Người bị thoát vị não cần được điều trị càng sớm càng tốt để bảo toàn chức năng não và ngăn chặn các biến chứng nghiêm trọng.
Tình trạng thoát vị não có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến mọi hoạt động của cơ thể, thậm chí đe dọa tính mạng của người bệnh. Vậy, thoát vị não là gì? Thoát vị não có mấy loại? Chẩn đoán và điều trị bệnh bằng cách nào?
Thoát vị não là tình trạng mô não dịch chuyển khỏi vị trí bình thường trong hộp sọ do nhiều nguyên nhân khác nhau, thông qua các lỗ hở tự nhiên hoặc kẽ hở. Tiên lượng bệnh thoát vị não có thể khả quan nếu được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Ngược lại, chậm trễ trong việc chẩn đoán và điều trị, tính mạng của người bệnh có thể bị đe dọa. (1)
Phân loại thoát vị não cần dựa trên cấu trúc của mô não bị dịch chuyển. Các dạng thoát vị não hay các thể thoát vị não thường gặp bao gồm:
Thoát vị màng não là tình trạng một phần tổ chức não thoát khỏi xương sọ để tạo thành túi thoát vị bên ngoài hộp sọ. Hầu hết các trường hợp thoát vị màng não đều là bệnh bẩm sinh.
Bên cạnh đó, thoát vị màng não tủy cũng là một dạng thoát vị tổ chức thần kinh tương tự như thoát vị màng não. Bệnh xảy ra do tình trạng khuyết cung sau đốt sống, khiến cho ống sống thông suốt với phần mềm bên ngoài. Thông qua lỗ thủng màng cứng, tủy sống có xu hướng phình và tạo nên túi thoát vị.
Bệnh thoát vị màng não và thoát vị màng não tủy đều có thể được điều trị kịp thời trong giai đoạn mang thai. Vì vậy, thai phụ cần tuân thủ chỉ định khám thai định kỳ để sớm phát hiện và có biện pháp điều trị bệnh thoát vị màng não kịp thời, tránh nguy cơ xảy ra biến chứng ảnh hưởng đến sức khỏe của trẻ.
Thoát vị não dưới liềm là một dạng thoát vị mô não phổ biến, xảy ra khi khối mô não có xu hướng di chuyển xuống bên dưới liềm não và cuối cùng sẽ bị đẩy sang hẳn một bên.
Thoát vị trung tâm là tình trạng cả hai thùy thái dương thoát qua khe lều tiểu não, xảy ra bởi tác động của hiện tượng phù não lan tỏa hoặc sự xuất hiện một khối choán chỗ. (2)
Thoát vị xuyên lều tiểu não được phân thành hai dạng:
Thoát vị hạnh nhân tiểu não là tình trạng các hạnh nhân tiểu não có xu hướng di chuyển thông qua lỗ chẩm lớn (lỗ ở đáy hộp sọ kết nối tủy sống và não) để xuống vùng dưới hộp sọ. Nguyên nhân gây ra tình trạng này thường bắt nguồn từ việc xuất hiện khối choán chỗ (ví dụ như chảy máu tiểu não) tại khu vực dưới lều tiểu não.
Thoát vị thùy thái dương xảy ra khi thùy thái dương có xu hướng di chuyển xuống bên dưới lều tiểu não (tổ chức nâng đỡ thùy thái dương) do bị chèn ép. Thùy thái dương khi bị thoát vị có thể chèn ép các cấu trúc quan trọng bên trong não, bao gồm dây thần kinh sọ số 3 và cuống não ở cùng phía, động mạch não sau, thân não, khu vực xung quanh hoặc bên trong đồi thị.
Trong hầu hết các trường hợp, bệnh thoát vị não bắt nguồn từ tình trạng tăng áp lực nội sọ xảy ra bởi các vấn đề nghiêm trọng như khối u não, đột quỵ xuất huyết não, chấn thương sọ não gây phù não…. Hộp sọ chứa nhu mô não, máu và dịch não tủy trong không gian có thể tích cố định. Như vậy, khi áp lực trong nội sọ tăng cao, nhu mô não có thể bị chèn ép và buộc phải di chuyển vị trí. Ngoài ra, thoát vị não cũng có thể là di chứng của quá trình phẫu thuật não, xạ trị điều trị ung thư… tuy nhiên trường hợp này thường ít phổ biến.
Mỗi trường hợp thoát vị não có thể gây ra các triệu chứng khác nhau, tùy thuộc vào các yếu tố như mức độ nghiêm trọng của bệnh, vùng não bị ảnh hưởng và thể trạng của người bệnh. Người bệnh thoát vị não có thể gặp phải một hoặc nhiều triệu chứng liên quan đến chức năng thần kinh, bao gồm: (3)
Trên thực tế, bất kỳ chấn thương hay bệnh lý liên quan đến não bộ đều có thể gây thoát vị não do tăng áp lực nội sọ. Do đó, bệnh thoát vị não có thể xảy ra ở mọi đối tượng.
Tuy nhiên, nguy cơ mắc phải bệnh lý này có thể gia tăng ở một số đối tượng cụ thể như:
Nếu không được điều trị kịp thời, tiên lượng bệnh thoát vị não thường không khả quan. Bởi vì, khi bị dịch chuyển khỏi vị trí ban đầu, cấu trúc và chức năng của mô não sẽ bị suy yếu dẫn đến các biến chứng nguy hiểm đến tính mạng như:
Để chẩn đoán chính xác tình trạng thoát vị não, bác sĩ cần khai thác ở người bệnh các vấn đề như triệu chứng, tiền căn, bệnh lý nền…, đồng thời chỉ định người bệnh thực hiện một số xét nghiệm cận lâm sàng, bao gồm: (4)
Chụp X quang sọ não là kỹ thuật tạo nên hình ảnh giải phẫu sọ não bằng cách sử dụng tia bức xạ X. Nhờ vào kết quả chụp X quang, bác sĩ có thể quan sát được tình trạng tổn thương ở hộp sọ và bên trong não, bao gồm thoát vị não, khối u não, chấn thương sọ não, tăng áp lực nội sọ….
Chụp CT não hay chụp vi tính cắt lớp não là kỹ thuật sử dụng tia bức xạ X quét từ vị trí cằm đến đỉnh đầu để ghi nhận hình ảnh giải phẫu bên trong não và sọ não một cách rõ nét và chi tiết.
Hình chụp CT não được thể hiện ở dạng 2D hoặc 3D, giúp bác sĩ dễ dàng quan sát được chi tiết vùng não bị tổn thương – đặc biệt là tình trạng lệch khỏi vị trí ban đầu của mô não, từ đó đưa ra chẩn đoán chính xác các vấn đề ở não bộ, trong đó có thoát vị não.
Chụp MRI hay chụp cộng hưởng từ não là kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh sử dụng sóng điện từ có tần số radio thay cho tia bức xạ, để ghi nhận hình ảnh 3D chất lượng cao về cấu trúc bên trong não một cách rõ nét. Kỹ thuật này được đánh giá có độ nhạy cao giúp phân biệt rõ ràng mô não bình thường và mô não bị tổn thương. Nhờ vào hình ảnh chụp MRI, bác sĩ có thể phát hiện được những tổn thương não rất nhỏ, từ đó đưa ra chẩn đoán chính xác về bệnh thoát vị não.
Bên cạnh các kỹ thuật như chụp X quang, chụp CT và chụp MRI não, trong quá trình chẩn đoán bệnh thoát vị não, bác sĩ có thể sẽ chỉ định người bệnh thực hiện xét nghiệm máu nếu nghi ngờ có hiện tượng rối loạn chảy máu hoặc áp xe não.
Bác sĩ sẽ cân nhắc chỉ định phương pháp điều trị thoát vị não dựa trên các yếu tố như vùng não bị thoát vị, thể trạng của người bệnh và thời gian can thiệp. Một số phương pháp điều trị bệnh thoát vị não giúp bảo toàn tính mạng cho người bệnh, đồng thời ngăn chặn nguy cơ xảy ra biến chứng nguy hiểm bao gồm: (5)
Điều trị bệnh thoát vị não là vấn đề phức tạp, cần được thực hiện bởi bác sĩ phẫu thuật thần kinh giàu kinh nghiệm tại bệnh viện uy tín. Điều này sẽ góp phần làm tăng hiệu quả điều trị và giảm thiểu rủi ro để lại di chứng ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng sống của người bệnh. Vì vậy, người bệnh nên cân nhắc chọn khám chữa bệnh lý hoặc tổn thương não tại các cơ sở y tế uy tín.
Khoa Phẫu thuật Thần kinh, Trung tâm Khoa học Thần kinh, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh là đơn vị quy tụ đội ngũ y bác sĩ giàu kinh nghiệm thực tiễn trong lĩnh vực phẫu thuật thần kinh cùng hệ thống máy móc thiết bị y tế chuyên dụng hiện đại, giúp chẩn đoán và điều trị hiệu quả thoát vị não cũng như các bệnh lý thần kinh như hệ thống chụp CT 768 lát cắt, MRI 3 Tesla, Robot mổ não Modus V Synaptive ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI), hệ thống định vị Navigation, kính vi phẫu…. Tính đến thời điểm hiện tại, Trung tâm Khoa học Thần Kinh tại Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh đã tiếp nhận và điều trị hiệu quả cho rất nhiều trường hợp tổn thương não nghiêm trọng, trong đó có thoát vị não.
Để có thể phòng tránh hoặc giảm nguy cơ thoát vị não, mỗi người cần:
Khi nhận thấy bản thân có các biểu hiện nghi ngờ thoát vị não như đau đầu dữ dội, rối loạn ý thức, rối loạn phản xạ, co giật… hoặc ngay sau khi xảy ra va đập ở vùng đầu, người bệnh cần sớm đến bệnh viện để thăm khám và điều trị kịp thời. Điều này sẽ góp phần ngăn chặn nguy cơ chết não và các biến chứng nghiêm trọng khác, từ đó giúp bảo toàn tính mạng và nâng cao chất lượng sống cho người bệnh thoát vị não.
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Như vậy, thoát vị não là tình trạng khẩn cấp tiềm ẩn nguy cơ đe dọa tính mạng, người bệnh cần được phát hiện sớm và điều trị kịp thời. Để hiểu rõ hơn về các loại thoát vị não thường gặp và các vấn đề liên quan, người bệnh nên sớm đến bệnh viện để được bác sĩ tư vấn trực tiếp.