Suy tim còn bù là tình trạng tim đã suy yếu nhưng vẫn còn duy trì được khả năng cung cấp máu đến các cơ quan nhờ cơ chế bù trừ của cơ thể. Giai đoạn này, người bệnh thường ít hoặc chưa có triệu chứng rõ rệt nên dễ chủ quan. Vậy có những dấu hiệu nào giúp nhận biết bệnh sớm và điều trị kịp thời, nhằm giúp cải thiện chức năng tim, ngăn ngừa suy tim tiến triển nặng?
Suy tim là khi tim không còn khả năng bơm máu tốt như bình thường, máu lưu thông kém khiến cơ thể sẽ không nhận đủ máu và oxy. Suy tim còn bù là giai đoạn đầu của suy tim, khi hệ thống nội tiết tố và hệ thần kinh giao cảm sẽ cố gắng bù đắp cho tình trạng lưu thông máu kém bằng cách tăng nhịp tim, co mạch máu, đồng thời giữ lại muối và nước, còn tim tăng phải cố gắng thể tích mỗi nhát bóp nhằm duy trì lưu lượng máu đến các cơ quan.
Bệnh nhân bị suy tim ở giai đoạn đầu có thể không xuất hiện các triệu chứng điển hình như khó thở, đau ngực, giảm khả năng gắng sức, phù… Tuy nhiên, lúc này tim đang phải làm việc quá mức để duy trì đủ cung lượng tim. Khi cơ thể không còn khả năng bù đắp cho tình trạng suy tim, tim sẽ suy yếu dần và chuyển sang suy tim mất bù. Lúc đó, các triệu chứng của suy tim sẽ biểu hiện rõ hơn và làm tăng nguy cơ biến chứng. (1)
Đây là hai giai đoạn khác nhau của suy tim, phản ánh mức độ thích nghi và bù trừ của tim và cơ thể. Ở giai đoạn đầu của bệnh, tim vẫn có thể duy trì chức năng bơm máu bằng cách điều chỉnh cơ chế hoạt động phối hợp với sự hỗ trợ của hệ thống giao cảm, hệ thống nội tiết, nên các triệu chứng lâm sàng bị che lấp, bệnh nhân không cảm nhận được triệu chứng hoặc triệu chứng nhẹ.
Khi bệnh tiến triển thành suy tim mất bù, tim mất khả năng thích nghi, dẫn đến tình trạng suy giảm nghiêm trọng chức năng tuần hoàn và các triệu chứng trở nên rõ rệt hơn.
| Tiêu chí | Suy tim còn bù | Suy tim mất bù |
| Định nghĩa | Là giai đoạn đầu của suy tim, khi tim vẫn còn khả năng thích nghi để đảm bảo duy trì tuần hoàn.
Các cơ chế bù trừ gồm giãn buồng tim, dày thành tim, tăng huyết áp, tăng nhịp tim và kích thích hệ thần kinh giao cảm. |
Là giai đoạn suy tim tiến triển nặng, tim không còn khả năng bù trừ để đảm bảo hoạt động bơm máu như bình thường.
Khi suy tim mất bù, các cơ chế bù trừ bị suy yếu, dẫn đến giảm hiệu suất bơm máy và các triệu chứng suy tim rõ rệt hơn. |
| Triệu chứng | Thường ít hoặc không có triệu chứng. Một số bệnh nhân chỉ có thể cảm thấy hơi khó thở hoặc mệt khi hoạt động gắng sức. | Các triệu chứng của suy tim như khó thở khi nằm hoặc khó thở kịch phát về đêm, đau ngực, nhịp tim nhanh, giảm khả năng gắng sức, phù… rõ rệt. |
| Điều trị | Ưu tiên xây dựng lối sống khoa học, dinh dưỡng hợp lý và vận động điều độ. Kết hợp điều trị bằng thuốc. | Điều trị tích cực bằng thuốc, có thể cần can thiệp ngoại khoa như thủ thuật cấy ghép/phẫu thuật. |
Suy tim ở giai đoạn đầu thường do một số nguyên nhân như: Bệnh mạch vành, tăng huyết áp, bệnh cơ tim, bệnh tim bẩm sinh, bệnh van tim. Ngoài ra, các yếu tố khác như rối loạn nhịp tim, bệnh tuyến giáp, tiểu đường, viêm cơ tim, lạm dụng rượu bia, và một số loại thuốc cũng có thể dẫn đến suy tim.
Tuy nhiên, bệnh nhân bị suy tim còn bù thường có ít hoặc không có triệu chứng. Do đó, người bệnh có thể thực hiện các hoạt động sinh hoạt thường ngày mà không gặp khó khăn. Một số dấu hiệu nhẹ có thể xuất hiện như: mệt mỏi nhẹ, khó thở nhẹ khi gắng sức, nhịp tim nhanh, huyết áp không ổn định, cảm giác nặng ở ngực, phù nhẹ ở mắt cá chân hoặc bàn chân, giảm khả năng tập trung…
Tình trạng này không gây nguy hiểm ngay lập tức, nhưng lại tiềm ẩn những rủi ro nếu không được phát hiện kịp thời và điều trị đúng cách. Trong giai đoạn này, tim vẫn có khả năng bù trừ bằng các thay đổi cơ chế hoạt động, co mạch máu và kém đàn hồi, huyết áp tăng để duy trì máu đến nuôi các cơ quan. Tình trạng này khiến máu khó lưu thông hơn, buộc tim phải co bóp mạnh hơn để đẩy máu đi, về lâu dài sẽ dẫn đến suy giảm chức năng tim nghiêm trọng.
Nếu không điều trị kịp thời, giai đoạn này có thể tiến triển thành giai đoạn mất bù, khi đó triệu chứng sẽ trở nên nặng nề và ảnh hưởng nghiêm trọng chất lượng sống và tăng nguy cơ biến chứng đột tử.
Để chẩn đoán bệnh, cần có sự đánh giá ban đầu kỹ lưỡng vì các triệu chứng có thể không xuất hiện hoặc có nhưng chưa rõ ràng. Các phương pháp chẩn đoán nhằm kiểm tra khả năng bù trừ của tim và phát hiện sớm nguy cơ tiến triển thành suy tim mất bù.
Bác sĩ sẽ dựa vào tiền sử bệnh, các triệu chứng và khám lâm sàng để có đánh giá ban đầu. Các chẩn đoán cận lâm sàng thường được chỉ định bao gồm:
Phương pháp điều trị còn tùy thuộc vào nguyên nhân suy tim, mức độ của bệnh, các bệnh nền đi kèm, cùng tình trạng thể chất của người bệnh. Đối với tình trạng bệnh ở giai đoạn đầu, các phương pháp điều trị chủ yếu tập trung vào kiểm soát nguyên nhân, cải thiện chức năng tim và ngăn ngừa bệnh tiến triển thành suy tim mất bù.
Bệnh nhân suy tim có lối sống khoa học không chỉ giúp giảm gánh nặng cho tim mà còn duy trì sức khỏe tổng thể.
Xác định và điều trị nguyên nhân nền nhằm giúp kiểm soát hiệu quả tình trạng bệnh như:
Một số loại thuốc có thể được chỉ định nhằm hỗ trợ tim hoạt động tốt hơn như: thuốc ức chế hệ renin-angiotensin-aldosterone (RAAS), thuốc lợi tiểu, thuốc điều hòa nhịp tim, thuốc chẹn beta…
Trong một số trường hợp, bệnh nhân bị suy tim ở giai đoạn đầu có thể cần can thiệp bằng thủ thuật/phẫu thuật như:
Để ngăn ngừa bệnh tiến triển sang suy tim mất bù, người bệnh cần kiểm soát tốt các yếu tố nguy cơ và duy trì chức năng tim mạch ổn định bằng cách:
Khả năng phục hồi chức năng tim còn tùy nguyên nhân gây suy tim, nếu tuân thủ điều trị, can thiệp kịp thời, theo dõi sát thì chức năng tim có thể hồi phục một phần, duy trì chức năng tim ổn định và ngăn ngừa các đợt suy tim cấp, giảm nhập viện và các biến chứng của suy tim.
Người bệnh nên đến gặp bác sĩ khi xuất hiện các triệu chứng như đau tức ngực, khó thở, hụt hơi, giảm khả năng gắng sức, phù, rối loạn nhịp tim… Bên cạnh đó, người có các yếu tố nguy cơ tim mạch như tiền sử bệnh tim, tăng huyết áp, đái tháo đường, tăng cholesterol máu, hút thuốc lá… nên thăm khám định kỳ để phát hiện sớm các vấn đề về tim mạch và được điều trị kịp thời.
Để đặt lịch khám, tư vấn và điều trị trực tiếp với các bác sĩ tại Trung tâm Tim mạch, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM, Quý khách hàng có thể liên hệ theo thông tin sau:
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Kiểm soát tốt suy tim còn bù không chỉ giúp duy trì sức khỏe hệ tim mạch mà còn giúp giảm nguy cơ biến chứng của suy tim. Do đó, người bệnh cần có lối sống khoa học, tuân thủ điều trị theo hướng dẫn của bác sĩ và tái khám định kỳ để bác sĩ theo dõi tình trạng bệnh và có hướng điều chỉnh nếu cần.
