Thức đêm ngủ ngày là tình trạng thường gặp trong bối cảnh xã hội hiện đại. Vậy, thức đêm ngủ ngày có sao không? Việc đảo lộn nhịp sinh học này liệu có ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe và tinh thần hay không?
“Thức đêm ngủ ngày” là thói quen sinh hoạt có thể gây lệch nhịp sinh học tự nhiên của cơ thể. Thay vì ngủ vào ban đêm (thời điểm mà đồng hồ sinh học điều chỉnh để cơ thể nghỉ ngơi), nhiều người lại tăng cường hoạt động vào thời điểm này và sau đó sẽ ngủ bù vào ban ngày. Đây là tình trạng tương đối phổ biến ở giới trẻ, học sinh, sinh viên, người làm việc tự do hoặc người thường xuyên làm việc theo ca đêm.
Nguyên nhân dẫn đến thức đêm ngủ ngày có thể bắt nguồn từ lối sống thiếu khoa học, tính chất công việc đặc thù hoặc rối loạn chức năng điều phối giấc ngủ của não bộ do bệnh lý. Kéo dài tình trạng thức đêm ngủ ngày có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến tinh thần lẫn thể chất của người bệnh, thậm chí khởi phát các vấn đề sức khỏe nguy hiểm.
Việc thức khuya kéo dài không chỉ gây mệt mỏi tạm thời mà còn ảnh hưởng đến nhiều cơ quan, chức năng trong cơ thể. Một số rủi ro sức khỏe có thể xảy ra do tình trạng thức đêm ngủ ngày kéo dài, gồm: (1)
Duy trì chu kỳ giấc ngủ tự nhiên sẽ góp phần nâng cao chất lượng giấc ngủ, giúp não bộ xử lý, lưu trữ ký ức và phục hồi chức năng hiệu quả. Trì hoãn giấc ngủ vào ban đêm sẽ khiến não bộ không được nghỉ ngơi đúng cách, ảnh hưởng đến vùng hippocampus – nơi lưu giữ trí nhớ dài hạn.
Khi đó, người thường xuyên thức đêm có thể gặp phải các vấn đề như dễ quên, khó tập trung, học trước quên sau và mất khả năng xử lý thông tin nhanh.
Rối loạn chu kỳ giấc ngủ do thức đêm ngủ ngày có thể khiến cơ thể tăng cảm giác thèm ăn, đặc biệt là món ăn nhiều đường, tinh bột tiềm ẩn nguy cơ tăng cân quá mức. Bởi lẽ, suy giảm chất lượng giấc ngủ có thể tiềm ẩn nguy cơ gây mất cân bằng hormone ghrelin (kích thích thèm ăn) và leptin (tạo cảm giác no).
Ngoài ra, việc thức đêm và ăn khuya có thể gây rối loạn quá trình trao đổi chất của cơ thể, dẫn đến tích tụ mỡ thừa ở bụng, nội tạng.
Thường xuyên không ngủ vào ban đêm có thể khiến chỉ số huyết áp tăng cao bất thường. Kéo dài tình trạng tăng huyết áp do thức khuya, có thể làm tăng nguy cơ khởi phát các bệnh lý như xơ vữa động mạch, rối loạn nhịp tim, đột quỵ… Không những vậy, tăng cân quá mức do thường xuyên thức khuya cũng là yếu tố làm tăng nguy cơ gây bệnh tim mạch và đột quỵ.
Suy giảm chất lượng giấc ngủ do thức đêm ngủ ngày kéo dài sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến hiệu quả dẫn truyền thần kinh trong não bộ, có thể tiềm ẩn nguy cơ giảm thính lực và thị lực. Bên cạnh đó, khi mắt và tai buộc phải làm việc thay vì nghỉ ngơi vào ban đêm có thể tạo ra áp lực lớn, ảnh hưởng đến chức năng thị lực, thính lực.
Khi cơ thể không được ngủ đủ giấc, nồng độ cortisol (hormone căng thẳng) sẽ tăng cao. Người thức đêm lâu ngày thường dễ khởi phát cảm giác lo âu, dễ nổi nóng, thiếu kiên nhẫn và có xu hướng suy nghĩ tiêu cực. Tình trạng này kéo dài mà không được điều trị đúng cách có thể dẫn đến trầm cảm, mất kiểm soát cảm xúc và trong trường hợp nghiêm trọng còn ảnh hưởng đến hành vi xã hội.
Thường xuyên thức khuya là một trong những tác nhân làm rối loạn quá trình tiết insulin – hormone kiểm soát lượng đường trong máu. Khi khả năng đáp ứng insulin suy giảm (hay còn gọi là kháng insulin), cơ thể sẽ khó giữ mức đường huyết ổn định, từ đó tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường type 2.
Những người thức đêm thường xuyên dễ bị đau đầu dai dẳng, đặc biệt là vào buổi sáng. Điều này có thể bắt nguồn từ tình trạng não bị thiếu oxy và máu lưu thông kém sau thời gian dài căng thẳng, mệt mỏi. Ngoài ra, rối loạn giấc ngủ cũng có khả năng kích hoạt các cơn đau đầu migraine – một dạng đau nửa đầu có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của người bệnh.
Khi cơ thể chìm vào giấc ngủ, làn da sẽ bắt đầu chu trình tái tạo và phục hồi. Vì vậy, thức khuya lâu ngày là tác nhân khiến quá trình này bị trì hoãn, dẫn đến tình trạng da dễ bị xỉn màu, khô ráp, nổi mụn và nhanh xuất hiện nếp nhăn. Ngoài ra, thức khuya đi kèm việc sử dụng các thiết bị điện tử có thể khiến da bị lão hóa sớm do ánh sáng xanh phá vỡ cấu trúc collagen.
Duy trì thói quen thức đêm ngủ ngày trong thời gian dài sẽ gây rối loạn nhịp sinh học, khiến cơ thể hoạt động quá mức, không có thời gian phục hồi, dẫn đến nhiều bệnh mãn tính. Khi đó, nếu không có biện pháp xử trí kịp thời và đúng cách có thể ảnh hưởng đến tuổi thọ của người bệnh.
Tình trạng ngủ ngày – thức đêm có thể bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân khác nhau, có thể liên quan đến môi trường sống, sinh lý và tâm lý.
Cơ thể con người vận hành theo nhịp sinh học 24 giờ (còn gọi là đồng hồ sinh học nội tại). Đồng hồ này giúp điều chỉnh thời gian tỉnh táo và buồn ngủ nhờ vào ánh sáng, thói quen sinh hoạt hàng ngày.
Khi thường xuyên trì hoãn thời điểm đi ngủ hoặc tiếp xúc với ánh sáng vào ban đêm, đồng hồ sinh học bị rối loạn khiến cơ thể hiểu sai về thời điểm nghỉ ngơi. Hệ quả là cơ thể sẽ luôn buồn ngủ vào ban ngày và tỉnh táo vào ban đêm, hình thành vòng lặp khó thay đổi.
Một số yếu tố môi trường có thể tạo ra thói quen thức đêm, gồm:
Một số yếu tố tâm lý có thể đóng vai trò quan trọng, ảnh hưởng đến chu kỳ giấc ngủ, gồm:
Thỉnh thoảng thức đêm và ngủ bù vào ban ngày có thể không ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể. Tuy nhiên, kéo dài tình trạng này có thể gây rối loạn nhịp sinh học, ảnh hưởng nghiêm trọng đến thể chất và tinh thần, thậm chí làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý nguy hiểm. Các dạng rối loạn giấc ngủ liên quan đến tình trạng thường xuyên thức đêm ngủ ngày có thể kể đến như:
Người thường xuyên thức đêm và ngủ bù vào ban ngày nên sớm đi khám, tham khảo ý kiến bác sĩ để được can thiệp, hướng dẫn cách điều chỉnh lại giấc ngủ và nhịp sinh học an toàn, phù hợp. Một số biện pháp khoa học có thể được bác sĩ hướng dẫn để giúp cơ thể quay lại nhịp sinh hoạt bình thường, gồm:
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Tóm lại, thức đêm ngủ ngày nếu cần thực hiện thì nên diễn ra trong thời gian ngắn, về lâu dài dễ gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe thể chất lẫn tinh thần. Tốt hơn hết mỗi người nên điều chỉnh lối sống để đảm bảo cơ thể được nghỉ ngơi và hoạt động đúng với nhịp sinh học tự nhiên.
