Thai phụ 38 tuổi sinh cực non ở tuần 26, bé chào đời suy hô hấp nặng còn mẹ suýt tử vong do biến chứng đái tháo đường thai kỳ, được bác sĩ Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh cứu sống ngoạn mục cả mẹ và con.

BS.CKII Nguyễn Bá Mỹ Nhi, Giám đốc Trung tâm Sản Phụ khoa, cho biết đây là ca bệnh rất đặc biệt tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM, người mẹ có nhiều yếu tố nguy cơ cao gặp tai biến sau sinh, trẻ sinh cực non tháng, cả 2 rơi vào tình huống nguy hiểm được cứu sống thành công nhờ mô hình phối hợp đa khoa chuyên sâu tại bệnh viện.

“Các bác sĩ Trung tâm Sản Phụ khoa, Trung tâm Sơ sinh (NICU), Trung tâm Y học bào thai, khoa Hồi sức tích cực & Chống độc (ICU)… của Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh đã đưa 2 vợ con tôi từ cõi chết trở về”, anh Nguyễn Văn Cảnh (ở Lâm Đồng) nói, khi ôm con gái trong vòng tay. Vợ chồng anh đặt tên con là Tâm Anh, để tri ân những “người mẹ” áo trắng đã giữ cho con mạng sống.

Bé là con thứ 3 “không trong kế hoạch” của anh Cảnh và chị Hoa nhưng duyên trời định mang đến niềm vui xen lẫn bất ngờ cho gia đình anh chị. Song, người mẹ 38 tuổi lo lắng thai kỳ nguy cơ cao bởi tiền sử 2 lần sinh non (33 và 35 tuần), 2 lần đái tháo đường thai kỳ, bệnh nền hen phế quản, viêm gan B mạn tính. Đi khám nhiều nơi, chị đều được chẩn đoán nguy cơ sinh non cao, nhưng “chưa bao giờ nghĩ rằng em bé đòi ra quá sớm như vậy”. Ở tuần thai 24, chị bất ngờ bị chảy máu, rỉ ối, nhập viện địa phương ghi nhận cổ tử cung mở 4cm. Sau 5 ngày nằm viện, vợ chồng chị quyết định gọi xe cấp cứu chuyển đến Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM.

Bác sĩ Mỹ Nhi cho biết, trường hợp này nếu kết thúc thai kỳ, trẻ chào đời quá yếu và non nớt, nhưng nếu giữ thai ở lại trong bụng mẹ, bé cũng đối mặt nguy cơ nhiễm trùng, mất tim thai. Êkíp hội chẩn quyết định tiếp tục giữ thai, sử dụng kháng sinh, thuốc giảm gò, kiểm soát đái tháo đường thai kỳ, kết hợp theo dõi sát biểu đồ tim thai. “Thêm một ngày thai nhi sống trong bụng mẹ có thể tăng 2-3% cơ hội sống cho bé khi sinh”, bác sĩ Nhi nói. Thai phụ cũng được tiêm đủ 2 mũi trưởng thành phổi, truyền magie sulfat để bảo vệ phổi và não thai nhi.

8 ngày sau, thai nhi có dấu hiệu nhiễm trùng ối. Nước ối là môi trường sống trực tiếp của thai nhi, nếu bị nhiễm khuẩn, thai có nguy cơ cao bị nhiễm trùng huyết, suy thai cấp, tổn thương phổi, não, thậm chí tử vong trong tử cung. Người mẹ cũng có nguy cơ nhiễm trùng nặng. Trước tình huống nguy hiểm cho cả mẹ và bé, bác sĩ hội chẩn với Trung tâm Sơ sinh, Trung tâm Tim mạch, khoa Nội tiết và Gây mê hồi sức quyết định mổ khẩn lấy thai.

Bé gái chào đời ở tuần 26, nặng 870g, suy hô hấp nặng. Êkíp Sơ sinh túc trực ở phòng mổ, áp dụng “phác đồ giờ vàng” hồi sức cho trẻ ngay sau sinh, hỗ trợ thở không xâm lấn, ủ ấm bằng túi giữ nhiệt chuyên dụng, sau đó chuyển bé về Đơn vị Hồi sức Sơ sinh (NICU) nuôi trong lồng ấp kết cấu thành kép, đa chức năng giữ ấm, ổn định thân nhiệt và hạn chế nhiễm khuẩn.

TS.BS Cam Ngọc Phượng, Giám đốc Trung tâm Sơ sinh, cho biết bé sinh cực non, nhiễm trùng sơ sinh, được điều trị kháng sinh. Êkíp bơm 2 lần surfactant cho bé nhưng chức năng phổi vẫn không cải thiện đủ để duy trì nồng độ oxy máu an toàn, bé được hỗ trợ thở máy rung tần số cao (HFO) không xâm lấn khoảng 4 ngày. HFO tạo dao động nhỏ, nhanh giúp phổi nở đều, cải thiện oxy hóa và thải CO₂ hiệu quả, giúp giảm tổn thương phổi của trẻ.

Trong lúc con gái được theo dõi sát dấu hiệu sinh tồn tại NICU, chị Hoa cũng trải qua biến chứng thập tử nhất sinh. Vài ngày sau mổ lấy thai, chị đột ngột hạ huyết áp, chỉ số đường huyết tăng gấp 3 lần bình thường. Đây là tình huống có thể dẫn đến suy đa cơ quan, đe dọa tính mạng. Bác sĩ truyền insulin liều cao, đổi phác đồ kháng sinh do sản phụ kháng thuốc nhưng vẫn không đáp ứng. Biến chứng đái tháo đường thai kỳ sau sinh khiến chị phải nằm ICU điều trị.

“Có những lúc đau tưởng chết đi sống lại, tôi chỉ muốn buông xuôi”, chị Hoa nhớ lại, nhưng thương chồng và 3 con, chị lại gắng gượng để sống. Ngày thứ 15 sau sinh, chị xuất viện, anh Cảnh thuê nhà trọ gần bệnh viện để tiện chăm vợ và thăm con. Mỗi ngày chị Hoa bám vào vách tường tập đi từng bước, vừa lo vừa chờ mong cuộc gặp gỡ đầu tiên với con gái. Vài ngày sau, dưới sự động viên của chồng, chị ngồi xe lăn vào NICU thăm con. Cách nhau một tấm kính lồng ấp, người mẹ kìm nước mắt, thủ thỉ nói yêu con nhiều lần.

Bác sĩ Phượng cho biết, bé được đội ngũ bác sĩ – điều dưỡng Sơ sinh của Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh chăm sóc theo chuẩn NICU quốc tế, nuôi ăn đường tĩnh mạch kết hợp đường tiêu hóa, sau đó chuyển sang ăn sữa hoàn toàn, khả năng dung nạp tốt. Tuy nhiên, 20 ngày sau sinh, bé xuất huyết não độ một, mắc bệnh phổi mạn, lần thứ 2 chuyển sang thở máy rung tần số cao không xâm lấn. Nhờ phác đồ chuyên sâu được cá thể hóa và hệ thống máy thở hiện đại của NICU Tâm Anh, bé đáp ứng phác đồ điều trị mới, sau 3 ngày quay lại thở máy thường, xuất huyết não không diễn tiến xấu.

Bác sĩ truyền máu 2 lần cho bé để cải thiện khả năng vận chuyển oxy trong máu, áp dụng liệu pháp caffeine điều trị chứng ngưng thở ở trẻ sơ sinh non tháng. Vợ chồng chị Hoa động viên nhau giữ vững tinh thần để truyền năng lượng tích cực cho con. Nhờ áp dụng mô hình Family-Centered Care (Nuôi trẻ sinh non gắn kết với gia đình), đều đặn hàng ngày, anh chị vào NICU da kề da giúp bé điều hòa thân nhiệt, nhịp tim, nhịp thở, giảm đau đớn, tăng trưởng tốt hơn. Bé dần cai máy thở, chuyển sang thở oxy, cân nặng tăng lên 3,2 kg, được tiêm phòng đầy đủ.

Theo TS.BS Cam Ngọc Phượng, những chuyển biến tích cực này cho thấy năng lực hồi sức sơ sinh chuyên sâu, khả năng xử trí biến chứng liên tục và sự phối hợp nhịp nhàng của đội ngũ đa chuyên khoa, giúp tăng cơ hội sống và phát triển cho trẻ sinh cực non.

Chị Hoa được điều dưỡng hướng dẫn cách chăm sóc con trước khi xuất viện. Chị cho biết, dù có kinh nghiệm làm mẹ 2 lần, chị vẫn lo lắng khi nuôi con cực non tháng, nên được êkíp hướng dẫn cẩn thận.

Chị Hoa công tác trong ngành y tế nhiều năm, từng chứng kiến những em bé sinh cực non không thể vượt qua do điều kiện chăm sóc ở địa phương còn hạn chế. “Con được nuôi sống, 2 mẹ con khỏe mạnh xuất viện là kỳ tích của gia đình tôi”, chị Hoa nói.

Chị nhớ lại kết quả xét nghiệm NIPT và chọc ối, em bé được chẩn đoán mắc hội chứng Turner (bất thường nhiễm sắc thể giới tính ảnh hưởng đến nữ giới). Lúc ấy, nhiều người xung quanh khuyên “bỏ”, nhưng chị không đành. Hai vợ chồng bắt xe khách từ Lâm Đồng đến Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM mang theo hy vọng “chỉ cần một lý do để giữ con”.

Tại Trung tâm Y học bào thai, siêu âm hình thái học thai nhi ở tuần 19 ghi nhận nếp gấp da gáy dày, tồn tại tĩnh mạch rốn phải, bác sĩ tư vấn các vấn đề về hình thái và di truyền của thai hiện tại không có chỉ định chấm dứt thai kỳ, cần theo dõi thêm trong thai kỳ và đánh giá sau sinh. Vợ chồng chị càng quyết tâm với lựa chọn ban đầu, trở về theo dõi sát thai kỳ tại địa phương.

“Tôi chỉ sợ con sinh ra không hoàn thiện về hình dáng bên ngoài khiến bé tự ti, còn những cái khác tôi chấp nhận hết, miễn sao con sống”, người mẹ nói. May mắn đã mỉm cười với cả gia đình họ.

Xa nhà gần 4 tháng, chỉ được gặp 2 đứa con 11 tuổi và 6 tuổi qua những cuộc gọi video ngắn vài phút, cuối cùng chị Hoa cũng trở về nhà, mang theo “món quà đặc biệt” là con gái út, cho 2 anh thỏa mong ngóng được bế em suốt bao lâu nay.

Ngày 17/11 hàng năm được thế giới chọn làm Ngày Thế giới vì trẻ sinh non, nhắc nhở cộng đồng về thực trạng sinh non và tôn vinh nỗ lực phi thường của các bé cùng gia đình. Sinh non xảy ra khi trẻ chào đời trước 37 tuần thai. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), cứ 10 trẻ ra đời thì có 1 trẻ sinh non, khoảng 15 triệu trẻ mỗi năm trên toàn cầu.

Tại Việt Nam, mỗi năm có khoảng 103.500 trẻ sinh non, trong đó 17.000 em tử vong trong vòng 28 ngày đầu đời. Sinh non là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến tử vong trẻ dưới 5 tuổi, nhiều bé sống sót phải đối mặt với khuyết tật lâu dài, từ học tập đến thị giác, thính giác.

Nhiều bệnh viện trong nước đã cứu sống thành công hàng chục nghìn trẻ sinh non nhờ áp dụng các kỹ thuật y học hiện đại, phương pháp ấp Kangaroo, ngân hàng sữa mẹ và chăm sóc tích cực, tỷ lệ sống sót của trẻ sinh non liên tục tăng, góp phần giảm tỷ lệ tử vong trẻ dưới 1 tuổi từ 14,7% năm 2015 xuống 12,1% năm 2022.

Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh triển khai “phác đồ giờ vàng” gồm những kỹ thuật cao cấp được thực hiện ngay trong 60 phút sau khi bé chào đời một cách nhanh chóng, chuẩn xác bởi các bác sĩ, điều dưỡng có kinh nghiệm cùng với các trang thiết bị máy móc chuyên dụng hiện đại nhằm làm tăng hiệu quả chăm sóc, điều trị, giảm thiểu nguy cơ di chứng về sức khỏe cho trẻ. Nhiều năm qua, đơn vị đã cứu thành công bé hàng trăm bé sinh non, trong đó có bé sinh cực non ở tuần thai 24, nặng chỉ 460-550 g, kèm bệnh lý nặng.