Khi bị suy giáp do thuốc gây ra phải xử lý làm sao?

Bạn có biết rằng một số loại thuốc điều trị có thể vô tình gây suy giáp khiến cơ thể mệt mỏi, tăng cân và rối loạn nhiều chức năng? Vậy khi gặp tình trạng suy giáp do thuốc, chúng ta nên xử lý ra sao để an toàn và hiệu quả? Cùng tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây.

Cơ chế gây suy giáp do thuốc

Tuyến giáp là cơ quan rất nhạy cảm, dễ bị ảnh hưởng do tác dụng của một số loại thuốc. Các vấn đề thường gặp có thể kể đến như:

• Ức chế sản xuất và giải phóng hormone: Một số loại thuốc có thể trực tiếp làm tuyến giáp không sản xuất hoặc không giải phóng được hormone, khiến tuyến giáp hoạt động kém đi.
• Gây viêm tuyến giáp: Một số thuốc gây ra phản ứng miễn dịch, khiến tuyến giáp bị viêm, ảnh hưởng đến khả năng hoạt động bình thường.
• Gây tổn thương trực tiếp: Các loại thuốc điều trị ung thư, như nhóm ức chế tyrosine kinase, có thể làm tổn thương trực tiếp các tế bào tuyến giáp.
• Gây ức chế từ tuyến yên: Tuyến yên là “bộ não” chỉ huy hoạt động của tuyến giáp bằng hormone TSH. Một số thuốc lại làm tuyến yên giảm sản xuất TSH. Khi thiếu TSH, tuyến giáp sẽ không nhận được “lệnh” để hoạt động, dẫn đến tình trạng nhược giáp trung ương.
• Làm giảm hiệu quả điều trị: Đối với những người đang điều trị bằng thuốc levothyroxine, một số loại thuốc khác có thể làm giảm khả năng hấp thu hoặc thay đổi cách cơ thể chuyển hóa thuốc này, khiến việc điều trị trở nên kém hiệu quả.

Chính vì vậy, các bác sĩ thường khuyên bạn nên kiểm tra chức năng tuyến giáp trước và trong khi sử dụng các loại thuốc có nguy cơ cao gây nhược giáp. Điều này giúp phát hiện sớm và xử lý kịp thời các tác dụng phụ không mong muốn. (1)

>>>Bạn có biết: Suy giáp sau phẫu thuật: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Các loại thuốc gây suy giáp phổ biến

Một số loại thuốc dù có tác dụng tốt cho việc điều trị bệnh nhưng có thể vô tình làm rối loạn hoạt động của tuyến giáp dẫn đến suy tuyến giáp, dưới đây là các nhóm thuốc phổ biến có nguy cơ: (2)

• Thuốc điều trị cường giáp: Cường giáp là tình trạng tuyến giáp hoạt động quá mức. Các thuốc như propylthiouracil (PTU), methimazole hay iod phóng xạ được dùng để điều trị bệnh này. Tuy nhiên, nếu dùng liều không đúng, chúng có thể khiến nồng độ hormone tuyến giáp giảm xuống thấp gây bệnh.
• Amiodarone: Là một loại thuốc dùng để điều hòa nhịp tim. Mặc dù phần lớn người dùng không gặp vấn đề về tuyến giáp, nhưng amiodarone lại chứa một lượng lớn iod. Dù iod khá cần thiết cho tuyến giáp, nhưng việc dư thừa lại có thể gây ra nhiều vấn đề, bao gồm cả suy giáp, đặc biệt là ở những người đã có sẵn vấn đề về tuyến giáp.
• Lithium: Đây là thuốc điều trị rối loạn lưỡng cực. Chúng có thể gây bệnh bằng cách ngăn cản tuyến giáp sản xuất và giải phóng hormone. Tác dụng phụ này có thể xảy ra sớm, chỉ trong vài tháng đầu điều trị và phổ biến hơn ở phụ nữ trên 50 tuổi hoặc người có tiền sử gia đình mắc bệnh này.
• Thuốc điều hòa miễn dịch: Đây là nhóm thuốc tác động lên hệ miễn dịch, bao gồm aldesleukin và interferon alfa, được dùng để điều trị ung thư hoặc viêm gan. Các thuốc này kích hoạt hệ miễn dịch để tấn công tế bào bệnh, nhưng đôi khi, hệ miễn dịch cũng có thể nhầm lẫn và tấn công cả mô tuyến giáp khỏe mạnh, gây viêm tuyến giáp và dẫn đến tình trạng này.
• Thuốc ức chế Tyrosine Kinase: Đây là một nhóm thuốc phổ biến để điều trị nhiều loại ung thư và ung thư máu. Các ví dụ bao gồm sunitinib và sorafenib. Tỷ lệ người dùng thuốc này phát triển khá cao (lên tới 40%) và có thể xảy ra trong vài tuần đến vài tháng sau khi bắt đầu điều trị.
• Thuốc ức chế điểm kiểm soát miễn dịch (ICI): Các thuốc ICI như nivolumab và pembrolizumab giúp hệ miễn dịch chống lại khối u ung thư. Tuy nhiên, cũng giống như các thuốc điều hòa miễn dịch khác, chúng có thể khiến tế bào miễn dịch tấn công nhầm vào tuyến giáp. Nguy cơ này cao hơn khi người bệnh dùng kết hợp nhiều loại thuốc ICI.
• Thalidomide: Thuốc này được sử dụng để điều trị đa u tủy xương và bệnh phong. Mặc dù hiếm, nhưng một số người bệnh đã phát triển suy giáp trong quá trình điều trị bằng thuốc này. Hiện tại, các chuyên gia vẫn chưa xác định được chính xác cơ chế gây ra tác dụng phụ này.

Xử lý suy giáp do thuốc như thế nào?

Xác định nguyên nhân suy giáp do thuốc thường được thực hiện bằng cách phán đoán loại trừ các nguyên nhân khác như viêm tuyến giáp tự miễn, sau điều trị iod phóng xạ, sau phẫu thuật tuyến giáp hoặc các bệnh tuyến yên. Bác sĩ sẽ khai thác tiền sử dùng thuốc, đồng thời kiểm tra nồng độ hormone tuyến giáp (TSH, FT4) để xác định mối liên quan giữa thuốc và tình trạng nhược giáp.

Khi đã xác định được nguyên nhân do thuốc, hướng xử lý gồm:

• Dùng hormone thay thế: Cách phổ biến nhất là sử dụng liệu pháp hormone thay thế. Bạn sẽ được bác sĩ kê đơn thuốc chứa hoạt chất levothyroxine (hoạt chất kháng giáp tổng hợp của hormone T4). Khi uống vào, hoạt chất sẽ hoạt động giống như hormone tự nhiên, giúp đưa mức T4 về bình thường và cải thiện các triệu chứng.
• Ngừng thuốc gây suy giáp: Một lựa chọn khác là ngừng hẳn loại thuốc đang gây ra tình trạng này. Tuy nhiên, việc này không phải lúc nào cũng khả thi. Bạn không nên tự ý ngưng thuốc mà phải luôn hỏi ý kiến của bác sĩ. Bác sĩ sẽ đánh giá lợi ích và rủi ro để đưa ra quyết định tốt nhất cho bạn.
• Kiểm tra sức khỏe định kỳ: Nếu bạn đang dùng các loại thuốc có nguy cơ gây bệnh, bác sĩ sẽ thường xuyên kiểm tra chức năng tuyến giáp của bạn. Bạn nên chủ động thông báo cho bác sĩ ngay lập tức nếu thấy các triệu chứng của bệnh xuất hiện sau khi bắt đầu điều trị, chẳng hạn như mệt mỏi, tăng cân hoặc nhạy cảm hơn với thời tiết lạnh.

Suy giáp do thuốc là tình trạng có thể gặp ở nhiều nhóm thuốc khác nhau, từ thuốc điều trị tim mạch, rối loạn tâm thần cho đến các thuốc ức chế miễn dịch hay điều trị ung thư. Nếu người bệnh đang sử dụng một trong những loại thuốc nghi ngờ gây nhược giáp, nên đến bệnh viện thăm hỏi ý kiến bác sĩ để có hướng điều chỉnh phù hợp.