Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc duy trì lối sống lành mạnh và theo dõi sức khỏe sinh sản định kỳ có thể giúp ngăn ngừa các vấn đề liên quan đến vô sinh và nhiều bệnh lý có liên quan. Vậy những yếu tố nào có thể ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản?
Sức khỏe sinh sản là trạng thái hoàn toàn khỏe mạnh, hài hòa về thể chất, tinh thần và xã hội ở mọi khía cạnh liên quan đến hệ thống, chức năng và quá trình sinh sản trong suốt các giai đoạn của cuộc đời, chứ không đơn thuần chỉ là không có bệnh tật hoặc ốm đau. Định nghĩa này cho thấy sức khỏe sinh sản không chỉ đơn thuần là không mắc bệnh mà còn bao gồm các khía cạnh như khả năng sinh sản, đời sống tình dục an toàn, thỏa mãn và quyền tự quyết khi nào sinh con và cách sinh con. (1)
Sức khỏe sinh sản ở nam giới đề cập đến khả năng của người đàn ông trong việc duy trì chức năng sinh sản và sinh lý một cách khỏe mạnh. Điều này bao gồm khả năng sản xuất tinh trùng có chất lượng tốt, duy trì chức năng tình dục bình thường và ngăn ngừa các bệnh lý liên quan đến hệ thống sinh sản.
Sức khỏe sinh sản ở nữ giới có liên quan đến tình trạng tổng thể của hệ thống sinh sản và khả năng sinh sản của phụ nữ trong suốt cuộc đời, từ giai đoạn dậy thì đến mãn kinh. Khả năng sinh sản ở nữ bao gồm các vấn đề về thể chất, tinh thần, không chỉ giới hạn ở khả năng có con và sinh con, mà còn liên quan đến việc duy trì sức khỏe sinh dục, ngăn ngừa bệnh tật và kiểm soát sinh sản.
Sức khỏe sinh sản không chỉ quan trọng với đời sống của mỗi cá nhân mà còn đóng vai trò thiết yếu đối với đời sống xã hội, đồng thời ảnh hưởng sâu sắc đến chất lượng cuộc sống.
Một trong những vấn đề nghiêm trọng nhất hiện nay chính là tỷ lệ vô sinh đang ngày càng gia tăng do các yếu tố liên quan đến môi trường, lối sống và cả yếu tố về tâm lý. Việc phát hiện sớm các vấn đề và điều trị kịp thời không chỉ giúp cải thiện khả năng sinh sản mà còn giảm thiểu chi phí điều trị về sau. Điều này đồng nghĩa với việc giảm gánh nặng tài chính cho cá nhân, gia đình và toàn xã hội.
Việc giáo dục về sức khỏe sinh sản từ sớm cho trẻ vị thành niên giúp các em chủ động phòng ngừa các bệnh lây truyền qua đường tình dục, biết cách sử dụng biện pháp tránh thai an toàn từ đó giảm tỷ lệ mang thai ngoài ý muốn, đồng thời giúp mọi người có thể quản lý tốt hơn cuộc sống tình dục và sinh sản của họ.
Bảo vệ chức năng sinh sản không chỉ bảo vệ sức khỏe của mỗi người mà còn đóng góp vào sự phát triển chung của xã hội, nâng cao chất lượng cuộc sống và tạo điều kiện cho các thế hệ tiếp theo phát triển toàn diện.
Sức khỏe sinh sản của mỗi người bao gồm nhiều giai đoạn quan trọng, mỗi giai đoạn đòi hỏi sự chăm sóc và lưu ý đặc biệt để đảm bảo duy trì trạng thái sức khỏe tốt nhất. Các giai đoạn chính trong quá trình phát triển bao gồm:
Giai đoạn này thường bắt đầu từ 8-13 tuổi ở nữ và từ 9-14 tuổi ở nam, liên quan đến những thay đổi của cơ thể về mặt sinh lý, nội tiết và tâm lý. Ở giai đoạn này, cả nam và nữ đều bắt đầu phát triển các đặc điểm sinh dục thứ cấp như phát triển ngực, bắt đầu có kinh nguyệt ở nữ, tinh hoàn và dương vật to ra, cơ bắp phát triển, giọng nói trầm hơn ở nam.
Đây là thời điểm quan trọng để bắt đầu giáo dục về sức khỏe tình dục và sinh sản, giúp các em hiểu về quá trình phát triển cơ thể và có ý thức bảo vệ bản thân trước những rủi ro liên quan đến tình dục sớm hoặc không an toàn, tránh các bệnh lây truyền qua đường tình dục cũng như giảm tỷ lệ mang thai ngoài ý muốn.
Giai đoạn trưởng thành thường bắt đầu ở tuổi 20-21 khi khả năng sinh sản ở cả hai giới đều đạt mức cao nhất. Đây cũng là thời điểm mà nhiều cặp đôi bắt đầu lập gia đình và có kế hoạch sinh con. Sức khỏe sinh sản trong giai đoạn này bao gồm việc chăm sóc trước khi mang thai, theo dõi thai kỳ, sinh con và chăm sóc sau sinh. Ngoài ra, với những trường hợp chưa có kế hoạch sinh con thì việc sử dụng biện pháp tránh thai an toàn và phòng ngừa các bệnh lây truyền qua đường tình dục cũng rất quan trọng.
Đây là giai đoạn khi khả năng sinh sản bắt đầu suy giảm, hay còn gọi là mãn kinh ở nữ giới và mãn dục ở nam giới.
Ở phụ nữ, mãn kinh đánh dấu sự kết thúc của chu kỳ kinh nguyệt và khả năng mang thai. Trong khi đó, mãn dục ở nam giới xảy ra khi khả năng sản xuất testosterone của cơ thể bị suy giảm nhưng không gây mất hoàn toàn khả năng sinh sản.
Theo Bác sĩ Trương Nguyễn Minh Tuấn – Trung tâm Hỗ trợ sinh sản, BVĐK Tâm Anh, sức khỏe sinh sản có thể chịu nhiều tác động khác nhau cả từ bên trong lẫn bên ngoài cơ thể. Hiểu rõ về các yếu tố này và thực hiện các biện pháp chăm sóc sức khỏe phù hợp sẽ giúp bảo vệ và duy trì sức khỏe chức năng sinh sản tốt nhất.
Những yếu tố quan trọng có thể tác động có thể kể đến như:
Tuổi tác là một trong những yếu tố có ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe chức năng sinh sản, đặc biệt đối với phụ nữ. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng khi phụ nữ già đi, khả năng sinh sản giảm dần chủ yếu là do sự suy giảm số lượng và chất lượng trứng.
Nhiều chuyên gia khuyến cáo phụ nữ nên mang thai và sinh con ở độ tuổi từ 20-30 tuổi, vì sau 35 tuổi, tỷ lệ thụ thai tự nhiên sẽ giảm đi đáng kể và khả năng gặp phải các vấn đề liên quan đến sinh sản hoặc biến chứng trong thai kỳ sẽ tăng lên. Điều này có nghĩa rằng càng lớn tuổi, phụ nữ càng gặp nhiều khó khăn trong việc mang thai và sinh con.
Mặt khác, đối với nam giới, khả năng sinh sản của họ cũng có xu hướng giảm dần theo tuổi tác. Chất lượng tinh trùng giảm, số lượng tinh trùng cũng ít đi, từ đó ảnh hưởng đến khả năng thụ tinh. Ngoài ra, khi nam giới lớn tuổi còn có nguy cơ mắc các vấn đề như rối loạn cương dương và suy giảm testosterone dẫn đến giảm ham muốn tình dục. Những vấn đề này không chỉ ảnh hưởng đến khả năng sinh sản mà còn tác động tiêu cực đến chất lượng cuộc sống của các quý ông.
Yếu tố di truyền cũng có vai trò quan trọng trong việc quyết định sức khỏe chức năng sinh sản của một cá nhân. Di truyền không chỉ ảnh hưởng đến khả năng sinh sản mà còn quyết định sức khỏe của thế hệ sau. Các bệnh lý di truyền có thể làm giảm khả năng thụ thai, gây ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi, hoặc thậm chí gây vô sinh với những trường hợp mắc các hội chứng di truyền nghiêm trọng như hội chứng Down, hội chứng Klinefelter,…
Bác sĩ Tuấn cho biết, trong trường hợp các cặp đôi có nguy cơ cao mắc các bệnh về di truyền, việc thăm khám sớm để nhận tư vấn và can thiệp y tế kịp thời là điều cần thiết giúp bảo vệ sức khỏe sinh sản và đảm bảo thế hệ sau được sinh ra khỏe mạnh, an toàn.
Một lối sống lành mạnh không chỉ giúp duy trì sức khỏe thể chất mà còn bảo vệ sức khỏe chức năng sinh sản một cách tối ưu. Ngược lại, lối sống không lành mạnh như hút thuốc, uống rượu bia quá mức, chế độ ăn uống không cân bằng, ít vận động và căng thẳng kéo dài… có thể gây ra nhiều vấn đề liên quan đến sinh sản.
Các bệnh lý mạn tính như cao huyết áp, tim mạch, béo phì,… có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản, từ đó gây ra các biến chứng trong quá trình mang thai và làm giảm tỷ lệ thụ thai đáng kể.
Hiện nay, có nhiều vấn đề về sức khỏe sinh sản ảnh hưởng đến cả nam và nữ. Những vấn đề này không chỉ tác động đến khả năng sinh sản mà còn ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể và chất lượng cuộc sống. Dưới đây là các vấn đề phổ biến:
Như những thông tin kể trên, sức khỏe chức năng sinh sản không chỉ liên quan đến khả năng có con mà còn ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và sức khỏe tổng thể. Việc chăm sóc sức khỏe chức năng sinh sản giúp ngăn ngừa bệnh tật, tăng cường chức năng sinh lý và sinh sản, cũng như cải thiện chất lượng cuộc sống. Dưới đây là hướng dẫn chăm sóc sức khỏe hệ sinh sản cho cả nam và nữ được chuyên gia khuyến cáo.
Hệ thống sinh sản của nam giới bao gồm các cơ quan như dương vật, tinh hoàn, bìu, mào tinh, tuyến tiền liệt, ống dẫn tinh và túi tinh. Nam giới cần duy trì vệ sinh cá nhân sạch sẽ, đặc biệt ở vùng kín, đồng thời nên áp dụng các biện pháp quan hệ tình dục an toàn để phòng tránh các bệnh lây truyền qua đường tình dục như chlamydia, giang mai, lậu, HIV, HPV…
Hạn chế sử dụng chất kích thích, rượu bia, thuốc lá và tránh nhiệt độ quá nóng ở vùng bìu cũng giúp nam giới bảo vệ sức khỏe sinh sản hiệu quả. Bên cạnh đó, kiểm tra sức khỏe định kỳ còn giúp phát hiện sớm các vấn đề liên quan đến chức năng sinh sản và điều trị kịp thời, ngăn ngừa các biến chứng về sau.
Hệ thống sinh sản nữ giới bao gồm các bộ phận như buồng trứng, tử cung, ống dẫn trứng, âm đạo, tuyến vú. Những cơ quan này có vai trò quan trọng trong việc sản xuất, vận chuyển giao tử cũng như tiết hormone sinh dục quan trọng như estrogen và progesterone, góp phần duy trì chức năng sinh sản và các đặc điểm sinh lý nữ.
Việc duy trì vệ sinh vùng kín sạch sẽ và khám sức khỏe sinh sản định kỳ là điều cần thiết, giúp phát hiện sớm và điều trị kịp thời các bệnh lý như u xơ tử cung, các bệnh lây truyền qua đường tình dục HIV/AIDS, lạc nội mạc tử cung, các bệnh lý phụ khoa,… Điều này không chỉ giúp bảo vệ mà còn nâng cao chất lượng cuộc sống cho chị em phụ nữ.
>> Xem thêm: Khám sức khỏe sinh sản ở đâu Hà Nội
Duy trì và bảo vệ chức năng sinh sản là rất quan trọng đối với mọi đối tượng, bất kể giới tính hay độ tuổi. Dưới đây là một số lời khuyên hữu ích bạn có thể tham khảo:
Nếu đang có nhu cầu thăm khám hoặc điều trị các vấn đề bất thường về sức khỏe sinh sản, bạn có thể đến Trung tâm Hỗ trợ sinh sản, Hệ thống BVĐK Tâm Anh để được trực tiếp thăm khám cùng các chuyên gia, bác sĩ hàng đầu. Thông tin đặt lịch khám bạn có thể liên hệ tại đây:
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Các vấn đề về sức khỏe sinh sản đang ngày càng trở nên phổ biến và phức tạp hơn, đòi hỏi sự hiểu biết cũng như nâng cao ý thức chăm sóc sức khỏe của mỗi cá nhân. Khi nghi ngờ mình gặp bất kỳ dấu hiệu bất thường nào, người bệnh nên sớm đến bệnh viện uy tín để được thăm khám và điều trị kịp thời, ngăn ngừa những biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra gây ảnh hưởng đến khả năng sinh sản sau này.
![Niêm mạc tử cung dày là sắp có kinh? [Góc giải đáp]](https://tamanhhospital.vn/wp-content/uploads/2025/11/niem-mac-tu-cung-day-la-sap-co-kinh.jpg)
