Ung thư trực tràng tái phát sau điều trị là nỗi ám ảnh của nhiều người bệnh, đe dọa trực tiếp đến sức khỏe và tiên lượng sống. Với sự phát triển của y học hiện đại, tỷ lệ bệnh tái phát ngày càng được giảm xuống. Tuy nhiên, người bệnh không nên chủ quan, việc tuân thủ hướng dẫn điều trị và tiếp tục theo dõi tái phát luôn là điều cần thiết.
Ung thư trực tràng tái phát là trường hợp ung thư quay trở lại hoặc tiến triển sau khi đã điều trị ban đầu bằng phẫu thuật, xạ trị và/hoặc hóa trị. Ung thư có thể tái phát tại chỗ (vị trí tổn thương cũ), tái phát tại vùng chậu lân cận (di căn các cơ quan và/ hoặc hạch vùng lân cận) hoặc di căn xa đến cơ quan khác trong cơ thể (gan, phổi…).
Có nhiều yếu tố dẫn tới tái phát ung thư trực tràng như lối sống thiếu khoa học, sử dụng rượu bia thuốc lá, không tuân thủ điều trị, không tái khám và tầm soát định kỳ… hoặc đôi khi các vùng tế bào rất nhỏ của ung thư chưa được điều trị triệt để bị bỏ sót, dẫn tới còn tồn tại trong cơ thể và phát triển dần theo thời gian cho tới khi được phát hiện lần nữa.
Việc theo dõi ung thư trực tràng tái phát đặc biệt quan trọng trong 5 năm đầu tiên sau điều trị, đây là thời điểm ung thư có khả năng tái phát cao nhất. Thống kê có khoảng 80% trường hợp tái phát trong 2-3 năm đầu. Theo viện Ung thư Quốc gia, tỷ lệ sống sót sau 5 năm ước tính tương đối với bệnh ung thư đại trực tràng là 64.5% một số trường hợp khác có thể xảy ra sau 10 năm. (1)
Một tín hiệu đáng mừng dựa trên nghiên cứu của Bệnh viện Ung thư Đại học Bắc Kinh, được đăng trên tạp chí Annals of Translational Medicine (Tạm dịch: Y học chuyển dịch) cho thấy tỷ lệ tái phát bệnh ung thư trực tràng tại chỗ đã giảm từ 10-30% xuống còn 4-10%, mở ra nhiều hy vọng điều trị cho người bệnh.
Người bệnh ung thư trực tràng tái phát được cho là có ít lựa chọn điều trị, điều trị khó khăn hơn và tiên lượng điều trị kém. Tuy nhiên quan trọng là phát hiện sớm và có hướng xử lý phù hợp. Loại ung thư, vị trí tái phát, mức độ tái phát, hay thể trạng của người bệnh… đều là những yếu tố quan trọng quyết định đến hiệu quả điều trị và thời gian sống.
Các triệu chứng ung thư trực tràng tái phát thường có xu hướng trầm trọng hơn, bao gồm:
Một số trường hợp K trực tràng tái phát đã di căn tới các cơ quan xa như gan, phổi, người bệnh có thể:
Người bệnh đã có tiền sử mắc bệnh ung thư trực tràng khi nghi ngờ khối u tái phát, bác sĩ vẫn có thể chỉ định lại các biện pháp như xét nghiệm, chẩn đoán hình ảnh, sinh thiết… để xác định vị trí tái phát, tình trạng khối u, giai đoạn tiến triển… từ đó điều chỉnh phương án điều trị thích hợp cho người bệnh.
Ung thư trực tràng tái phát có thể được chẩn đoán xác định bằng phương pháp nội soi trực tràng, nội soi đại tràng để kiểm tra vị trí khối u, có hay không di căn các vùng lân cận; hoặc chọc dò sinh thiết dưới hướng dẫn của CT. Ngoài ra, bác sĩ có thể chỉ định kết hợp với các xét nghiệm ung thư di truyền, xét nghiệm sự mất ổn định vi vệ tinh (MSI) nếu cần thiết.
Chụp cắt lớp vi tính (CT) não, ngực, bụng và vùng chậu để loại trừ di căn xa và chụp cộng hưởng từ (MRI) vùng chậu để làm rõ tình trạng tổn thương tại chỗ, hoặc có xâm lấn tại chỗ tại vùng…, giúp phân biệt giữa khối u và xơ hóa sau xạ trị, đồng thời xác định khả năng cắt bỏ tại chỗ.
Nếu hình ảnh trên CT hoặc MRI về K trực tràng tái phát tại chỗ không chắc chắn, bác sĩ có thể thực hiện chụp ghi hình cắt lớp positron PET-CT để hỗ trợ chẩn đoán. PET-CT có độ nhạy, độ đặc hiệu và độ chính xác lên tới 90%. Tuy nhiên, cần chú ý đến các trường hợp âm tính giả trong ung thư biểu mô nhầy do mật độ tế bào khối u thấp, hoặc dương tính giả do nhiễm trùng huyết, xạ trị và hấp thu fluorodeoxyglucose sinh lý… (1)
Có nhiều phương pháp điều trị ung thư trực tràng tái phát, nhưng đa phần là kết hợp nhiều phương pháp (điều trị đa mô thức) giữa phẫu thuật, xạ trị, hóa trị, liệu pháp nhắm trúng đích, liệu pháp miễn dịch… mục đích cuối cùng là nâng cao chất lượng sống và kéo dài thời gian sống cho người bệnh.
Bên cạnh cân nhắc giữa lợi ích và nguy cơ, quyết định điều trị còn phụ thuộc sức khỏe tổng thể và mong muốn của người bệnh và gia đình.
Điều trị ung thư trực tràng tái phát có thể bao gồm:
Trường hợp ung thư tái phát di căn xa, việc điều trị có thể thay đổi dựa trên vị trí di căn.
Rất khó để phòng ngừa ung thư trực tràng tái phát, quan trọng là tuân thủ điều trị, duy trì lối sống khoa học và theo dõi sức khỏe định kỳ. Tùy điều kiện thực tế và tùy từng bệnh nhân, bác sĩ có thể chỉ định các lần tái khám khác nhau phù hợp với tình trạng bệnh.
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Ung thư trực tràng tái phát cần sự phối hợp điều trị đa chuyên khoa như Ung bướu, Tiêu hóa, Gan – Mật – Tụy, Phổi – Hô hấp, Tim mạch… Người bệnh cần chú ý theo dõi sức khỏe chặt chẽ, thăm khám định kỳ tại cơ sở y tế, bệnh viện theo lịch hẹn để phát hiện sớm bất thường, từ đó có hướng điều trị thích hợp nhằm cải thiện chất lượng sống, kéo dài tuổi thọ.
