Ung thư giai đoạn 4 (hay giai đoạn cuối) thường có tiên lượng điều trị không tốt, tỷ lệ sống sau 5 năm thấp. Vậy nguyên nhân do đâu? Dựa trên yếu tố gì để các bác sĩ xác định ung thư giai đoạn cuối? Hãy cùng tìm hiểu qua chia sẻ của thạc sỹ, bác sĩ Nguyễn Tiến Sỹ, Khoa Ung bướu, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM.
Ung thư giai đoạn 4 là tình trạng ung thư đã di căn đến các cơ quan khác hay hạch bạch huyết ở xa (không phải hạch vùng) trong cơ thể. Ở giai đoạn 4, khối u thường đã phát triển to, xâm lấn vào cơ quan lân cận cùng với việc ung thư di căn đến các cơ quan khác, gây nhiều triệu chứng nghiêm trọng. Do đó, việc điều trị thường nhằm kéo dài sự sống, kiểm soát biến chứng, cải thiện chất lượng sống cho người bệnh.
Để xác định giai đoạn bệnh ung thư, các bác sĩ dùng các hệ thống đánh giá đã được xây dựng, phát triển trong nhiều năm. Trong đó, hệ thống phân loại TNM được Liên minh Kiểm soát Ung thư Quốc tế (UICC) phát triển là phổ biến nhất. Hệ thống TNM chia bệnh ung thư thành 4 giai đoạn, từ 1-4 (hay I-IV), ngoài ra, một số bệnh ung thư có giai đoạn 0 (tiền ung thư). Ở giai đoạn tiền ung thư, tế bào ung thư chỉ xuất hiện trên lớp biểu mô (lớp mô bao quanh các cơ quan trong cơ thể), có thể được điều trị dễ dàng.
Bên cạnh TNM, còn một số hệ thống phân chia giai đoạn tồn tại song song hoặc bổ trợ cho TNM, giúp bác sĩ xác định giai đoạn và chọn phương pháp điều trị hiệu quả hơn.
Hệ thống TNM được phát triển từ giữa thế kỷ XX, nhằm xác định giai đoạn bệnh ung thư một cách cụ thể, có hệ thống, giúp việc điều trị ung thư hiệu quả hơn. Hệ thống TNM gồm 3 yếu tố: (1)
Yếu tố TNM sẽ được đứng cạnh số 0 nếu không phát hiện ung thư (T0, N0, M0). Nếu không xác định chính xác tình trạng, các yếu tố sẽ được biểu diễn dưới dạng Tx, Nx, Mx. Ngoài ra, một số bệnh có ung thư khởi phát từ biểu mô (lớp mô bao quanh trong và ngoài nhiều cơ quan), chưa xâm lấn đến các lớp mô bên dưới, sẽ được đánh dấu là Tis và được xếp vào ung thư giai đoạn 0 nếu chưa di căn hạch hay cơ quan khác.
Với ung thư giai đoạn 4 thường được xác định khi xuất hiện M1. Ví dụ, ung thư vú giai đoạn 4 (T bất kỳ, N bất kỳ, M1) có nghĩa ung thư đã di căn đến cơ quan khác (phổ biến là xương, gan, phổi, não), bất kể tình trạng khối u nguyên phát và số lượng hạch di căn. (2)
Một số bệnh ung thư như dạ dày, dù người bệnh chưa di căn xa (M0) nhưng vẫn có thể xếp vào giai đoạn 4A khi khối u từ dạ dày đã xâm lấn cơ quan lân cận (ví dụ gan, lách, tụy…) và có di căn hạch: T4b, N bất kỳ, M0. (3)
Một số bệnh có hệ thống đánh giá giai đoạn riêng bên cạnh TNM, ví dụ, hệ thống FIGO của Liên đoàn Sản Phụ khoa Quốc tế. Hệ thống FIGO cũng có 4 giai đoạn, được dùng cho các bệnh ung thư liên quan đến cơ quan sinh dục nữ như tử cung, cổ tử cung, âm đạo… Ví dụ ung thư cổ tử cung giai đoạn 4A khi ung thư đã xâm lấn các cơ quan lân cận như bàng quang hoặc trực tràng và/hoặc lan xa hơn ở vùng chậu; giai đoạn IVB khi ung thư đã di căn đến các cơ quan xa như phổi, gan, xương. ..
Ngoài ra, còn một số hệ thống phân loại giai đoạn khác như Ann Arbor, Lugano cho ung thư hạch (lymphoma), hệ thống Dukes cho ung thư đại trực tràng, BCLC cho ung thư gan…
Ung thư giai đoạn 4 thường có các triệu chứng rõ ràng tại vùng có khối u nguyên phát, cơ quan bị xâm lấn hoặc di căn, cũng như các triệu chứng toàn thân.
Các triệu chứng tại vùng có thể rất đa dạng, ví dụ:
Ngoài ra, cơ quan bị di căn cũng sẽ xuất hiện các triệu chứng ví dụ đau xương, gãy xương khi ung thư di căn xương.
Các triệu chứng toàn thân có thể gồm mệt mỏi, suy nhược, chán ăn, sụt cân không rõ nguyên nhân…
Tiên lượng bệnh ung thư giai đoạn 4 thường kém khả quan hơn bệnh ung thư giai đoạn sớm. Các phương pháp điều trị thường nhằm kiểm soát triệu chứng, kéo dài thời gian sống chứ không điều trị khỏi bệnh. Tỷ lệ sống sau 5 năm của một số bệnh ung thư ở giai đoạn 4 bao gồm:
Để chẩn đoán chính xác giai đoạn bệnh ung thư, bác sĩ có thể dùng nhiều phương pháp như:
Tùy thuộc vào loại ung thư mà người bệnh có thể được điều trị bằng các phương pháp như:
Tùy thuộc vào tình trạng bệnh cụ thể, người bệnh còn có thể được chỉ định những loại thuốc khác như thuốc giảm đau, nội tiết… để hỗ trợ kiểm soát biến chứng, tăng chất lượng sống cho người bệnh.
Ung thư giai đoạn 4 thường không thể chữa khỏi hoàn toàn, nhưng có thể điều trị để kéo dài thời gian sống và cải thiện chất lượng cuộc sống cho người bệnh. Các phương pháp điều trị chủ yếu tập trung vào kiểm soát triệu chứng và giảm thiểu tác động của bệnh.
Chăm sóc giảm nhẹ cho người bệnh ung thư giai đoạn 4 gồm nhiều hoạt động nhằm cải thiện chất lượng cuộc sống và giảm bớt triệu chứng như:
Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM và Trung tâm Khám chữa bệnh Tâm Anh Quận 7 là địa chỉ khám và điều trị ung thư uy tín tại TP.HCM. Ngoài các bác sĩ giàu kinh nghiệm trong chẩn đoán và điều trị ung thư, bệnh viện còn có các loại thuốc mới đã được các hiệp hội trên thế giới cũng như bộ y tế Việt Nam phê duyệt sử dụng trong lâm sàng.
Bên cạnh đó, cùng sự phối hợp của Viện Nghiên cứu Tâm Anh (TAMRI) với các đối tác quốc tế, các nghiên cứu cũng đang được thực hiện trên người bệnh ung thư giai đoạn trễ đã thất bại với các bước điều trị tiêu chuẩn, mở ra một kỳ vọng mới cho người bệnh ung thư giai đoạn cuối. Bệnh viện cũng được trang bị những trang thiết bị hiện đại bậc nhất thế giới có thể đáp ứng nhu cầu tầm soát và chẩn đoán chuyên sâu nhiều loại bệnh ung thư.
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Ung thư giai đoạn 4 (hay giai đoạn cuối) thường có biến chứng nghiêm trọng, việc điều trị chủ yếu nhằm kéo dài sự sống và tăng chất lượng sống cho người bệnh. Khám sức khỏe và tầm soát ung thư định kỳ là cách tốt nhất để phát hiện ung thư giai đoạn sớm, tăng khả năng điều trị thành công.
