Tinh trùng yếu có thụ thai được không? 10 cách giúp thụ thai tự nhiên

Một trong những nguyên nhân phổ biến dẫn đến vô sinh ở nam giới là tình trạng tinh trùng yếu. Suy giảm chất lượng tinh trùng có thể xảy đến với bất kỳ nam giới nào, dù trẻ tuổi hay cao to, khỏe mạnh. Vậy nam giới bị tinh trùng yếu có thụ thai được không? Những biện pháp nào giúp các cặp vợ chồng có con thành công khi người chồng nhận chẩn đoán suy giảm chất lượng tinh trùng. Bác sĩ Nguyễn Tiến Huy, Trung tâm Hỗ trợ sinh sản, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội sẽ giải đáp chi tiết trong bài viết sau.

Quá trình thụ thai diễn ra như thế nào?

Quá trình thụ thai là sự kết hợp phức tạp giữa trứng và tinh trùng và trải qua nhiều giai đoạn quan trọng. Đầu tiên, trong mỗi chu kỳ kinh nguyệt, một nang trứng phát triển và được phóng vào ống dẫn trứng vào khoảng ngày 14 của chu kỳ 28 ngày. Trứng chỉ có thể sống trong 12 – 24 giờ, nên để thụ tinh thành công, tinh trùng cần có mặt trong khoảng thời gian này.

Khi nam giới xuất tinh, hàng trăm triệu tinh trùng sẽ bắt đầu di chuyển qua âm đạo, vào tử cung và tiến đến vòi tử cung. Tuy nhiên, chỉ một số ít tinh trùng đủ khỏe mạnh mới đến được gần trứng, và chỉ một tinh trùng duy nhất có thể xâm nhập vào trứng để tạo thành hợp tử. Lúc này, lớp màng ngoài của trứng thay đổi để ngăn chặn các tinh trùng khác xâm nhập. Sự kết hợp giữa tinh trùng và trứng tạo ra một tế bào mới mang 46 nhiễm sắc thể, quyết định giới tính và đặc điểm di truyền của em bé. (1)

Tinh trùng yếu có thụ thai được không?

Tinh trùng yếu có thụ thai được không còn phù thuộc vào nguyên nhân dẫn đến tình trạng suy giảm chất lượng tinh trùng. Hầu hết các trường hợp tinh trùng yếu vẫn thụ tinh thành công, tuy nhiên khả năng người phối ngẫu của họ có thai thành công sẽ thấp hơn so với những trường hợp người chồng có tinh trùng khỏe mạnh.

Nguyên nhân xuất hiện tình trạng tinh trùng yếu

Tình trạng tinh trùng yếu có thể bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân khác nhau như lối sống không khoa học, sinh lý, bệnh lý và môi trường. Một số nguyên nhân dẫn tình trạng này gồm: (2)

1. Nguyên nhân do lối sống và môi trường

Hầu hết tình trạng tinh trùng yếu xuất phát từ lý do thói quen sinh hoạt chưa khoa học. Các nguyên nhân phổ biến gồm:

• Căng thẳng, stress kéo dài: Tình trạng căng thẳng, mệt mỏi kéo dài có thể ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe, mất cân bằng nội tiết tố làm giảm khả năng sinh tinh;
• Lối sống ít vận động, béo phì: Thừa cân, béo phì là hệ quả của lối sống thiếu lành mạnh như ăn nhiều thực phẩm chế biến sẵn, thức khuya, mất ngủ, không luyện tập thể dục… Lượng mỡ thừa trong cơ thể có thể làm giảm testosterone và tăng nhiệt độ vùng bìu, gây ảnh hưởng tiêu cực đến hoạt động sản xuất tinh trùng;
• Hút thuốc lá, uống rượu bia: Thuốc lá và rượu bia có nhiều chất độc hại như nicotine, cồn làm suy giảm hormone testosterone, tổn thương DNA tinh trùng và khả năng di động tiến tới của các tinh binh;
• Tiếp xúc thường xuyên với hóa chất độc hại: Môi trường làm việc và sinh sống ô nhiễm, thường xuyên tiếp xúc với hóa chất công nghiệp, thuốc trừ sâu, kim loại nặng, dung môi hữu cơ làm tăng nguy cơ bất thường hình thái tinh trùng, ảnh hưởng khả năng di động của tinh trùng;
• Tiếp xúc với nguồn nhiệt lớn hoặc nhiệt độ vùng bìu tăng cao trong thời gian dài: Nhiệt độ tinh hoàn nam giới thường thấp hơn thân nhiệt 2-3 độ C. Việc tiếp xúc thường xuyên với nguồn nhiệt lớn hoặc thói quen tắm nước nóng, đặt laptop trên đùi khi làm việc, mặc quần quá chật hoặc nghề lái xe đường dài, đầu bếp có nguy cơ cao làm suy giảm chất lượng tinh trùng.

2. Nguyên nhân do nội tiết tố

Nội tiết tố nam testosterone đóng vai trò quan trọng trong hoạt động sinh tinh. Nguyên nhân tinh trùng yếu có thể liên quan đến rối loạn nội tiết tố nam gồm:

• Suy giảm testosterone: Một số trường hợp nam giới bị tinh trùng yếu do suy giảm testosterone. Rối loạn nội tiết tố nam có thể liên quan đến thói quen sinh hoạt, tần suất hoạt động tình dục, tuổi tác, bệnh lý… Nếu nghi ngờ bản thân suy giảm nội tiết tố, nam giới cần thăm khám tại các bệnh viện uy tín để có hướng điều trị phù hợp;
• Bệnh lý tuyến giáp: Tình trạng cường giáp hoặc suy giáp có thể là nguyên nhân làm rối loạn quá trình sinh tinh, ảnh hưởng đến chất lượng tinh trùng.

3. Nguyên nhân do bệnh lý nam khoa

Nguyên nhân dẫn đến suy giảm tinh trùng có thể do biến chứng các bệnh lý nam khoa. Một số bệnh lý, hội chứng nam khoa làm suy giảm chất lượng tinh trùng gồm:

• Giãn tĩnh mạch thừng tinh: Đây là nguyên nhân phổ biến nhất dẫn đến tình trạng tinh trùng yếu. Khi bị giãn tĩnh mạch tinh mức độ nghiêm trọng, nhiệt độ vùng bìu sẽ tăng lên gây ảnh hưởng đến hoạt động sinh tinh. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, giãn tĩnh mạch tinh có thể dẫn đến biến chứng vô sinh ở nam giới;
• Viêm nhiễm cơ quan sinh dục: Các bệnh lý như viêm mào tinh, viêm tuyến tiền liệt, viêm tinh hoàn hoặc nhiễm khuẩn, virus lây qua đường tình dục (STDs) như Chlamydia, lậu, giang mai, sùi mào gà gây teo tinh hoàn hoặc hoại tử tinh hoàn dẫn đến suy giảm số lượng tinh trùng, tổn thương DNA tinh trùng, giảm tỷ lệ thụ tinh tự nhiên;

4. Nguyên nhân do di truyền hoặc bất thường nhiễm sắc thể

Tinh trùng yếu có thể do bất thường gen di truyền, nhiễm sắc thể. Các trường hợp này thường suy giảm chất lượng tinh trùng nghiêm trọng, cần can thiệp điều trị chuyên sâu hoặc áp dụng phương pháp hỗ trợ sinh sản mới có thể có con:

• Hội chứng Klinefelter (XXY): Nam giới có thêm một nhiễm sắc thể X, gây suy giảm chức năng sinh tinh. Trường hợp nam giới mắc hội chứng Klinefelter thường sẽ phải phẫu thuật Micro-TESE để tìm kiếm tinh trùng làm thụ tinh ống nghiệm;
• Bất thường bẩm sinh ở cơ quan sinh dục: Tinh hoàn ẩn, teo tinh hoàn hoặc dị dạng đường dẫn tinh ảnh hưởng đến hoạt động sinh tinh, có thể dẫn đến vô sinh nam.

5. Nguyên nhân do điều trị bằng thuốc hoặc can thiệp y tế

Bác sĩ Huy cho biết sử dụng một số loại thuốc điều trị mạn tính hoặc lạm dụng testosterone ngoại sinh có thể làm suy giảm chất lượng tinh trùng:

• Sử dụng thuốc điều trị bệnh lý mạn tính: Một số thuốc như hóa trị, xạ trị, thuốc điều trị trầm cảm, thuốc chống androgen có thể gây tổn thương tinh hoàn, gián đoạn hoạt động sinh tinh;
• Lạm dụng steroid đồng hóa: Nhiều nam giới dùng steroid để tăng cơ bắp nhưng tác dụng phụ của các loại steroid làm giảm sản xuất testosterone nội sinh, dẫn đến suy giảm tinh trùng.

Ảnh hưởng của tinh trùng yếu đến khả năng mang thai tự nhiên

Bác sĩ Huy cho biết khi tinh trùng bị suy giảm nhẹ về số lượng, hình thái và khả năng di động, vẫn có khả năng một tinh trùng khỏe mạnh tiếp cận thành công với trứng để thụ tinh. Trường hợp có con tự nhiên vẫn có thể xảy ra dù mất nhiều thời gian hơn. Trong trường hợp vợ chồng quan hệ đều đặn mỗi 3-4 lần/tuần, không sử dụng bất kỳ biện pháp bảo vệ nào mà sau 1 năm (hoặc 6 tháng đối với trường hợp người vợ trên 35 tuổi) thì vợ chồng cần thăm khám để có hướng điều trị hỗ trợ sinh sản phù hợp.

Phương pháp chẩn đoán tinh trùng yếu

Tinh trùng yếu không thể nhận thấy qua quan sát bằng mắt thường. Hiện nay đánh giá chất lượng tinh trùng sẽ dựa trên các xét nghiệm chuyên sâu nhằm đánh giá số lượng, hình thái và khả năng di động của tinh trùng. Tùy thuộc từng trường hợp, bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp chẩn đoán cụ thể:

• Xét nghiệm tinh dịch đồ: Đây là phương pháp phổ biến nhất giúp đánh giá số lượng, khả năng di động và hình thái tinh trùng. Để làm xét nghiệm tinh dịch đồ, bệnh nhân cần kiêng 3-5 ngày trước khi lấy mẫu để đảm bảo kết quả chính xác nhất;
• Xét nghiệm nội tiết tố: Nếu kết quả tinh dịch đồ bất thường, bác sĩ có thể yêu cầu xét nghiệm máu để kiểm tra mức độ nội tiết tố để đánh giá quá trình sinh tinh và sản xuất testosterone;
• Siêu âm tinh hoàn: Siêu âm giúp kiểm tra cấu trúc tinh hoàn, mào tinh và ống dẫn tinh, phát hiện các bất thường như giãn tĩnh mạch thừng tinh, teo tinh hoàn, tinh hoàn ẩn, tắc ống dẫn tinh…;
• Xét nghiệm di truyền: Nếu nghi ngờ tinh trùng yếu do yếu tố di truyền, bác sĩ có thể chỉ định xét nghiệm di truyền để xác định nguyên nhân tinh trùng yếu có liên quan đến yếu tố di truyền hay không;
• Xét nghiệm nhiễm trùng đường sinh dục: Nếu có dấu hiệu viêm nhiễm, bác sĩ có thể chỉ định xét nghiệm nước tiểu và dịch niệu đạo để phát hiện vi khuẩn  gây viêm nhiễm như Chlamydia, lậu; hoặc kiểm tra bạch cầu trong tinh dịch;
• Sinh thiết phôi: Thường được chỉ định đối với các trường hợp vô sinh do yếu tố nam. Bác sĩ sẽ tiến hành lấy mẫu mô nhỏ ở tinh hoàn để sinh thiết kiểm tra.

Nam giới bị tinh trùng yếu muốn thụ thai tự nhiên cần làm gì?

Hầu hết các nghiên cứu đều ủng hộ quan điểm điều chỉnh lối sống, cân bằng chế độ ăn uống và cân nhắc can thiệp y tế có thể giúp nam giới tăng cường chất lượng tinh binh. Những phương pháp điều trị tinh trùng yếu có thể áp dụng gồm:

1. Thay đổi lối sống

Xây dựng lối sống khoa học, duy trì thói quen tích cực là những biện pháp cải thiện “sức khỏe” tinh binh hiệu quả. Để duy trì lối sống điều độ, nam giới có thể áp dụng các cách sau:

• Luyện tập thể dục, thể thao đều đặn. Duy trì thói quen luyện tập thể thao khoảng 30 phút mỗi ngày và chỉ luyện các bài tập cường độ phù hợp;
• Điều chỉnh tinh thần thoải mái, giảm căng thẳng, mệt mỏi, không nên thức khuya
• Duy trì cân nặng hợp lý, hạn chế ăn nhiều thực phẩm chứa chất béo bão hòa, đồ ăn nhanh;
• Hạn chế tiếp xúc với môi trường ô nhiễm, hóa chất độc hại, thuốc trừ sâu, dung môi…;
• Không hút thuốc lá, uống rượu bia hoặc sử dụng các chất kích thích;
• Duy trì thói quen ăn uống, ngủ nghỉ đúng giờ
• Quan hệ tình dục tần suất đều đặn;
• Lựa chọn trang phục dễ thoát khí, mồ hôi, không mặc đồ bó sát;
• Hạn chế tiếp xúc với nguồn nhiệt lớn trong thời gian dài.

2. Bổ sung dinh dưỡng

Chế độ dinh dưỡng kém, thiếu hụt các dưỡng chất thiết yếu như vitamin, muối khoáng là một trong những nguyên nhân làm suy giảm chất lượng tinh binh. Nhằm cải thiện chất lượng tinh trùng, nam giới nên chú ý bổ sung các dưỡng chất đầy đủ thông qua chế độ ăn uống giàu dinh dưỡng, tăng cường các loại thực phẩm giàu vitamin C, D, E, kẽm, selen, axit folic, axit béo omega-3 và omega-6… Đây là những chất được đánh giá cải thiện sức khỏe tinh trùng hiệu quả.

Bên cạnh đó, nam giới cần hạn chế tiêu thụ thức ăn chế biến sẵn, đồ ăn nhiều chất béo bão hòa hoặc chiên rán nhiều dầu mỡ nhằm cân bằng nội tiết tố, tốt cho hoạt động sinh tinh.

3. Hỗ trợ sinh sản

Trong trường hợp tinh trùng yếu mức độ nghiêm trọng, các biện pháp hỗ trợ sinh sản có thể giúp tăng cơ hội có con cho các cặp vợ chồng. Tùy thuộc vấn đề sức khỏe của từng cặp đôi mà bác sĩ hiếm muộn sẽ đưa ra phác đồ điều trị phù hợp. Phương pháp hỗ trợ sinh sản có thể được chỉ định gồm:

• Bơm tinh trùng vào buồng tử cung (IUI): Sau khi thu được tinh dịch, chuyên viên tiến hành lọc rửa và chọn những tinh trùng khỏe mạnh nhất, sau đó bơm trực tiếp vào tử cung để rút ngắn quãng đường tinh trùng di chuyển đến trứng;
• Thụ tinh trong ống nghiệm (IVF): Tinh trùng và trứng được kết hợp trong phòng thí nghiệm để tạo phôi. Khi tử cung đã sẵn sàng đón phôi vào làm tổ và phôi phát triển tốt, bác sĩ sẽ chuyển phôi vào tử cung người vợ;
• Tiêm tinh trùng vào bào tương noãn (ICSI): Tinh trùng khỏe mạnh nhất sẽ được chọn và tiêm trực tiếp vào trứng để tăng khả năng thụ tinh. Kỹ thuật ICSI phù hợp với trường hợp chỉ thu được số lượng tinh trùng khỏe mạnh hạn chế;
• Trữ đông tinh trùng: Ở một số trường hợp thu được số lượng tinh trùng khỏe mạnh ít ỏi, nam giới nên trữ đông tinh trùng để bảo tồn khả năng sinh sản trong tương lai.

Để đặt lịch thăm khám và điều trị tinh trùng yếu tại IVF Tâm Anh, quý khách hàng có thể liên hệ:

Nhìn chung, tinh trùng yếu có thụ thai được không sẽ phụ thuộc vào nhiều yếu tố. Hầu hết các trường hợp nam giới bị suy giảm tinh trùng vẫn có thể có con bằng phương pháp thụ tinh tự nhiên, tuy nhiên khả năng thành công sẽ do mức độ suy giảm chất lượng tinh trùng và chất lượng trứng, tuổi tác và sức khỏe người vợ quyết định. Để chắc chắn hơn, vợ chồng nên thăm khám tại các bệnh viện uy tín để bác sĩ kiểm tra, đưa ra kế hoạch điều trị phù hợp.