Có nên chọc hút tế bào tuyến giáp không? Có gây đau không?

Trong quá trình khám tuyến giáp, bác sĩ có thể phát hiện nốt hoặc nhân tuyến giáp. Hầu hết nhân tuyến giáp lành tính, nhưng vẫn có tỷ lệ nhỏ là ác tính. Chọc hút tế bào tuyến giáp (Fine-Needle Aspiration – FNA) sẽ giúp bác sĩ xác định được tính chất của nhân, từ đó lên phác đồ điều trị phù hợp và kịp thời. Bài viết này sẽ chia sẻ các thông tin về quy trình kiểm tra này.

Có nên chọc hút tế bào tuyến giáp không?

Chọc hút tế bào tuyến giáp là cần thiết trong trường hợp cần đánh giá tính chất khối u là lành hay ác tính. Đây là thủ thuật xâm lấn tối thiểu, trong đó bác sĩ sử dụng kim nhỏ chọc vào vị trí khối u của tuyến giáp và lấy tế bào, sau đó gửi giải phẫu bệnh để có kết quả chẩn đoán, phân biệt nhân lành hay ung thư tuyến giáp.

Khi nào cần chọc hút dịch tế bào tuyến giáp?

Theo hướng dẫn của Hiệp hội tuyến giáp Hoa Kỳ (ATA), chỉ định FNA được thực hiện dựa trên kích thước nhân giáp và các đặc điểm nghi ngờ ác tính trên siêu âm, gồm: (1)

• Nguy cơ cao: Nhân giảm âm rõ, bờ không đều, vi vôi hóa, chiều cao > chiều rộng, tăng sinh mạch máu bất thường. Chỉ định FNA khi nhân ≥ 1cm.
• Nguy cơ trung bình: Nhân giảm âm nhưng không có vi vôi hóa hay bờ tua gai. Chỉ định FNA khi nhân ≥ 1cm.
• Nguy cơ thấp: Nhân đồng âm hoặc giảm âm nhẹ, ranh giới đều, không có đặc điểm nghi ngờ ác tính. Chỉ định FNA khi nhân ≥ 1,5cm.
• Nguy cơ rất thấp: Nhân dạng nang, nhân tăng âm, không có dấu hiệu nghi ngờ. Cân nhắc FNA khi nhân ≥ 2cm hoặc có yếu tố nguy cơ trên lâm sàng.
• Nhân dạng nang đơn thuần: Không chỉ định FNA, trừ khi người bệnh có triệu chứng chèn ép hoặc xuất huyết tái diễn.

Với nhân kích thước nhỏ, bác sĩ cũng có thể chỉ định FNA tuyến giáp nếu người bệnh có các yếu tố:

• Có hạch cổ nghi ngờ di căn.
• Tiền sử xạ trị vùng đầu, cổ.
• Tiền sử gia đình ung thư tuyến giáp thể tủy hoặc hội chứng đa u nội tiết.
• Nhân tăng kích thước nhanh hoặc có triệu chứng chèn ép.

Chọc tế bào tuyến giáp có nguy hiểm không?

Kỹ thuật này thường không nguy hiểm, an toàn, ít xâm lấn. Tỷ lệ biến chứng nặng rất thấp. Thủ thuật này có thể được thực hiện ngoại trú, người bệnh không cần gây mê toàn thân và thường được ra về trong ngày.

Ngày nay, FNA dưới hướng dẫn của siêu âm đã có thể phát hiện và chọc hút được u tuyến giáp với kích thước nhỏ (5mm) không phát hiện được trên lâm sàng, hỗ trợ bác sĩ chẩn đoán chính xác hơn. Với các khối u kích thước lớn (> 2cm) và/hoặc thể hiện rõ trên lâm sàng thì có thể chọc hút FNA thông thường, không cần siêu âm.

Chọc tế bào tuyến giáp có gây đau không?

Thủ thuật này thường không đau. Nếu có tiêm thuốc tê, người bệnh chỉ cảm thấy đau khi tiêm. Khi kim sinh thiết đi vào tuyến giáp, người bệnh thường không cảm thấy đau. Sau thủ thuật, vùng da được sinh thiết có thể bầm tím nhẹ hoặc chảy máu nhưng sẽ sớm trở lại bình thường.

Quy trình chọc hút dịch tế bào tuyến giáp

Quy trình chọc hút tế bào tuyến giáp gồm các bước: (2)

• Giải thích cho người bệnh về mục đích, quy trình, lợi ích, nguy cơ của thủ thuật.
• Khai thác tiền sử dị ứng thuốc, các loại thuốc người bệnh đang sử dụng.
• Người bệnh được đặt nằm ngửa với tư thế cổ ngửa nhẹ, kê gối dưới vai. Người bệnh được yêu cầu không nuốt, nói chuyện hoặc cử động trong quá trình thực hiện quy trình.
• Sát khuẩn vùng da cổ sẽ được sinh thiết bằng dung dịch sát khuẩn.
• Gây tê tại chỗ (nếu cần).
• Xác định vị trí nhân giáp bằng siêu âm.
• Đưa kim vào nhân giáp dưới hướng dẫn của siêu âm (với nhân nhỏ), tránh mạch máu lớn và khí quản.
• Lấy mẫu tế bào tuyến giáp và dịch tuyến giáp.
• Rút kim, ấn chặt vào vị trí sinh thiết để cầm máu.
• Làm sạch vùng da vừa sinh thiết sau đó dùng gạc vô khuẩn băng lại.
• Người bệnh được theo dõi tại chỗ trong 15 – 30 phút sau đó ra về.

Sau khi chọc sinh thiết tuyến giáp cần lưu ý gì?

Sau khi làm xét nghiệm chức năng tuyến giáp, người bệnh cần lưu ý:

• Không xoa bóp, ấn mạnh vào vùng cổ vừa làm thủ thuật.
• Tránh vận động gắng sức, cúi gập cổ quá mức (tập gym, bơi lội, mang vác nặng…) để hạn chế chảy máu, tụ máu.
• Nếu đau hoặc bầm tím, có thể chườm lạnh trong 10 – 15 phút/lần.
• Nếu đau nhiều, người bệnh có thể dùng thuốc giảm đau nhưng không được tự ý dùng aspirin hoặc thuốc kháng viêm không steroid vì có thể tăng nguy cơ chảy máu.
• Ăn uống, sinh hoạt bình thường.
• Nếu có các triệu chứng: đau cổ dữ dội, bầm tím lan rộng, vùng cổ sưng to nhanh, khó nuốt, khó thở, khàn tiếng kéo dài, sốt, sưng nóng tại chỗ…, người bệnh cần nhanh chóng đến bệnh viện gặp bác sĩ để được thăm khám.

Chọc hút tế bào tuyến giáp là thủ thuật quan trọng và cần thiết, giúp bác sĩ chẩn đoán được tính chất của nhân (lành tính/ác tính), từ đó xây dựng phác đồ điều trị phù hợp và hiệu quả. Thủ thuật này có tính an toàn cao, ít xâm lấn, không gây đau, do đó người bệnh không nên quá lo lắng khi được chỉ định thực hiện.