Hà Nội_Chị Thu vô sinh 5 năm do suy buồng trứng sớm, lạc nội mạc tử cung tại buồng trứng, sau 5 lần thụ tinh ống nghiệm (IVF) mới thành công có con ở tuổi 34.

Vợ chồng chị Thu kết hôn 7 năm trước. Mong ngóng có con, anh chị uống nhiều thuốc Đông Tây y nhưng không có kết quả. Sau hai lần làm thụ tinh nhân tạo (IUI) và thụ tinh ống nghiệm (IVF) tại một cơ sở y tế bất thành, vợ chồng đến Trung tâm hỗ trợ sinh sản, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh (IVF Tâm Anh Hà Nội) thăm khám, tháng 9/2023.

Kết quả cho thấy chị Thu vô sinh do suy buồng trứng sớm, chỉ số AMH gần như suy kiệt, chỉ còn 0.21 ng/mL, siêu âm buồng trứng hai bên chỉ có 3 nang trứng. Ở phụ nữ khỏe mạnh cùng độ tuổi, chỉ số AMH thường là 2.2-6.8 ng/mL, số nang trứng ít nhất là 10. Ngoài ra, chị còn bị lạc nội mạc tử cung tại buồng trứng – tình trạng các mô nội mạc của tử cung phát triển ở bên ngoài tử cung.

Thạc sĩ, bác sĩ Nguyễn Lệ Thủy, Trung tâm IVF Tâm Anh lý giải, phụ nữ được sinh ra với một số lượng tế bào trứng cố định và sẽ giảm dần theo thời gian. Khi không còn nang noãn ở hai buồng trứng, chức năng buồng trứng ngừng hoạt động, phụ nữ bước vào giai đoạn mãn kinh, không còn cơ hội mang thai và sinh con bằng noãn tự thân.

Thông thường, chức năng buồng trứng suy giảm khi phụ nữ 45-55 tuổi. Nếu tình trạng này xảy ra trước tuổi 40 được xem là suy buồng trứng sớm. Thực tế có nhiều trường hợp nữ giới chưa kịp dậy thì nhưng đã mắc bệnh.

Trong khi đó, lạc nội mạc tử cung tại buồng trứng còn thúc đẩy suy giảm dự trữ buồng trứng, thúc đẩy quá trình mãn kinh sớm, giảm cơ hội có con do mô buồng trứng lành bị tổn thương. Sự xuất hiện của khối u khiến ống dẫn trứng bị sẹo hóa, viêm dính, cản trở quá trình phát triển của trứng và phóng noãn, ảnh hưởng quá trình di chuyển của trứng và tinh trùng. Bác sĩ Thủy kết luận nếu trì hoãn điều trị, chị Hà có nguy cơ phải xin trứng để thụ tinh ống nghiệm mới có con.

Vợ chồng chị Thu quyết định làm IVF. Tuy nhiên, chất lượng trứng của chị Thu kém, cơ địa không đáp ứng với thuốc kích trứng, hai lần kích trứng đầu thất bại do nang noãn không phát triển, lần thứ 3 chỉ thu được 1 nang noãn nhưng bị thoái hóa. Lần thứ 4, chị được chỉ định phác đồ kích trứng cá thể hóa, gom phôi nhiều chu kỳ nhằm tối ưu số lượng phôi tốt, tăng tỷ lệ đậu thai, tối ưu hiệu quả điều trị và chi phí.

Chị Thu được kích trứng theo phác đồ giảm số mũi tiêm so với thông thường. Bác sĩ theo dõi sự phát triển của các nang noãn bằng siêu âm và xét nghiệm máu định lượng nội tiết. Sau 10 ngày kích trứng, bác sĩ chỉ định thuốc trưởng thành nang noãn. Ở lần này, bác sĩ đánh giá chị Thu đáp ứng tốt với thuốc. Kết quả chọc hút thu được 2 nang noãn, vợ chồng tạo được 2 phôi ngày 3.

Do tình trạng lạc nội mạc tử cung tại buồng trứng của chị Thu có kích thước nhỏ và không gây ra triệu chứng nên chưa cần phải can thiệp ngay. Chị được bác sĩ chỉ định phác đồ chuẩn bị niêm mạc phù hợp. Bác sĩ chuyển 1 phôi ngày 3 vào buồng tử cung, chị có thai ngay nhưng lưu thai khi mới 7 tuần.

Sau 4 tháng nghỉ ngơi, chị Thu trở lại IVF Tâm Anh bắt đầu kích trứng thêm 2 lần. Bác sĩ chọc hút thu được tổng cộng 5 nang noãn đạt đủ điều kiện thụ tinh, giúp vợ chồng có thêm 2 phôi ngày 3 và 1 phôi ngày 5. Lần chuyển phôi thứ 2 chị tiếp tục có thai nhưng bị sinh hóa (hiện tượng sảy thai ở giai đoạn sớm nhất của thai kỳ, chưa nhìn thấy được hình ảnh túi thai trên siêu âm hay chưa có dấu hiệu nào khác chắc chắn được sự hiện diện của thai).

Cuối năm 2024, bác sĩ soi buồng tử cung chẩn đoán nguyên nhân lưu thai, sảy thai liên tiếp, phát hiện chị Thu bị viêm niêm mạc tử cung mạn tính, chỉ định điều trị kháng sinh. Khi sức khỏe ổn định, chị Thu được chuẩn bị niêm mạc chờ thời điểm thuận lợi để chuyển phôi. Bác sĩ siêu âm đánh giá niêm mạc đạt đủ độ dày lý tưởng, chỉ định rã đông 1 phôi thai ngày 3 và chuyển vào buồng tử cung người mẹ. Kết quả, chị Thu đậu thai ngay.

Tháng 8 năm nay, vợ chồng hạnh phúc đón con trai đầu lòng chào đời, nặng 3,8kg. Trong cuộc mổ lấy thai, bác sĩ đồng thời bóc u lạc nội mạc tử cung tại buồng trứng cho chị Thu để ngăn các biến chứng có thể xảy ra như vỡ nang, xoắn phần phụ, chèn ép và rối loạn các cơ quan vùng chậu khi u tăng kích thước.

Theo bác sĩ Lệ Thủy, buồng trứng là cơ quan sản xuất hormone estrogen và progesterone, đóng vai trò then chốt trong chức năng sinh sản của phụ nữ. Tuy nhiên, cơ quan này dễ mắc nhiều bệnh lý, gây ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe tổng thể, giảm khả năng sinh sản. Khi buồng trứng ngừng hoạt động, không còn sản xuất trứng, tình trạng suy buồng trứng xảy ra sẽ kéo theo nhiều hệ lụy: rối loạn nội tiết, suy giảm ham muốn, ảnh hưởng khả năng sinh sản và sức khỏe toàn thân.

Người bệnh thường gặp các biểu hiện tương tự mãn kinh như kinh nguyệt không đều hoặc vô kinh, máu kinh ít dần và đổi màu; mất ngủ; ngực chảy xệ; tóc gãy rụng; da lão hóa nhanh; trí nhớ suy giảm; âm đạo khô, đau rát khi quan hệ; giảm nhu cầu tình dục. Khả năng mang thai tự nhiên chỉ còn dưới 5%. Ngoài ra, phụ nữ bị suy buồng trứng sớm có nguy cơ cao mắc loãng xương, bệnh tuyến giáp và tim mạch.

Khoảng 90% trường hợp suy buồng trứng sớm không tìm được nguyên nhân rõ ràng. Một số yếu tố được cho là liên quan gồm biến dị nhiễm sắc thể, yếu tố di truyền, phẫu thuật hoặc can thiệp vào buồng trứng – vòi trứng, nạo phá thai nhiều lần, các bệnh tự miễn, vệ sinh vùng kín không đúng cách, quan hệ tình dục thiếu an toàn, lạm dụng thuốc kích trứng, giảm cân quá mức. Ngoài ra, môi trường ô nhiễm, tiếp xúc thường xuyên với khói thuốc, hóa chất, thuốc trừ sâu, hay điều trị ung thư bằng hóa – xạ trị cũng làm tăng nguy cơ suy buồng trứng.

Hiện chưa có biện pháp điều trị giúp khôi phục hoàn toàn chức năng buồng trứng hay ngăn quá trình lão hóa. Các phương pháp như liệu pháp hormone thay thế, bổ sung vitamin D và canxi chỉ hỗ trợ giảm triệu chứng và hạn chế biến chứng.

Với nữ giới có nhu cầu sinh con, bác sĩ tư vấn sử dụng phương pháp hỗ trợ sinh sản như thụ tinh ống nghiệm (IVF) để có thể mang thai và sinh con khỏe mạnh trước khi buồng trứng cạn kiệt dần hoặc xin trứng của người hiến tặng. Người độc thân hoặc chưa có ý định sinh con ở thời điểm hiện tại có thể gom noãn (trứng) và trữ đông để bảo tồn khả năng sinh sản trong tương lai.