học – Nam khoa, BVĐK Tâm Anh TP.HCM sẽ tư vấn về các nguyên nhân gây tiểu không tự chủ.

Tiểu không tự chủ vào ban đêm là gì?

Tiểu không tự chủ vào ban đêm là tình trạng rò rỉ nước tiểu không kiểm soát khi ngủ, ho, hắt hơi hoặc cảm giác muốn đi tiểu nhưng xảy ra đột ngột khiến người bệnh không thể di chuyển đến nhà vệ sinh kịp thời hoặc không thể chịu đựng, dẫn đến rò rì nước tiểu (són tiểu). Trên thực tế, cảm giác cần đi tiểu gấp và cấp bách, không thể kiểm soát bàng quang gây rò rỉ nước tiểu có thể xảy ra cả ngày lẫn đêm.

Tiểu không tự chủ vào ban đêm có phổ biến không?

Tiểu không tự chủ vào ban đêm phổ biến ở người cao tuổi do lão hoá và phụ nữ trong giai đoạn đang mang thai và sau thai kỳ. Ngoài ra, những người đang mắc chứng béo phì, bệnh phì đại tuyến tiền liệt, người bệnh có tiền sử phẫu thuật ung thư tuyến tiền liệt triệt căn (cắt bỏ hoàn toàn tuyến tiền liệt) cũng dễ gặp phải vấn đề tiểu không tự chủ vào ban đêm.

       Tìm hiểu thêm: Tiểu không tự chủ ở người già

Nguyên nhân tiểu không tự chủ vào ban đêm

Có nhiều nguyên nhân và yếu tố nguy cơ đóng vai trò là nguyên nhân gây tiểu không tự chủ vào ban đêm, bao gồm: (1)

1. Do ảnh hưởng bệnh

• Nhiễm trùng đường tiết niệu: nhiễm trùng đường tiết niệu (UTI) có thể xảy ra ở bất kỳ đâu trong đường tiết niệu, phổ biến nhất là nhiễm trùng đường tiết niệu dưới (gồm bàng quang và niệu đạo). Vi khuẩn có thể “bơi” ngược dòng niệu đạo, tấn công và gây kích ứng bàng quang. Tiểu không tự chủ, tiểu rắt, cần đi tiểu cấp bách không thể kiềm chế,… kéo dài cả ngày lẫn đêm là triệu chứng điển hình của viêm bàng quang.
• Táo bón: trực tràng nằm gần bàng quang, xung quanh có nhiều bó sợi thần kinh. Khi bị táo bón, chất thải nén cứng và đông đặc trong trực tràng có thể chèn ép các dây thần kinh, bàng quang ở khu vực lân cận, dẫn đến các rối loạn dẫn truyền tín hiệu não, gây tiểu không tự chủ vào ban đêm.
• Thai kỳ: trong suốt thai kỳ, những thay đổi về nội tiết tố cũng như sự phát triển của thai nhi có thể khiến thai phụ bị són tiểu.
• Sinh sản: sinh con qua đường âm đạo, có rạch và khâu tầng sinh môn dễ gây suy yếu cơ và dây thần kinh vùng sàn chậu, dễ gây sa tạng chậu (sa sinh dục), tiểu không kiểm soát vào ban đêm là 1 trong số các triệu chứng thường gặp của sa tạng chậu.
• Yếu tố tuổi tác: tuổi tác khiến toàn bộ cơ thể lão hóa, dẫn đến các cơ quan, trong đó có bàng quang bị giảm sức chứa. Ngoài ra, các cơn co thắt cũng diễn ra thường xuyên hơn khi về già, dẫn đến tình trạng tiểu mất kiểm soát vào ban đêm.
• Thời kỳ mãn kinh: khi bước vào giai đoạn mãn kinh, cơ thể phụ nữ sản xuất ít estrogen hơn bình thường (đây là loại hormone có tác dụng duy trì sự khỏe mạnh cho bàng quang, niệu đạo, cơ sàn chậu). Sự suy giảm nồng độ estrogen có thể khiến tình trạng tiểu mất kiểm soát xảy ra thường xuyên hơn.
• Phì đại tuyến tiền liệt: ở nam giới lớn tuổi, tiểu không tự chủ vào ban đêm thường do phì đại tuyến tiền liệt. Phì đại tuyến tiền liệt tuyến gây rối loạn tiểu tiện, khiến người bệnh ngủ không sâu giấc hay thậm chí mất giấc ngủ.
• Ung thư tuyến tiền liệt: ở nam giới, tiểu không tự chủ vào ban đêm có thể liên quan đến ung thư tuyến tiền liệt chưa được phát hiện và điều trị. Hoặc tác dụng phụ của các phương pháp điều trị ung thư tuyến tiền liệt như hóa trị, xạ trị có thể trở thành nguyên nhân.
• Tắc nghẽn đường tiết niệu: khối u nằm ở bất kỳ đâu dọc theo đường tiết niệu có thể chặn dòng nước tiểu, dẫn đến tiểu mất kiểm soát. Ngoài ra, bệnh sỏi tiết niệu cũng gây ảnh hưởng tương tự.
• Rối loạn thần kinh: bệnh đa xơ cứng, Parkinson, đột quỵ, khối u não hoặc chấn thương cột sống có thể làm gián đoạn các tín hiệu thần kinh liên quan đến kiểm soát bàng quang, rối loạn hoạt động của cơ niệu đạo dẫn đến tiểu không tự chủ vào ban đêm.

2. Do sinh lý và thói quen

Thói quen tiêu thụ một số loại thực phẩm, đồ uống không lành mạnh và thuốc có khả năng kích thích bàng quang, tăng khả năng sản xuất nước tiểu, bao gồm:

• Thức uống chứa caffeine.
• Rượu bia, đồ uống có cồn.
• Đồ uống có ga.
• Chất tạo ngọt nhân tạo.
• Socola.
• Ớt.
• Thực phẩm có chứa nhiều chất tạo ngọt, axit, đặc biệt là các loại trái cây họ cam quýt.
• Các loại thuốc liên quan đến tim mạch, huyết áp, thuốc an thần, thuốc giãn cơ.
• Cơ thể tiêu thụ quá nhiều vitamin C trong thời gian ngắn.

3. Do tâm lý, yếu tố di truyền

• Yếu tố tâm lý: căng thẳng, lo âu, ho, hắt hơi, vận động thể dục thể thao quá mức cũng có thể là những nguyên nhân gây ra tình trạng tiểu mất kiểm soát.

• Yếu tố thừa cân, béo phì: tình trạng thừa cân, béo phì làm gia tăng áp lực lên bàng quang và các cơ xung quanh, gây ra tình trạng nước tiểu thoát ra ngoài mất kiểm soát khi người bệnh ho hoặc hắt hơi.
• Thói quen hút thuốc lá.
• Yếu tố di truyền.
• Nhóm những người mắc bệnh thần kinh hoặc tiểu đường.

Dấu hiệu tiểu không tự chủ vào ban đêm

Tình trạng tiểu không tự chủ vào ban đêm rất dễ nhận biết thông qua một số dấu hiệu rõ rệt như sau: (2)

1. Tiểu khi ngủ

Tiểu không tự chủ vào ban đêm khiến người bệnh có cảm giác buồn tiểu dữ dội sau đó là nước tiểu tràn ra ngoài mất kiểm soát trong khi ngủ. Trong một số trường hợp, tình trạng này diễn ra thường xuyên cảnh báo dấu hiệu tình trạng bệnh tiềm ẩn, như:

• Nhiễm trùng đường tiết niệu.
• Táo bón.
• Các bệnh liên quan đến hệ thần kinh.
• Bệnh tiểu đường.
• Tắc nghẽn đường tiết niệu, hẹp niệu đạo.
• Rối loạn tăng động giảm chú ý.

2. Tần suất theo chu kỳ hoặc mỗi đêm

Triệu chứng chính của tiểu không tự chủ vào ban đêm là hiện tượng rò rỉ nước tiểu khó kiểm soát, nhỏ giọt liên tục với lượng nhỏ hoặc lớn. Tần suất đi tiểu tăng lên, hải đi tiểu nhiều lần, cả ngày lẫn ban đêm.

Tiểu không tự chủ ban đêm ảnh hưởng tới đời sống như thế nào?

Về lâu dài, nếu tình trạng tiểu không tự chủ ban đêm không được phát hiện và điều trị dứt điểm sẽ tác động trực tiếp đến sức khỏe người bệnh:

1. Ảnh hưởng sức khỏe thể chất

Các biến chứng của tiểu không tự chủ, ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất, gây các vấn đề về da như phát ban, nhiễm trùng, lở loét do da thường gặp phải tình trạng ẩm ướt. Tăng nguy cơ nhiễm trùng đường tiết niệu tái phát nhiều lần.

2. Ảnh hưởng sức khỏe tinh thần

Việc không kiểm soát được nước tiểu thải ra theo ý muốn khiến người bệnh cảm thấy khó chịu, xấu hổ và e ngại trong các hoạt động, giao tiếp xã hội hoặc gần gũi với bạn tình.

Phương pháp chẩn đoán tiểu không tự chủ vào ban đêm

Một số phương pháp chẩn đoán tiểu không tự chủ vào ban đêm đang được áp dụng bao gồm:

• Nhật kí bàng quang: người bệnh theo dõi và ghi chép lại lượng nước đã uống trong ngày, thời điểm đi tiểu, lượng nước tiểu thải ra và số lần tiểu mất kiểm soát.
• Khám sức khỏe định kỳ: bác sĩ sẽ tiến hành khám âm đạo, kiểm tra hoạt động của cơ sàn chậu (đối với nữ giới) và khám trực tràng để chẩn đoán phì đại tuyến tiền liệt (đối với nam giới).
• Phân tích nước tiểu: xét nghiệm này được tiến hành để xác định tình trạng nhiễm trùng hoặc các dấu hiệu bất thường khác (nếu có).
• Xét nghiệm máu: xét nghiệm máu được tiến hành để đánh giá chức năng của thận.
• Đo lượng nước dư sau khi đi tiểu (PVR): phương pháp này xác định chính xác lượng nước tiểu còn lại trong bàng quang sau khi đi tiểu.
• Đo niệu động học (đo áp lực bàng quang): phương pháp này giúp kiểm tra chức năng chứa đựng và tống xuất nước tiểu của bàng quang cũng như cơ thắt cổ bàng quang.
• Nội soi bàng quang: bác sĩ sử dụng 1 ống có kèm camera nhỏ đưa vào niệu đạo để kiểm tra những bất thường bên trong đường tiết niệu.

Cách khắc phục tiểu không tự chủ ban đêm hiệu quả tại nhà

Cách khắc phục chứng tiểu không tự chủ vào ban đêm cần kết hợp nhiều phương pháp điều trị. Nếu được phát hiện sớm ngay khi xuất hiện các triệu chứng lâm sàng thì bác sĩ có thể cân nhắc các phương pháp điều trị bảo tồn bao gồm: thay đổi lối sống, luyện tập cơ bàng quang, vật lý trị liệu và sử dụng một số thiết bị hỗ trợ bàng quang như lưới nâng âm đạo. Cụ thể:

• Tập luyện cơ bàng quang: mục tiêu của việc tập luyện cơ bàng quang là giúp kiểm soát việc đi tiểu. Người bệnh sẽ được khuyên cố gắng nhịn tiểu trong 5 đến 10 phút mỗi khi cảm thấy buồn tiểu. Biện pháp này nhằm kéo dài thời gian giữa 2 lần đi tiểu liên tiếp lên mức thời gian bình thường (mỗi 2,5 – 3,5 giờ/lần trong ngày).
• Thay đổi chế độ ăn uống lành mạnh, hạn chế các chất kích thích như rượu bia, caffeine, thực phẩm có tính axit, tăng cường chất xơ và vitamin cần thiết.
• Giảm cân giúp cơ thể ở mức cân đối cũng có khả năng làm giảm rò rỉ nước tiểu mất kiểm soát.
• Sử dụng tã lót hoặc đặt 1 tấm phủ chống thấm lên giường để tránh ướt nệm khi tiểu mất kiểm soát vào ban đêm.
• Nếu thường xuyên tiểu gấp, tiểu không tự chủ thì có thể đặt 1 vài tấm thảm sàn nhà trong lúc di chuyển đến nhà vệ sinh.
• Sử dụng đèn ngủ để chiếu sáng đường đi đến nhà vệ sinh để tránh nguy cơ té ngã.

Đặt ống thông tiểu là phương pháp điều trị cuối cùng cho chứng tiểu không tự chủ vào ban đêm khi các phương pháp điều trị khác áp dụng tại nhà không thành công. Đặt ống thông tiểu là phương pháp đặt ống thông (1 ống rỗng) để đưa nước tiểu từ bàng quang và đến túi dẫn lưu. Ống thông tiểu có nhiều kích cỡ và chủng loại. Chúng thường được làm từ nhựa, cao su (PVC), silicone. Người bệnh sẽ được bác sĩ hướng dẫn cách vệ sinh ống thông tiểu đúng cách để tái sử dụng an toàn.

Tiểu mất kiểm soát vào ban đêm đòi người bệnh phải hết sức cẩn thận khi vệ sinh cơ thể để tránh kích ứng da. Một số biện pháp vệ sinh cơ thể tại nhà sau khi gặp tình huống tiểu không tự chủ vào ban đêm:

• Dùng khăn mềm để lau cơ thể.
• Giữ làn da khô tự nhiên.
• Tránh chà rửa bộ phận sinh dục thường xuyên vì việc này có thể làm mất khả năng phòng vệ tự nhiên của cơ thể, khiến bàng quang dễ nhiễm trùng.
• Hỏi thêm ý kiến bác sĩ cho lời khuyên về các loại dung dịch vệ sinh có tác dụng làm sạch nước tiểu còn dính trên cơ thể mà ít gây triệu chứng khô da.

Biện pháp ngăn ngừa tiểu không tự chủ vào ban đêm

Cách phòng ngừa chứng tiểu không tự chủ vào ban đêm, có thể tham khảo như:

• Tập luyện thể dục thể thao để duy trì cân nặng cơ thể ở mức cân đối.
• Luyện tập bài tập vật lý trị liệu cơ vùng chậu như tập Kegel.
• Hạn chế sử dụng các chất kích thích bàng quang, chẳng hạn như: caffeine, rượu bia, thực phẩm có tính axit…
• Tăng cường thực đơn dinh dưỡng giàu chất xơ để ngăn ngừa táo bón.
• Không hút thuốc lá.
• Thăm khám sàng lọc và điều trị sớm các bệnh liên quan đến bàng quang, nhiễm trùng đường tiết niệu…

Hy vọng những thông tin bài viết vừa chia sẻ đã mang đến những thông tin hữu ích, giúp bạn chủ động hơn trong việc theo dõi, thăm khám để điều trị kịp thời cũng như phòng ngừa tiểu không tự chủ vào ban đêm.