HPV là virus gây u nhú ở người có đường lây truyền chính thông qua đường quan hệ tình dục, đặc biệt là quan hệ tình dục không an toàn. Vậy, sau khi quan hệ với người nhiễm HPV có bị lây HPV không? Quan hệ với người nhiễm HPV bao lâu thì bị mắc bệnh? Bài viết dưới đây, chuyên gia sẽ giải đáp chi tiết thắc mắc trên.
Bài viết được tư vấn Y khoa bởi BS. Nguyễn Minh Luân – Chuyên viên Y khoa, Hệ thống Trung tâm tiêm chủng VNVC.
CÓ THỂ, nhưng cần cẩn trọng! Người bị nhiễm HPV hoàn toàn có thể duy trì đời sống tình dục bình thường, nhưng cần hiểu rõ các con đường, cơ chế lây truyền HPV, kiểm soát tốt tình trạng bệnh và áp dụng các biện pháp quan hệ tình dục an toàn để bảo vệ sức khỏe cá nhân và bạn tình. Tuy nhiên, việc áp dụng các biện pháp an toàn tình dục không bảo vệ hoàn toàn khỏi nguy cơ lây truyền HPV từ người nhiễm sang bạn tình.
HPV là tên gọi tắt của Human Papillomavirus, là virus gây u nhú ở người, là một trong những tác nhân hàng đầu gây ra các bệnh lây qua đường tình dục như mụn cóc sinh dục và các chứng ung thư nguy hiểm như ung thư cổ tử cung, âm đạo, âm hộ, dương vật, hậu môn, vòm họng và các tình trạng tổn thương tiền ung thư/loạn sản khác.
Tóm lại, mặc dù người mắc HPV vẫn có thể duy trì đời sống tình dục nếu hiểu rõ về HPV, trao đổi thẳng thắn với bạn tình và áp dụng các biện pháp bảo vệ cần thiết (như sử dụng bao cao su…), nhưng trong một số trường hợp, bác sĩ có thể khuyến cáo hạn chế hoặc tạm thời kiêng quan hệ tình dục trong quá trình điều trị các tổn thương do HPV. Điều này nhằm giảm thiểu nguy cơ lây nhiễm cho bạn tình, hỗ trợ quá trình điều trị đạt hiệu quả tốt nhất, và bảo vệ sức khỏe của cả hai, tạo nền tảng cho mối quan hệ bền vững và tin tưởng lẫn nhau.
Ngay sau khi quan hệ với người nhiễm HPV có thể phơi nhiễm với virus ngay lập tức nếu bản thân chưa tiêm ngừa vắc xin HPV hoặc chưa hoàn thành lịch tiêm, không thực hiện các biện pháp an toàn tình dục đúng cách. HPV lây truyền rất dễ dàng qua tiếp xúc da kề da, đặc biệt trong quan hệ tình dục. Ngay cả khi không có triệu chứng, người nhiễm vẫn có thể lây virus cho bạn tình. Điều này đúng với mọi hình thức quan hệ tình dục, bất kể hình thức quan hệ đồng giới hay dị giới và đường quan hệ qua âm đạo, hậu môn hay đường miệng
Sau khi tiếp xúc với HPV, virus có thể xâm nhập vào cơ thể và bắt đầu nhân lên. Tuy nhiên, không phải ai nhiễm HPV cũng sẽ phát triển thành bệnh. Hệ miễn dịch của nhiều người có khả năng kiểm soát và loại bỏ virus một cách tự nhiên.
Trong trường hợp quan hệ với người bị nhiễm HPV, ngay sau khi quan hệ, virus sẽ khu trú vào niêm mạc nơi tiếp xúc với dịch tiết cơ thể của bạn tình và phát triển từ từ thành các dạng bệnh đặc trưng, chẳng hạn như HPV tuýp 6, 11 là các tuýp thường gặp nhất gây ra 90% trường hợp mụn cóc sinh dục (ví dụ: sùi mào gà ở hậu môn/âm đạo…). (1)
Thông thường hệ miễn dịch của người bị nhiễm hoạt động mạnh mẽ, “ức chế” thành công hoạt động của virus và loại thải chúng khỏi cơ thể. Trong trường hợp cơ thể không thể thải trừ HPV, mụn cóc sinh dục do HPV sẽ xuất hiện sau 3 – 6 tháng, thậm chí vài năm sau khi quan hệ tình dục với người bị nhiễm HPV.
Trong khi đó, HPV tuýp 16, 18 có thể phát triển âm thầm trong nhiều năm mà không gây ra bất cứ triệu chứng điển hình nào. Tuy nhiên, nếu những trường hợp ung thư do HPV không được phát hiện sớm và điều trị kịp thời, các tế bào bất thường do HPV gây ra có thể di căn đến các vị trí xung quanh, thậm chí di căn xa đến các cơ quan khác, gây ung thư lan rộng, đe dọa nghiêm trọng đến sức khỏe và tính mạng của người bệnh.
Quá trình tiến triển từ nhiễm HPV đến ung thư thường mất nhiều năm, thậm chí hàng thập kỷ. Ở những người có hệ miễn dịch khỏe mạnh, quá trình này có thể mất từ 15 – 20 năm. Tuy nhiên, ở những người có hệ miễn dịch suy yếu (ví dụ như người nhiễm HIV), thời gian này có thể ngắn hơn, khoảng 10 – 15 năm.
Ngoài ra, cần lưu ý, không phải chỉ sau khi quan hệ tình dục với người bị nhiễm HPV mới bị nhiễm. HPV đa dạng về con đường lây truyền như lây nhiễm virus thông qua việc tiếp xúc trực tiếp với các vật dụng như khăn tắm, khăn mặt, tay nắm cửa, đồ lót… của người bị nhiễm hoặc lây nhiễm HPV theo đường dọc từ mẹ sang trẻ trong giai đoạn sinh nở khi trẻ tiếp xúc với dịch tiết chứa virus của người mẹ.
Nhiều trường hợp, một người có thể lây nhiễm HPV khi thăm khám phụ khoa/nam khoa tại các phòng khám kém uy tín, sử dụng các vật dụng y tế không được vô khuẩn, khử trùng đúng cách.
Chính vì thế, mặc dù có thể nhiễm HPV ngay sau khi quan hệ với người bị nhiễm, nhưng khi đối diện với tình trạng nhiễm HPV, không nhất thiết nguyên nhân lây nhiễm liên quan đến việc có quan hệ tình dục với người nhiễm HPV. Thực tế, khoảng 80% nữ giới và 90% nam giời sẽ nhiễm HPV ít nhất một lần trong đời do mọi nguyên nhân khác nhau.
Phần lớn các trường hợp nhiễm HPV không gây ra bất kỳ triệu chứng nào. Hệ miễn dịch của cơ thể thường có khả năng kiểm soát và loại bỏ HPV trước khi virus gây ra các vấn đề sức khỏe. Do đó, không có dấu hiệu nhận biết tình trạng nhiễm HPV ngay sau khi quan hệ tình dục. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, khi hệ miễn dịch không thể loại bỏ virus hoàn toàn, HPV có thể gây ra một số biểu hiện lâm sàng, tùy thuộc vào chủng HPV, phổ biến là tình trạng xuất hiện mụn cóc sinh dục.
Mụn cóc sinh dục là loại mụn cóc xuất hiện dưới dạng những vết sưng nhỏ như súp lơ, không gây đau đớn nhưng có thể tiết dịch, gây ngứa, cảm giác mềm khi chạm vào. Ở phụ nữ, mụn cóc sinh dục thường xuất hiện ở âm hộ, nhưng mụn cóc cũng có thể xuất hiện ở gần hậu môn, trên cổ tử cung hoặc trong âm đạo. Ở nam giới, mụn cóc sinh dục hình thành trên dương vật và bìu hoặc xung quanh hậu môn
Tuy nhiên, HPV thường phát triển âm thầm trong khoảng 3 – 6 tháng, thậm chí vài năm cho đến khi xuất hiện những dấu hiệu bất thường đầu tiên. Đối với các tuýp HPV nguy cơ cao, thời gian này ủ bệnh có thể lên đến vài thập kỷ, thường là từ 15 – 20 năm sau khi bị nhiễm HPV.
Đối với nữ giới, đúng là có các phương pháp xét nghiệm HPV để phát hiện sớm tình trạng nhiễm trùng, đặc biệt là các chủng HPV nguy cơ cao gây ung thư cổ tử cung. Các xét nghiệm này thường được thực hiện cùng với xét nghiệm Pap trong quá trình tầm soát ung thư cổ tử cung định kỳ. Đối với nam giới, hiện tại chưa có xét nghiệm tầm soát HPV được khuyến cáo rộng rãi.
Chính vì thế, cần chủ động thực hiện các biện pháp dự phòng nguy cơ lây nhiễm HPV như quan hệ tình dục an toàn (sử dụng bao cao su…), duy trì mối quan hệ hôn nhân chung thủy 1 vợ – 1 chồng, không quan hệ bừa bãi, không quan hệ với nhiều đối tác và không quan hệ với đối tác có nhiều bạn tình.
Đặc biệt, cần chủ động tiêm ngừa vắc xin HPV càng sớm càng tốt cho trẻ em từ 9 tuổi và người lớn đến 45 tuổi, tiêm ngừa đầy đủ, đúng lịch theo khuyến cáo để sớm hình thành kháng thể chống lại nguy cơ lây nhiễm, tấn công của HPV, nhất là các tuýp HPV nguy cơ cao gây ung thư.
Việc nhận biết sớm các dấu hiệu của bệnh và điều trị kịp thời là vô cùng quan trọng. Tuy nhiên, HPV ủ bệnh đến hàng thập kỷ, không có dấu hiệu nhận biết trong giai đoạn ủ bệnh nên cần chủ động tiêm ngừa vắc xin HPV và thực hiện tầm soát, xét nghiệm HPV định kỳ theo hướng dẫn của bác sĩ.
Để trả lời cho thắc mắc sau khi quan hệ với người nhiễm HPV bao lâu thì nên xét nghiệm, cần dựa trên thời gian trung bình từ khi nhiễm HPV cho đến khi triệu chứng bất thường đầu tiên xuất hiện. Như trên đã đề cập, khoảng 3 – 6 tháng hoặc lâu hơn đến vài năm sau khi bản thân quan hệ tình dục với người nhiễm HPV và bạn thân bị lây nhiễm HPV từ bạn tình, các triệu chứng đầu tiên mới xuất hiện, thậm chí đến 20 năm nếu nhiễm phải các tuýp HPV nguy cơ cao gây ung thư như HPV 16 và 18.
Chính vì thế, Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) Hoa Kỳ khuyến cáo thời điểm phù hợp để thực hiện xét nghiệm tầm soát HPV sau khi quan hệ tình dục là khoảng 3 tuần đến vài tháng, nên thực hiện xét nghiệm HPV để sớm phát hiện tình trạng nhiễm HPV của bản thân để kịp thời được bác sĩ tư vấn và đưa ra các phác đồ điều trị thích hợp từ sớm, giảm thiểu tối đa nguy cơ theo thời gian virus phát triển, gây ra các tình trạng tổn thương tế bào nghiêm trọng như ung thư.
Trên thực tế, không cần thiết sau mỗi lần quan hệ sẽ thực hiện các xét nghiệm HPV. CDC khuyến cáo, phụ nữ từ 21 – 29 tuổi, cần chủ động thực hiện xét nghiệm tế bào học định kỳ 3 năm một lần. Phụ nữ từ 30 – 65 tuổi, chủ động thực hiện xét nghiệm tế bào học mỗi 3 năm một lần hoặc cứ 5 năm làm xét nghiệm tế bào học kết hợp với xét nghiệm HPV.
Tuy nhiên, các xét nghiệm HPV và tầm soát ung thư cổ tử cung hiện nay chỉ dành cho nữ giới, hiện vẫn chưa có bất kỳ phương pháp tầm soát, xét nghiệm nào để xác định sớm tình trạng nhiễm HPV dành cho nam giới. Đối với nam giới quan hệ đồng giới qua đường hậu môn, có nguy cơ cao lây nhiễm HPV, CDC khuyến cáo thực hiện các phương pháp khám sàng lọc dựa trên lâm sàng như khám trực tràng hậu môn bằng ngón tay và và không khuyến cáo tầm soát ung thư hậu môn thường quy bằng tế bào học hậu môn.
Như trên đã đề cập, sau khi quan hệ với người nhiễm HPV bao lâu thì bị và khi nào thì xét nghiệm? Khoảng 3 tuần đến vài tháng sau đó. Xét nghiệm HPV là phương pháp quan trọng giúp “phái đẹp” phát hiện sớm những bất thường ở cổ tử cung, từ đó có thể điều trị kịp thời, nâng cao cơ hội sống, tăng khả năng điều trị thành công và duy trì tình trạng sức khỏe tốt sau khi điều trị. Những biến đổi ở cổ tử cung diễn ra chậm và âm thầm, có thể mất đến 20 năm để phát triển thành ung thư.
Do đó, xét nghiệm HPV không chỉ phát hiện được các tế bào ung thư cổ tử cung, mà còn giúp tìm ra các tế bào biến đổi bất thường trước khi chúng chuyển thành ung thư (tiền ung thư).
Quy trình thực hiện xét nghiệm HPV bao gồm các bước cụ thể sau đây:
Nếu kết quả xét nghiệm dương tính, tức là có sự hiện diện của tuýp HPV có nguy cơ liên quan đến ung thư cổ tử cung. Dù không đồng nghĩa với việc bị ung thư cổ tử cung tại thời điểm kiểm tra, nhưng đây là dấu hiệu cảnh báo rằng ung thư cổ tử cung có nguy cơ phát triển trong tương lai. Bác sĩ có thể yêu cầu xét nghiệm lại sau một năm để kiểm tra tình trạng nhiễm trùng hoặc các dấu hiệu ung thư.
Nếu kết quả âm tính, có thể cho thấy cơ thể không nhiễm bất kỳ loại HPV nào gây ung thư cổ tử cung. Tuy nhiên, phụ nữ vẫn cần tiếp tục xét nghiệm HPV sau 5 năm hoặc sớm hơn nếu có các dấu hiệu bất thường.
Hiện nay, nam giới chưa có phương pháp tầm soát, xét nghiệm HPV. Theo các bác sĩ, chỉ khi nào nam giới có tổn thương như sùi mào gà trên bộ phận sinh dục, hầu họng hoặc hậu môn, các bác sĩ mới khuyến cáo tiến hành sinh thiết tổn thương để xét nghiệm xác định tuýp HPV gây bệnh và đưa ra kế hoạch điều trị cụ thể.
Sau khi có quan hệ hoặc nghi ngờ có quan hệ với người nhiễm HPV, việc thực hiện xét nghiệm HPV là cần thiết và nên được tiến hành tại các cơ sở y tế uy tín, đội ngũ bác sĩ, chuyên gia chuyên khoa sản phụ khoa có kiến thức chuyên sâu và kỹ năng nghề nghiệp thành thạo, cùng hệ thống trang thiết bị hiện đại để đảm bảo kết quả chính xác, nhanh chóng và an toàn.
Một trong những địa chỉ hàng đầu để thực hiện xét nghiệm HPV là Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh với nhiều cơ sở bệnh viện đa khoa cao cấp trên toàn quốc. Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh sở hữu đội ngũ các giáo sư, bác sĩ, chuyên gia đầu ngành trong lĩnh vực sản phụ khoa tại Việt Nam, được đào tạo bài bản và có nhiều năm kinh nghiệm thực hành tại các bệnh viện hàng đầu tại Việt Nam và trên thế giới.
Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh được trang bị hệ thống máy móc, thiết bị hiện đại, tiên tiến hàng đầu, có thể mang lại kết quả xét nghiệm chính xác, nhanh chóng và an toàn hàng đầu Việt Nam. Quy trình xét nghiệm HPV tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh được thực hiện một cách chuyên nghiệp, khoa học, rõ ràng, khép kín, kết hợp với dịch vụ cao cấp chuẩn 5 sao và đội ngũ nhân viên tận tình, tận tâm, thân thiện, mang lại trải nghiệm thoải mái, toàn diện nhất cho người bệnh.
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Trả lời thắc mắc “sau khi quan hệ với người nhiễm HPV bao lâu thì bị mắc bệnh”, chuyên gia đến từ khoa Ung bướu, Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh cho biết, tình trạng lây nhiễm HPV có thể xảy ra ngay sau khi quan hệ với người đã bị nhiễm HPV. Sau đó khoảng 3 – 6 tháng hoặc lâu hơn khoảng vài năm, các dấu hiệu bất thường như mụn cóc sinh dục mới bắt đầu xuất hiện. Đối với các tuýp HPV nguy cơ cao như HPV 16 và 18, thời gian này có thể kéo dài hơn 20 năm và khi phát hiện có thể đã là giai đoạn muộn của bệnh, các tế bào ung thư di căn khắp cơ thể với tiên lượng rất xấu.
