Trào ngược dạ dày gây ho chiếm hơn 25% các trường hợp ho mạn tính nhưng lại dễ nhầm lẫn với các bệnh lý khác nên thường bị bỏ qua. Bệnh để lâu không điều trị có thể gây ra những biến chứng nghiêm trọng, gây suy giảm chất lượng sống.
Bệnh trào ngược dạ dày, thực quản (tên tiếng Anh là GERD – viết tắt Gastroesophageal reflux disease), là một rối loạn tiêu hóa, bắt nguồn từ cơ thắt thực quản dưới (là một vòng cơ ở ranh giới thực quản và dạ dày). Theo sinh lý vận động của hệ tiêu hóa trên, khi có thức ăn đưa vào, cơ thắt thực quản dưới sẽ mở ra để đưa thức ăn từ thực quản đi tới dạ dày và đóng lại. Sự co thắt đóng mở của cơ thắt thực quản dưới giúp thức ăn, dịch dạ dày không bị chuyển ngược lên thực quản.
Khi cơ thắt thực quản dưới không đóng kín sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho dịch dạ dày trào lên thực quản gây ra tình trạng trào ngược dạ dày – thực quản. Ho là một trong những triệu chứng của trào ngược dạ dày thực quản. Ngoài triệu chứng ho, người bệnh có thể kèm theo triệu chứng nóng rát ở ngực, ợ chua sau khi ăn hoặc vào ban đêm. Tình trạng chướng bụng, khó tiêu, đau ngực, khó nuốt, viêm thanh quản, rối loạn giấc ngủ… cũng có thể xảy ra. Tuy nhiên đôi khi ho là triệu chứng duy nhất, nên người bệnh thường đến thăm khám tại chuyên khoa Hô hấp hoặc Tai mũi họng trước khi được chuyển đến chuyên khoa Tiêu hóa. Ở mức độ nghiêm trọng, trào ngược dạ dày có thể gây ra các vấn đề về hô hấp như khởi phát cơn hen, hoặc các vấn đề răng miệng như viêm lưỡi, mòn men răng.
Ho là phản xạ tự nhiên của cơ thể để bảo vệ đường thở khi có sự gia tăng acid từ dạ dày lên thực quản. Khi dịch trào ngược di chuyển lên và ra khỏi thực quản, sẽ kích thích các đám rối thần kinh ở vùng thực quản và hầu họng, gây ra phản xạ ho. Nếu không điều trị kịp thời, tiếp xúc acid bất thường ở vùng thực quản, hầu họng có thể gây ra tình trạng viêm mạn tính, dẫn đến khàn tiếng, mắc nghẹn ở cổ, viêm họng hoặc viêm amidan kéo dài. (1)
Bên cạnh những cơn ho dai dẳng do trào ngược dạ dày, người bệnh còn có triệu chứng ợ hơi, ợ chua, đắng miệng, nóng rát ở miệng, chua ở cuống họng, khàn tiếng, khó nuốt. Những triệu chứng này ban đầu có thể chỉ xuất hiện sau khi ăn no hoặc khi quá đói, tuy nhiên nếu không điều trị kịp thời có thể xuất hiện liên tục trong ngày và thường tăng lên về đêm hoặc khi ăn các thức ăn cay chua, nhiều dầu mỡ.
Một số triệu chứng kèm theo của chứng trào ngược dạ dày:
Để chẩn đoán chứng trào ngược dạ dày gây ho, bên cạnh khai thác tiền sử bệnh, các triệu chứng, bác sĩ có thể chỉ định người bệnh chụp X-quang phổi hoặc chụp cắt lớp vi tính (CT) phổi để loại trừ các bệnh lý hô hấp hay thực hiện một số xét nghiệm cận lâm sàng như:
Đây là tiêu chuẩn chẩn đoán hàng đầu trong việc xác định tình trạng trào ngược dạ dày thực quản. Công cụ này giúp xác định chính xác trào ngược acid, acid yếu, kiềm dựa trên số cơn trào ngược acid lên hầu họng trong 24 giờ.
Phương pháp này được sử dụng các cảm biến áp lực chuyên dụng để đo áp lực trong thực quản. Nhờ đó, sẽ xác định được các rối loạn nhu động thực quản, cũng như chức năng cơ thắt thực quản trên, dưới để hỗ trợ chẩn đoán bệnh, loại trừ các rối loạn nhu động nặng kèm theo.
Phương pháp được bác sĩ chỉ định khi nghi ngờ người bệnh trào ngược dạ dày bị biến chứng teo hẹp, loét thực quản hoặc thoát vị hoành.
Kỹ thuật này được áp dụng để chẩn đoán mức độ viêm loét và hẹp thực quản. Qua hình ảnh nội soi, bác sĩ sẽ đánh giá tình trạng các vết xước trên niêm mạc bao gồm độ dài, phạm vi… để biết được mức độ tổn thương của thực quản. Nhiều trường hợp trào ngược dạ dày thực quản không gây viêm, nội soi tiêu hóa trên giúp bác sĩ phân loại để đưa hướng điều trị phù hợp. Ngoài kiểm tra thực quản, bác sĩ nội soi sẽ đánh giá tình trạng viêm loét, xuất huyết dạ dày kèm theo và thực hiện xét nghiệm urease nhanh trong lúc nội soi để phát hiện nhiễm vi trùng Helicobacter pylori kèm theo.
Trào ngược dạ dày gây ho lâu ngày không được điều trị có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm liên quan đến thực quản bao gồm:
Tùy theo mức độ bệnh mà bác sĩ sẽ có chỉ định điều trị phù hợp, bao gồm:
Điều trị trào ngược dạ dày gây ho, trước tiên, người bệnh cần thay đổi lối sống, phòng ngừa từ các yếu tố nguy cơ gây trào ngược như:
Trường hợp ho nhiều, bên cạnh điều chỉnh lối sống, người bệnh sẽ kết hợp dùng thuốc như:
Những trường hợp bị trào ngược dạ dày không đáp ứng với thuốc, gây nghiêm trọng gây ra các biến chứng nguy hiểm khó nuốt, bác sĩ có thể cân nhắc can thiệp phẫu thuật kịp thời để tránh biến chứng nguy hiểm về sau.
Để phòng ngừa chứng trào ngược gây ho, cần phòng ngừa các yếu tố nguy cơ bao gồm:
Dưới đây là một số thắc mắc thường gặp và giải đáp về tình trạng ho do trào ngược dạ dày:
Ngoài ho, trào ngược dạ dày thực quản còn gây ra triệu chứng ợ hơi, buồn nôn, đau họng, thậm chí hơi thở có mùi… Uống gì để giảm triệu chứng trào ngược dạ dày là vấn đề quan tâm của nhiều người. Một số thức uống giúp làm giảm dịu dạ dày, cải thiện hệ tiêu hóa, hạn chế tình trạng trào ngược nặng thêm:
Bên cạnh đó, người bị trào ngược dạ dày cần hạn chế rượu bia, cà phê, nước uống có ga, thức uống có chocolate, nước ép trái cây họ cam quýt.
Người bị trào ngược dạ dày gây ho cần lưu ý trong việc lựa chọn thực phẩm cũng như cách chế biến, vì một số thức ăn có thể làm giảm trương lực của cơ thắt thực quản dưới. Hạn chế thức ăn nhiều dầu mỡ (thức ăn chiên xào) vì sử dụng nhiều chất béo làm chậm quá trình tiêu hóa, tăng nguy cơ trào ngược. Nên ưu tiên thực phẩm giàu chất chống oxy hóa và khoáng chất như rau xanh củ quả tươi luộc, hấp.
Tuy nhiên, cần lưu ý với một số loại trái cây có hàm lượng acid cao có thể làm nặng hơn quá trình trào ngược như cam, chanh, bưởi, cóc, me, cà chua… Nên dùng trái cây cách xa bữa ăn. Dùng ngay sau bữa ăn có thể xảy ra hiện tượng lên men ở ruột, làm gia tăng trào ngược acid lên thực quản.
Một số thức ăn người ho do trào ngược dạ dày nên dùng:
Trào ngược dạ dày gây ho không nguy hiểm nếu được phát hiện và điều trị kịp thời, tuy nhiên những cơn ho dai dẳng nếu không điều trị có thể diễn tiến mạn tính và ảnh hưởng đến sức khỏe và chất lượng sống. Ngoài ra, nếu không điều trị hiệu quả, trào ngược dạ dày gây ho có thể gây ra những biến chứng nặng như viêm loét thực quản, hẹp thực quản, barrett thực quản và thậm chí là ung thư thực quản.
Người bệnh bị chứng trào ngược dạ dày cần thăm khám nếu có gặp biểu hiện sau:
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Nếu gặp tình trạng ho kéo dài rất có thể nghĩ đến nguyên nhân trào ngược dạ dày. Lúc này, người bệnh cần theo dõi triệu chứng, thăm khám và điều trị đúng cách. Bên cạnh đó, cần xây dựng lối sống khoa học, cân đối dinh dưỡng… để phòng ngừa và cải thiện bệnh. Hy vọng những thông tin hữu ích trong bài viết này sẽ giúp mọi người cách nhìn toàn diện về bệnh lý chứng trào ngược dạ dày gây ho để có cách chăm sóc sức khỏe tốt hơn.
