Khô miệng (xerostomia) là tác dụng phụ thường gặp ở người bệnh được xạ trị vùng đầu và cổ. Vậy vì sao lại bị khô miệng do xạ trị? Làm thế nào để hạn chế khô miệng? Hãy cùng tìm hiểu qua bài viết dưới đây.
Khi xạ trị vùng đầu – cổ, tuyến nước bọt có thể nhận liều bức xạ nhất định, làm giảm và thay đổi chất lượng nước bọt. Các tuyến nước bọt lớn (đặc biệt là tuyến mang tai, dưới hàm, dưới lưỡi) chịu trách nhiệm sản xuất tới 90% lượng nước bọt. Nước bọt của người bệnh thường trở nên đặc và dính hơn, thành phần muối khoáng thay đổi, khiến nuốt, nói, nếm và sức khỏe răng miệng bị ảnh hưởng. (1)
Người bệnh trải qua xạ trị vùng đầu và cổ có thể bị khô miệng ở một mức độ nào đó do tổn thương tuyến nước bọt. Các tuyến nước bọt nằm ở vị trí nông so với hầu hết các khối u vùng đầu và cổ, do đó, tia xạ phải đi qua các tuyến này để điều trị khối u một cách hiệu quả. Mức độ khô miệng không giống nhau ở mọi người, do phụ thuộc vào nhiều yếu tố như:
Hoạt động tiết nước bọt giảm đáng kể trong giai đoạn từ khi bắt đầu cho đến 3 tháng sau khi hoàn thành. Đặc biệt, trong 10 ngày đầu tiên, sự giảm sút sản xuất nước bọt có thể đạt từ 50%-60%. (2)
Kiểm soát tác dụng phụ của xạ trị nói chung và khô miệng nói riêng cần được lưu ý cả trong và sau điều trị. Tại khoa Xạ trị, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, người bệnh được lặp kế hoạch điều trị, theo dõi chi tiết, cũng như can thiệp điều trị kiểm soát tác dụng phụ và biến chứng khi cần thiết. (3)
Tại bệnh viện, các bác sĩ, kỹ sư xạ trị sẽ lên kế hoạch điều trị để giảm thiểu tác dụng phụ bằng cách:
Dưới đây là một số phương pháp chăm sóc tại nhà có thể giúp người bệnh cải thiện tình trạng khô miệng do xạ trị:
Trong trường hợp khô miệng nặng, kéo dài hoặc bác sĩ đánh giá cần can thiệp, người bệnh có thể được điều trị bằng nhiều phương pháp như:
Trên đây là bài viết giải đáp nguyên nhân và cách hỗ trợ kiểm soát khô miệng do xạ trị. Khô miệng trong xạ trị đầu – cổ thường kiểm soát được nếu chuẩn bị tốt và chăm sóc đúng cách. Người bệnh nên trao đổi với bác sĩ để chọn phương án phù hợp nhất.
