Hóa trị là một trong những phương pháp điều trị ung thư có hiệu quả cao, giúp tiêu diệt tế bào ác tính và ngừa bệnh tái phát. Tuy nhiên, đa phần người bệnh đều quan tâm đến tác động của hóa trị đối với khả năng sinh sản, đặc biệt là câu hỏi “Truyền hóa trị có sinh con được không?”. Các yếu tố ảnh hưởng đến khả năng sinh sản của người bệnh là gì?” Bài viết này, bác sĩ chuyên khoa I Nguyễn Chí Thanh, Khoa Ung Bướu Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TPHCM sẽ tư vấn cho người bệnh về việc ảnh hưởng của thuốc hóa trị đối với khả năng sinh con.
Đầu tiên, thuốc hóa trị chắc chắn có ảnh hưởng đến khả năng sinh sản của người bệnh. Một số thuốc hóa trị có thể gây tổn thương tế bào sinh dục (noãn bào hoặc tinh trùng), dẫn đến việc giảm chức năng sinh sản tạm thời hoặc vĩnh viễn.
Tuy nhiên, mức độ ảnh hưởng của hóa trị còn tùy thuộc vào nhiều yếu tố như: (1)
Vì vậy, người bệnh nếu có mong muốn sinh con hãy trao đổi trực tiếp với bác sĩ điều trị, để được tư vấn và lựa chọn các biện pháp bảo tồn khả năng sinh sản trước khi bắt đầu điều trị.
Như đã đề cập ở trên, khả năng sinh sản của người bệnh điều trị hóa trị còn tùy thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm:
Một số loại thuốc hóa trị có khả năng dẫn đến vô sinh cao như nhóm alkyl hóa (cyclophosphamide, ifosfamide…). Những loại thuốc hóa trị này sẽ làm hỏng DNA của tế bào sinh dục, làm giảm việc dự trữ buồng trứng ở nữ hoặc giảm sinh tinh ở nam.
Trong quá trình hóa trị, liều lượng và thời gian điều trị kéo dài cũng ảnh hưởng tạm thời hoặc vĩnh viễn đến khả năng sinh sản của người bệnh.
Phụ nữ lớn tuổi (trên 35 tuổi) có nguy cơ cao suy giảm chức năng buồng trứng sau hóa trị. Một số loại thuốc hóa trị có thể làm phụ nữ mất kinh nguyệt tạm thời hoặc vĩnh viễn sau điều trị.
Ở nam giới, tuổi tác cũng ảnh hưởng đến khả năng phục hồi chức năng sinh tinh sau truyền hóa chất. Các thuốc hóa trị làm giảm số lượng và chất lượng tinh trùng, thậm chí vô tinh sau điều trị.
Tình trạng sức khỏe tổng thể của người bệnh trước và sau truyền hóa chất cũng ảnh hưởng đến khả năng sinh sản, cụ thể:
Trường hợp người bệnh ung thư mong muốn có con, trước khi bắt đầu liệu trình hóa trị sẽ được bác sĩ chuyên ngành nam khoa hoặc sản phụ khoa – hỗ trợ sinh sản sử dụng các phương pháp kích thích buồng trứng thu noãn và trữ đông trứng, trữ đông tinh trùng hoặc thụ tinh nhân tạo để tạo phôi và sau đó trữ đông phôi để sử dụng sau khi quá trình điều trị hóa trị kết thúc. Khi người bệnh kết thúc hóa trị và sẵn sàng có con, bác sĩ sẽ đưa phôi vào tử cung của người bệnh hoặc người phối ngẫu của người bệnh để bắt đầu quá trình mang thai tự nhiên.
Đông lạnh trứng (noãn) là kết quả của quá trình tiêm thuốc kích thích buồng trứng nhằm mục đích sản xuất trứng; trứng thu được và đạt tiêu chuẩn sẽ được đông lạnh để sử dụng trong tương lai. Khi người bệnh hoặc người phối ngẫu sẵn sàng mang thai, bác sĩ sẽ tiêm tinh trùng vào noãn để tạo thành phôi, rồi đưa vào tử cung của người bệnh hoặc người phối ngẫu để bắt đầu quá trình mang thai. (2)
Đông lạnh mô buồng trứng là phẫu thuật cắt 1 trong 2 buồng trứng và mang đi đông lạnh. Mô buồng trứng sẽ được ghép trở lại vào cơ thể sau khi quá trình hóa trị kết thúc.
Ức chế chức năng buồng trứng bằng cách tiêm thuốc nội tiết tố (chất chủ vận hormone giải phóng gonadotropin – GnRH) vào cơ thể người bệnh, nhằm ngăn buồng trứng hoạt động và giúp người bệnh mãn kinh trong thời gian ngắn.
Người bệnh sẽ được tiêm thuốc bắt đầu ít nhất 1-2 tuần trước khi bắt đầu hóa trị và duy trì trong suốt quá trình điều trị. Tuy nhiên, phương pháp này không thay thế cho các biện pháp bảo tồn sinh sản chủ động như trữ trứng hoặc trữ mô buồng trứng.
Bên cạnh đó, hiệu quả bảo vệ buồng trứng còn tùy thuộc vào nhiều yếu tố khác như: độ tuổi, loại thuốc hóa trị, cơ địa người bệnh… Trong quá trình sử dụng thuốc ức chế chức năng buồng trứng, người bệnh có thể xuất hiện một số tác dụng phụ giống mãn kinh tạm thời như: bốc hỏa, khô âm đạo, thay đổi tâm trạng, mất kinh…
Một số phương pháp hỗ trợ sinh sản khác, người bệnh có thể tham khảo, gồm:
Thời gian khuyến cáo nên mang thai sau hóa trị là tối thiểu 2 năm kể từ khi kết thúc hóa trị, đặc biệt với những loại ung thư có nguy cơ tái phát cao. Tuy nhiên, thời gian cụ thể để được mang thai còn tùy thuộc vào các yếu tố khác, như:
Sau khi kết thúc hóa trị, người bệnh cần được đánh giá đầy đủ khả năng sinh sản (xét nghiệm AMH, FSH, xét nghiệm tinh dịch đồ…) trước khi quyết định mang thai.
Trong hầu hết các trường hợp, việc mang thai sau khi đã kết thúc hóa trị và cơ thể đã loại bỏ hoàn toàn các thuốc hóa trị ra khỏi hệ thống tuần hoàn, thường sẽ không gây ảnh hưởng bất lợi đến thai nhi. Người bệnh ung thư nếu mang thai nên được theo dõi dưới sự phối hợp giữa bác sĩ chuyên môn ung bướu và bác sĩ chuyên môn về sản phụ khoa – hỗ trợ sinh sản.
Trong trường hợp vẫn cần điều trị nội tiết kéo dài như ung thư vú cần sử dụng tamoxifen trong 5 năm, người bệnh cần được bác sĩ tư vấn cụ thể về các lựa chọn ngắt quãng điều trị hợp lý để có thể mang thai.
Sau khi kết thúc hóa trị, người bệnh cần được đánh giá đầy đủ và toàn diện về khả năng sinh sản trước khi lên kế hoạch mang thai. Việc này sẽ giúp bác sĩ xác định chính xác mức độ hồi phục chức năng sinh sản của người bệnh. Một số xét nghiệm người bệnh cần làm, bao gồm:
Đơn vị Ung Bướu, Trung tâm Khám chữa bệnh Tâm Anh Quận 7 và Khoa Ung bướu, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM quy tụ đội ngũ bác sĩ lâm sàng, nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực điều trị ung thư, đặc biệt là hóa trị.
Trong đó, 2 cơ sở y tế này trang bị nhiều máy móc, cơ sở vật chất hiện đại như hệ thống máy xét nghiệm sinh hóa – miễn dịch, huyết học, vi sinh, sinh học phân tử tiên tiến; phòng pha hóa chất áp suất âm với máy pha chế cách ly vô trùng chuyên dụng theo tiêu chuẩn quốc tế; ghế truyền hóa chất tiêu chuẩn Nhật Bản; tủ cấp cứu di động tại khoa. Đồng thời, tại đây còn liên tục cập nhật các phương pháp điều trị đa mô thức, cá thể hóa và toàn diện theo phác đồ quốc tế sẽ giúp người bệnh có thể thoải mái trong quá trình truyền hóa trị
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Thông qua bài viết “Truyền hóa trị có sinh con được không? Các yếu tố ảnh hưởng?”, người bệnh có thể phần nào an tâm rằng việc sinh con sau điều trị hóa chất là hoàn toàn khả thi với phương pháp mang thai tự nhiên hoặc hỗ trợ sinh sản hiện đại như: trữ noãn, trữ phôi, thụ tinh trong ống nghiệm, ức chế buồng trứng… Tuy nhiên, việc mang thai sau hóa trị cần được đánh giá kỹ lưỡng và cá thể hóa trên mỗi người bệnh.
