Tại sao bệnh suy giáp ở người lớn tuổi gây nhiều vấn đề khó lường?

Suy giáp là một trong những bệnh mạn tính thường gặp nhất ở người lớn tuổi. Nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời, bệnh có thể dẫn đến các rối loạn về chuyển hóa, bệnh tim mạch, ảnh hưởng sức khỏe tâm thần. Bệnh suy giáp ở người lớn tuổi có thể bị nhầm lẫn với suy nhược cơ thể hoặc suy nhược thần kinh, đôi khi không có triệu chứng. Bài viết sau sẽ giúp bạn đọc hiểu về những tác động của bệnh với sức khỏe, cách chẩn đoán và điều trị.

Bệnh suy giáp ở người lớn tuổi là gì?

Bệnh suy giáp ở người lớn tuổi là tình trạng tuyến giáp giảm hoặc mất khả năng sản xuất hormone giáp, không đáp ứng được nhu cầu của cơ thể.

Tỷ lệ mắc bệnh ở phụ nữ cao hơn nam giới, nhất là phụ nữ trên 60 tuổi, phụ nữ sau mãn kinh; người có tiền sử mắc các bệnh tuyến giáp (như bướu cổ), từng phẫu thuật tuyến giáp, từng điều trị phóng xạ ở tuyến giáp, cổ hoặc ngực; tiền sử gia đình có người thân mắc bệnh tuyến giáp; phụ nữ mang thai hoặc sinh con trong 6 tháng; người mắc đái tháo đường type 1, mắc bệnh Lupus, viêm khớp dạng thấp hoặc hội chứng Turner, hội chứng Sjogren…

Các nguyên nhân gây nhược giáp ở người cao tuổi

Có nhiều nguyên nhân gây suy giảm chức năng tuyến giáp ở người lớn tuổi, như:

1. Bệnh Hashimoto và suy tuyến giáp tự miễn

Viêm tuyến giáp Hashimoto là nguyên nhân hàng đầu gây suy giáp ở người lớn tuổi, ngay cả khi sống ở những vùng đủ iod. Đây là bệnh tự miễn, trong đó cơ thể tự sản xuất ra kháng thể kháng lại các tế bào tuyến giáp, làm giảm khả năng sản xuất hormone giáp. Ngoài ra, một số loại viêm giáp tự miễn như viêm tuyến giáp bán cấp có thể gây cường giáp tạm thời, sau đó chuyển biến thành nhược giáp.

2. Thiếu iod và rối loạn tuyến giáp

Người ở những vùng thiếu iod, miền núi xa biển, người có chế độ ăn ít iod… thường mắc nhược giáp do tuyến giáp không hấp thụ đủ iod để sản xuất hormone giáp. Những rối loạn tuyến giáp khác như bướu giáp nhân, u tuyến… cũng có thể dẫn đến tình trạng này.

Ngoài ra, suy tuyến giáp ở người lớn tuổi còn do dùng một số nhóm thuốc góp phần làm giảm chức năng tuyến giáp như: thuốc điều trị cường giáp (methimazole, perchlorate và propylthiouracil), thuốc ức chế tyrosin-kinase, thuốc chẹn β, interferon-α, IL-2, lithium và ethionamide. (1)

Trong quá trình sử dụng các loại thuốc này, người bệnh nên được theo dõi chức năng tuyến giáp định kỳ, ít nhất 2 lần/năm. Thông thường, người bệnh do thuốc có thể hồi phục khi ngừng thuốc.

Triệu chứng suy tuyến giáp ở người lớn tuổi

Các triệu chứng của nhược giáp người già thường âm thầm, không rầm rộ và thường dễ nhầm lẫn với các dấu hiệu lão hóa như ăn uống kém, mệt mỏi, hay quên… Người bệnh có các dấu hiệu như: (2)

• Mệt mỏi kéo dài
• Giảm tập trung
• Nhịp tim chậm
• Đau mỏi cơ
• Cảm giác ớn lạnh, sợ lạnh
• Phù niêm trước xương chày
• Khàn giọng
• Da khô
• Rụng tóc
• Huyết áp thấp
• Tăng cân dù ăn uống bình thường
• Thay đổi trạng thái tinh thần.

Chẩn đoán bệnh suy giáp ở người lớn tuổi

Để chẩn đoán bệnh, bác sĩ cần khám lâm sàng kỹ lưỡng, kết hợp thực hiện các xét nghiệm về máu để đo nồng độ hormone trong huyết thanh:

1. Chẩn đoán lâm sàng

Bác sĩ cần khai thác các triệu chứng lâm sàng và khám thực thể, lưu ý đến các biểu hiện như mệt mỏi, da khô, táo bón, chậm chạp, phù, thay đổi giọng nói… Những triệu chứng này thường mờ nhạt hoặc dễ nhầm với dấu hiệu lão hóa, do đó cần kết hợp đánh giá các yếu tố nguy cơ như tiền sử bệnh tuyến giáp, thiếu iod, sử dụng các loại thuốc ảnh hưởng đến chức năng tuyến giáp.

2. Xét nghiệm hormone kích thích tuyến giáp TSH, hormone giáp (T3, T4)

Xét nghiệm máu để đo nồng độ hormone là xét nghiệm bắt buộc trong chẩn đoán, phân loại nguyên nhân và đánh giá mức độ bệnh. Bác sĩ cần xác định nồng độ hormone TSH (hormone kích thích tuyến giáp), FT3, FT4 (dạng tự do của hormone giáp T3, T4).

Nếu TSH tăng cao kèm FT4 giảm, người bệnh được chẩn đoán suy tuyến giáp nguyên phát. Người bệnh suy tuyến giáp thứ phát thường có TSH thấp hoặc bình thường nhưng FT4 giảm.

Điều trị bệnh suy giáp ở người lớn tuổi

Phương pháp cơ bản khi điều trị bệnh là bổ sung hormone tuyến giáp tổng hợp, nhằm đưa nồng độ hormone giáp về mức bình thường và cải thiện các triệu chứng (mệt mỏi, tăng nhạy cảm với nhiệt độ lạnh, táo bón, da khô, tăng cân, mặt sưng, khàn giọng, yếu cơ…), cũng như cải thiện chức năng tim mạch và nhận thức.

Phương pháp này có thể được chỉ định ở người bệnh có nồng độ TSH > 10mIU/L, vì đây là những trường hợp có nguy cơ mắc các rối loạn sức khỏe cao hơn. Cần thận trọng khi điều trị cho người bệnh từ trên 75 tuổi – 80 tuổi, người bệnh có các yếu tố nguy cơ khác như bệnh nền tim mạch.

Liều hormone tuyến giáp tổng hợp cho người lớn tuổi ban đầu sẽ thấp hơn người bệnh trẻ tuổi để tránh gây gánh nặng lên hệ tim mạch. Sau 4 – 6 tuần, người bệnh cần được xét nghiệm lại nồng độ hormone TSH và FT4 để điều chỉnh liều thuốc (nếu cần).

Sử dụng thuốc quá liều có thể gây nhiều tác dụng phụ như: đánh trống ngực, lo lắng, hồi hộp, mất ngủ, sụt cân, tăng nguy cơ rung nhĩ, giảm mật độ khoáng xương… (3)

Biến chứng của bệnh nhược giáp ở người lớn tuổi

Suy giáp ở người lớn tuổi nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời có thể gây nhiều biến chứng nghiêm trọng như:

• Bướu to chèn ép khí quản, thực quản gây khó thở, khó nuốt, ảnh hưởng thẩm mỹ.
• Biến chứng tim mạch, phổi: nhịp tim chậm, suy tim, tràn dịch màng tim, xơ vữa động mạch tiến triển nhanh do rối loạn mỡ máu. Đôi khi có thể gặp một số bệnh liên quan đến phổi.
• Suy giảm nhận thức (dễ bị nhầm lẫn với sa sút trí tuệ ở người già).
• Trầm cảm.
• Giảm khả năng vận động: yếu cơ, đau khớp, tăng nguy cơ té ngã và gãy xương.

Trường hợp nhược giáp nặng, người bệnh có thể bị hôn mê phù niêm (biến chứng nguy hiểm gây hôn mê, hạ thân nhiệt nhanh, mất phản xạ, co giật, suy hô hấp) và có thể ảnh hưởng đến tính mạng.

Ngoài ra, người lớn tuổi bị suy giáp kéo dài có nguy cơ gặp các biến chứng trong và sau phẫu thuật cao hơn, như: hạ huyết áp, suy tim, các biến chứng thần kinh tâm thần và tiêu hóa.

Biện pháp phòng ngừa nhược giáp ở người lớn tuổi

Khó có thể phòng ngừa hoàn toàn bệnh suy giáp ở người cao tuổi, song vẫn có thể  giảm nguy cơ phát triển bệnh bằng một số biện pháp như:

• Có chế độ ăn lành mạnh, cân bằng và đầy đủ dinh dưỡng. Đảm bảo cung cấp đủ iod cho cơ thể thông qua các thực phẩm như tảo biển, rong biển, hải sản, trứng, sữa, muối iod… Tuy nhiên, không tự ý dùng các loại thực phẩm bổ sung iod mà không có ý kiến của bác sĩ.
• Kiểm soát tốt tình trạng bệnh mạn tính như tiểu đường, tim mạch, đặc biệt là bệnh về tuyến giáp.
• Thận trọng khi sử dụng các loại thuốc có nguy cơ ảnh hưởng đến chức năng tuyến giáp. Nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng bất cứ loại thuốc hoặc thực phẩm bổ sung nào.
• Xây dựng lối sống lành mạnh: vận động thường xuyên, ngủ đủ giấc, tránh thức khuya, hạn chế stress…
• Khám sức khỏe định kỳ để phát hiện bệnh sớm.

Cách chăm sóc người lớn tuổi bị suy tuyến giáp

Chăm sóc người lớn tuổi bị suy giáp cần kết hợp hướng dẫn điều trị của bác sĩ và chế độ sinh hoạt hợp lý, cụ thể:

• Tuân thủ chỉ định dùng thuốc, loại thuốc, liều lượng và thời điểm uống (nếu có) theo hướng dẫn của bác sĩ. Không tự ý ngưng thuốc hoặc thay đổi liều thuốc.
• Duy trì lịch tái khám với bác sĩ để được theo dõi, xét nghiệm lại nồng độ hormone và điều chỉnh liều thuốc phù hợp.
• Ăn uống đầy đủ dinh dưỡng, lựa chọn thực phẩm lành mạnh. Bổ sung rau xanh, trái cây và protein chất lượng cao từ thịt nạc, cá, trứng, các loại đậu, hạt… vào thực đơn. Hạn chế thực phẩm giàu chất béo xấu và đường.
• Vận động thường xuyên, đều đặn. Lựa chọn các hình thức tập luyện vừa sức như dưỡng sinh, yoga, đi bộ…
• Theo dõi các dấu hiệu bất thường của sức khỏe như mệt mỏi, phù, chậm chạp, hay quên, rối loạn nhịp tim… và nhanh chóng thông báo cho bác sĩ.

Các triệu chứng của bệnh suy giáp ở người lớn tuổi thường âm thầm, không nguy cấp nên dễ bị nhầm lẫn với các dấu hiệu lão hóa do tuổi tác. Do đó, người lớn tuổi nên đến bệnh viện khám sức khỏe tổng quát định kỳ để kịp thời phát hiện và điều trị các bệnh về rối loạn chức năng tuyến giáp.