Tình cờ phát hiện khối phình động mạch chủ bụng, ông Tình, 71 tuổi, được can thiệp đặt stent graft để ngăn biến chứng vỡ túi phình.

Ông Tình có thể trạng khỏe mạnh, chỉ bị tăng huyết áp và rối loạn mỡ máu được kiểm soát tốt bằng thuốc. Đầu tháng 11, ông đi khám tổng quát ở bệnh viện địa phương thì bác sĩ chẩn đoán phình động mạch chủ bụng. Ông được tư vấn phẫu thuật nhưng do tuổi cao, sợ rủi ro nếu mổ hở nên ông từ chối, đến Phòng khám Đa khoa Tâm Anh Quận 7 thăm khám thêm.

ThS.BS.CKI Lê Chí Hiếu, khoa Ngoại Lồng ngực – Mạch máu cho biết, phình động mạch chủ bụng là tình trạng thành động mạch bị xơ vữa vôi hóa làm mất tính đàn hồi, thành mạch trở nên yếu đi và phình to ra, tạo thành một khối chứa đầy máu. Đường kính động mạch chủ bình thường từ 16-20 mm, trên 30 mm thì được chẩn đoán phình động mạch chủ. Khối phình của bệnh nhân có kích thước 50 mm, gần gấp ba so với đường kính trung bình, nguy cơ vỡ rất cao.

Ông Tình được chuyển đến Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM điều trị tiếp. TS.BS Nguyễn Anh Dũng, Trưởng khoa Ngoại Lồng ngực – Mạch máu nhận định, bệnh nhân vẻ ngoài khỏe mạnh nhưng mang “quả bom nổ chậm” trong người, có thể đe dọa tính mạng bất cứ lúc nào nếu không xử lý sớm.

Có hai phương pháp can thiệp là mổ mở và đặt stent graft. Nếu phẫu thuật, bệnh nhân được gây mê trong suốt quá trình mổ và mất ít nhất một tháng để hồi phục hoàn toàn, đồng thời có nguy cơ gặp biến chứng chảy máu, nhiễm trùng. Để giảm rủi ro, ê kíp chọn phương pháp đặt stent graft nhằm rút ngắn thời gian thủ thuật, hiệu quả điều trị cao, phục hồi nhanh, phù hợp với các bệnh nhân lớn tuổi.

Người bệnh được gây tê tại chỗ, tỉnh táo trong lúc làm thủ thuật. Bác sĩ luồn ống thông từ động mạch ở vùng bẹn đến đoạn động mạch chủ bị phình, sau đó đưa các đoạn stent graft tới đoạn động mạch chủ bị phình. Tại vị trí này, stent graft được bung ra với đúng kích thước thực, bám sát thành động mạch, loại bỏ áp lực lên khối phình và điều chỉnh dòng chảy trong lòng stent ngăn chặn nguy cơ vỡ phình. Ca can thiệp kết thúc sau gần hai giờ.

Nhờ thủ thuật ít xâm lấn, ông Tình hồi phục nhanh, sinh hoạt bình thường ngay hôm sau và xuất viện sau hai ngày.

Theo bác sĩ Dũng, hầu hết các trường hợp phình động mạch chủ bụng đều không có triệu chứng ở giai đoạn đầu. Đây là lý do khiến bệnh rất khó phát hiện. Các dấu hiệu có thể gặp của phình động mạch chủ bụng là đau âm ỉ, liên tục ở vùng bụng hoặc một bên bụng, đau lưng, vùng xung quanh rốn đập mạnh (giống như đánh trống ngực).

Một số khối phình động mạch không bao giờ vỡ mà giữ nguyên kích thước nhỏ. Số khác lớn lên theo thời gian, khi tốc độ phình tiến triển nhanh sẽ có nguy cơ dọa vỡ gây biến chứng bóc tách động mạch chủ, vỡ khối phình, hình thành cục máu đông làm tắc nghẽn mạch máu ở những nơi khác trong cơ thể.

Nguyên nhân chính gây ra tình trạng phình động mạch chủ bụng liên quan đến sự suy yếu của thành động mạch, thường là do xơ vữa mạch máu. Đây là hệ quả của các bệnh lý nội khoa như tăng huyết áp, tiểu đường, rối loạn mỡ máu không được kiểm soát tốt. Các nguyên nhân khác bao gồm chấn thương, hoại tử lớp giữa dạng nang (thoái hóa lớp áo giữa động mạch chủ), bóc tách đoạn nối sau phẫu thuật, viêm mạch máu. Đối tượng có nguy cơ cao bị bệnh là người hút thuốc lá lâu năm, nam giới trên 65 tuổi, có tiền sử gia đình mắc bệnh…

Để phòng ngừa chứng phình động mạch chủ bụng hoặc ngăn bệnh tiến triển, bạn nên nói “không” với thuốc lá, tuân thủ chế độ ăn uống lành mạnh như tăng cường nhiều loại trái cây và rau quả, ngũ cốc nguyên hạt, thịt gà, cá và các sản phẩm từ sữa ít béo; tránh thực phẩm chứa nhiều chất béo bão hòa và chất béo chuyển hóa; hạn chế muối khi chế biến thức ăn. Giữ chỉ số huyết áp và cholesterol trong giới hạn cho phép. Tập thể dục thường xuyên với cường độ vừa phải, ít nhất 150 phút mỗi tuần.

Khi có các dấu hiệu nghi vỡ khối phình như da nhợt, chân tay lạnh, đổ mồ hôi, chóng mặt, ngất xỉu, tim đập nhanh, buồn nôn và nôn, khó thở, đau đột ngột ở bụng, lưng dưới, chân với mức độ tăng dần, cần đến bệnh viện cấp cứu ngay.

*Tên bệnh nhân đã được thay đổi