Anh Giang, 41 tuổi, tự ý dùng thuốc, thực phẩm chức năng tan sỏi suốt hai năm, nay tắc ống mật, đau quặn bụng, nôn ói, sụt 5 kg trong một tuần.

Anh Giang (ngụ Đắc Lắc) phát hiện có sỏi bùn ở túi mật, từng được bác sĩ chỉ định phẫu thuật cắt bỏ túi mật cách đây hai năm. Tuy nhiên, do lo sợ cắt túi mật ảnh hưởng đến sức khỏe nên anh từ chối. Thời gian qua anh điều trị nội khoa, dùng thuốc tan sỏi. Anh thường xuyên trải qua những cơn đau quặn bụng, chủ yếu vào ban đêm. Một tuần trước khi nhập viện, cơn đau bụng liên tục khiến anh không thể ăn uống được, sụt cân nhanh, vàng da và mắt.

Ngày 27/10, bác sĩ chuyên khoa 1 Phạm Quốc Trung, khoa Gan – Mật – Tụy, Trung tâm Nội soi và Phẫu thuật Nội soi Tiêu hóa, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, cho biết anh Giang được chỉ định làm một số xét nghiệm cận lâm sàng để kiểm tra. Kết quả chụp cộng hưởng từ (MRI) bụng ghi nhận, có sỏi ở ống mật chủ đoạn ⅓ cuối, giãn đường mật trong và ngoài gan, trong túi mật có nhiều sỏi. Kết quả xét nghiệm công thức máu cho thấy các chỉ số tăng cao bất thường, bilirubin toàn phần 45 mg (bình thường 0,2 – 1 mg/dL), ALT > 140 UI/L (tăng gấp gần 5 lần), bạch cầu 20.000/mm³ (bình thường chỉ 4.000 – 11.000/mm³.

“Khi sỏi đã di chuyển xuống ống mật chủ gây tắc mật, đã có triệu chứng thì không thể trì hoãn phẫu thuật”, bác sĩ Trung cho biết. Sỏi ống mật chủ có thể gây tắc mật, tắc nghẽn, làm chậm dòng chảy của dịch mật lưu thông từ gan hay túi mật đến ruột non, dẫn đến ứ đọng, tích tụ dịch trong gan. Khi không được phát hiện và xử lý kịp thời có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng như nhiễm trùng đường mật, viêm túi mật, viêm phúc mạc, sốc nhiễm trùng, viêm tụy cấp, tổn thương tế bào gan và dẫn đến viêm gan, xơ gan, suy gan.

Ngay sau hội chẩn giữa các chuyên khoa Gan – Mật – Tụy và Nội soi tiêu hóa, anh Giang được lên chương trình phẫu thuật “2 trong 1”, vừa nội soi mật tụy ngược dòng (ERCP – Endoscopic Retrograde Cholangiopancreatography) để lấy sỏi ở ống mật chủ vừa phẫu thuật nội soi cắt túi mật.

Đầu tiên, Tiến sĩ bác sĩ Trần Thanh Bình, đơn vị Nội soi Tiêu hóa thực hiện nội soi mật tụy ngược dòng. Thông qua hệ thống nội soi phóng đại 150 lần, bác sĩ đưa ống nội soi mềm đi từ miệng qua thực quản, dạ dày, xuống tá tràng, sau đó luồn các dụng cụ chuyên dụng vào đường mật qua nhú Vater (nơi ống mật chủ và ống tụy đổ vào tá tràng). Bác sĩ kiểm tra và lấy ra được 2 viên sỏi đang kẹt cứng ở đoạn cuối ống mật chủ, làm tắc mật và nhiễm trùng đường mật.

Tiếp đến, bác sĩ Quốc Trung cùng ê-kíp tiến hành phẫu thuật nội soi qua ngả bụng để cắt túi mật. Quá trình nội soi bằng hệ thống 3D/4K, quan sát thấy gan ứ mật, không phát hiện tổn thương dạ dày hay các tạng khác, bác sĩ tiến hành phẫu tích tam giác gan mật, kẹp đốt động mạch túi mật, phẫu tích túi mật ra khỏi gan. Túi mật đưa ra ngoài cùng 7 viên sỏi, kích thước 3-7 mm. Hậu phẫu, sức khỏe anh Giang dần phục hồi, không còn triệu chứng đau bụng, có thể ăn uống và đi lại sau 1 ngày, da và mắt hết vàng, được xuất viện sau 3 ngày.

Bác sĩ Trung cho biết, sỏi mật là những tinh thể rắn lắng đọng với kích thước đa dạng, có thể hình thành đơn lẻ hoặc tập hợp nhiều sỏi cùng lúc. Đây là bệnh lý khá phổ biến, hầu hết sỏi mật giai đoạn sớm không gây triệu chứng. Trường hợp sỏi mật lớn hoặc gây ra triệu chứng thì cần điều trị ngay vì lúc này uống thuốc tan sỏi không hiệu quả. Sỏi mật chỉ có thể điều trị bằng thuốc là sỏi cholesterol, kích thước dưới 10 mm, không chứa canxi hoặc vôi hóa, chức năng co bóp của túi mật còn tốt, sỏi chưa di chuyển xuống ống mật chủ hoặc không xuất hiện triệu chứng.

Phẫu thuật cắt túi mật được chỉ định trong những trường hợp sỏi túi mật gây ra triệu chứng, có tình trạng ứ trệ dịch mật; hoặc có sỏi nhỏ kích thước nhỏ 3 – 5 mm (dễ rớt vào ống mật chủ) nếu có triệu chứng cũng được khuyến cáo phẫu thuật điều trị.

Túi mật có chức năng dự trữ và cô đặc dịch mật, khi túi mật bị cắt bỏ, dịch mật từ gan sẽ chảy thẳng xuống ruột non, cho phép cơ thể tiêu hóa hầu hết các loại thức ăn một cách bình thường, nên vẫn sống khỏe mạnh bình thường. Tuy nhiên, giai đoạn đầu sau khi cắt túi mật, người bệnh có hiện tượng đầy hơi, tiêu chảy, nhưng một vài tuần cơ thể thích nghi sẽ chấm dứt tình trạng này.

Sỏi mật hình thành và phát triển âm thầm và tồn tại trong nhiều năm mà không cần điều trị. Trường hợp sỏi túi mật không có triệu chứng thì chỉ cần theo dõi, khi có triệu chứng xuất hiện cần thăm khám ngay. Nên duy trì chế độ dinh dưỡng vận động khoa học, kiểm tra sức khỏe định kỳ. Người bệnh có nguy cơ cao nên thăm khám với bác sĩ chuyên khoa Gan – Mật – Tụy tại cơ sở y tế có đầy đủ trang thiết bị giúp chẩn đoán bệnh chính xác, có biện pháp điều trị phù hợp, kịp thời, ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm.