Sau phẫu thuật đục thủy tinh thể mắt phải, bà Nhung (82 tuổi, Tây Ninh) nhìn tốt trở lại nên không đi khám và điều trị mắt trái khiến thủy tinh thể tiêu dần, tăng nhãn áp và mù vĩnh viễn.

Bà Nhung được chẩn đoán đục thủy tinh thể cả hai mắt bốn năm trước, mắt phải độ IV, mắt trái độ II. Bác sĩ chỉ định phẫu thuật mắt phải để tránh nguy cơ mù lòa, mắt còn lại tiếp tục theo dõi.

Sau phẫu thuật, thị lực mắt phải hồi phục 8/10 giúp bà Nhung nhìn rõ, đi lại dễ dàng hơn trước. Bà không đi khám định kỳ để theo dõi mắt trái. Đến khi mắt trái không nhìn thấy gì, đau nhức bên trong mắt và đau đầu dữ dội, bà mới đi khám.

ThS.BS Dương Minh Phúc, Trung tâm Mắt Công nghệ cao, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM (cơ sở P.Tân Sơn Hòa – Q.Tân Bình cũ) cho biết, bà Nhung trì hoãn điều trị quá lâu khiến thủy tinh thể mắt trái phồng lên, cứng lại gây mất thị lực hoàn toàn. Đồng thời, protein trong thủy tinh thể rò rỉ ra ngoài kích thích viêm màng bồ đào khiến mắt đỏ, đau, chảy nước mắt. Chất lỏng này cũng làm tắc dòng lưu thông thủy dịch gây tăng nhãn áp, tổn thương dây thần kinh thị giác không thể hồi phục khiến mắt trái mù vĩnh viễn.

Theo nghiên cứu đăng trên Thư viện Y học Quốc gia Hoa Kỳ, năm 2020, tổng số người mù của thế giới là 43,3 triệu người, trong đó có 17 triệu người (chiếm 39,6%) mù do đục thủy tinh thể, con số này tăng lên trong 30 năm qua, một phần do dân số gia tăng và già hóa. Ở khu vực Nam Á, Đông Nam Á, tỷ lệ mù do đục thủy tinh thể cao hơn, lần lượt 62,9% và 47,9%.

Bác sĩ Phúc cho biết, đục thủy tinh thể được chia làm năm giai đoạn từ bắt đầu bị đục (giai đoạn I), đục tiến triển (II-III), đục gần hoàn toàn (IV) và đục hoàn toàn (V).

Trong đó, giai đoạn I gần như chưa cần điều trị, chỉ theo dõi. Giai đoạn II-III tùy một số trường hợp nếu sinh hoạt bị ảnh hưởng quá lớn, có hiện tượng chói sáng hay lóa mạnh nên phẫu thuật để cải thiện. Giai đoạn IV cần phẫu thuật để đảm bảo hiệu quả hồi phục, an toàn, tránh bệnh diễn tiến nặng hơn. Giai đoạn V bắt buộc phẫu thuật nhằm ngăn chặn biến chứng nặng như tăng nhãn áp, viêm màng bồ đào, lệch nhân thậm chí mù.

Tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM, khoảng 40% trường hợp phát hiện đục thủy tinh thể ở giai đoạn muộn (giai đoạn IV-V). Một số trường hợp gây biến chứng, không thể đảo ngược được tình trạng mù như bà Nhung.

Theo bác sĩ Phúc, phần lớn người bệnh trì hoãn khám, điều trị đục thủy tinh thể đều đã phẫu thuật một bên mắt thành công, hai mắt bù trừ và có thể nhìn rõ nên khó nhận ra mắt còn lại đang mờ dần, dẫn đến chậm điều trị. Ngoài ra, những lầm tưởng như phẫu thuật rất đau, hay đây là bệnh tuổi già không thể tránh khỏi, ai cũng gặp nên đến khi tình trạng nặng gây đau nhức mới khám thì đã muộn.

Bác sĩ chỉ định phẫu thuật lấy thủy tinh thể đã đục chín ở mắt trái ra ngoài, giải quyết gốc rễ tình trạng tăng nhãn áp, giúp người bệnh hết đau mắt và đau đầu kéo dài. Tuy nhiên, do cấu trúc bao sau đã suy yếu, không đặt được thủy tinh thể nhân tạo thị lực khó có thể cải thiện.

Thời điểm khám, nhãn áp mắt trái bà Nhung tăng cao 28 mmHg (bình thường 10-21 mmHg), nếu phẫu thuật, nguy cơ phản ứng viêm nặng hơn, dễ gây sa dịch kính, bong võng mạc, chảy máu trong lúc phẫu thuật, tăng nguy cơ nhiễm trùng… Sau vài ngày dùng thuốc, nhãn áp người bệnh về mức 16 mmHg, đủ điều kiện phẫu thuật lấy thuỷ tinh thể.

Sau mổ, bà Nhung giảm hẳn triệu chứng đau đầu và đau nhức mắt, tinh thần thoải mái, có thể sinh hoạt bình thường. Người bệnh được khuyên tránh dụi mắt, hạn chế để nước sinh hoạt vào mắt trong tuần đầu, luôn đeo kính bảo vệ khi ra ngoài và tái khám đúng hẹn.

Bác sĩ Phúc khuyến cáo, khi phát hiện mắt mờ, nhạy cảm ánh sáng hoặc có triệu chứng bất thường khác, người bệnh cần đến khám tại các cơ sở y tế chuyên khoa Mắt để tìm nguyên nhân và can thiệp kịp thời. Đặc biệt, người mắc đục thủy tinh thể độ I-II nên khám định kỳ 3-6 tháng/lần để theo dõi chặt chẽ và phẫu thuật ngay khi độ đục nặng hơn. Hiện nay, phẫu thuật đục thủy tinh thể diễn ra nhanh chóng, an toàn, hiệu quả, ít đau, hồi phục nhanh chỉ sau vài ngày và được chi trả bảo hiểm y tế.

* Tên người bệnh đã được thay đổi