Sốt phát ban ở người lớn: Triệu chứng, nguyên nhân, điều trị

Sốt phát ban ở người lớn có thể xảy ra do nhiều nguyên nhân. Vậy, nguyên nhân sốt phát ban ở người lớn phổ biến là gì? Đâu là cách chữa sốt phát ban ở người lớn an toàn, hiệu quả? Bài viết được tư vấn bởi BS.CKII Lê Thị Mỹ Châu – Khoa Nội tổng hợp, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM.

Sốt phát ban ở người lớn là gì?

Sốt phát ban ở người lớn thường xảy ra do tình trạng nhiễm trùng cấp tính bởi sự tấn công của các tác nhân ngoại lai, được đặc trưng bởi tình trạng thân nhiệt tăng cao và xuất hiện các nốt đỏ trên da.. Khác với trẻ nhỏ, sốt nổi ban đỏ ở người lớn thường không quá nguy hiểm, nếu được chẩn đoán và điều trị kịp thời tình trạng này có thể nhanh chóng thuyên giảm. Tuy nhiên, trường hợp không được điều trị kịp thời do chủ quan, tình trạng sốt phát ban ở người lớn có thể dẫn đến biến chứng ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của người bệnh.

Triệu chứng sốt phát ban ở người lớn

Dưới đây là các triệu chứng sốt phát ban ở người lớn thường gặp:

1. Dấu hiệu chung

Biểu hiện sốt phát ban ở người lớn thường không rõ ràng, có thể bị nhầm lẫn với các bệnh lý hoặc tình trạng sức khỏe khác. Sau đây là các dấu hiệu sốt phát ban ở người lớn thường gặp:

• Sốt cao: Nhiệt độ cơ thể tăng cao có thể đạt ngưỡng 39 độ C. Tình trạng sốt cao có thể kéo dài từ 3 đến 5 ngày, khiến người bệnh cảm thấy mệt mỏi, kiệt sức.
• Phát ban: Trên da của người bệnh xuất hiện các nốt màu hồng, mẩn đỏ ẩn bên trong hoặc cộm lên bề mặt da. Tình trạng phát ban trên da có xu hướng tập trung ở các vùng như bụng, cánh tay, chân, lưng, mặt… thường xuất hiện sau mỗi đợt hạ sốt.
• Sưng hạch: Tình trạng sốt phát ban ở người lớn có thể gây ra triệu chứng sưng to các hạch ở quai hàm và vùng cổ.

Thông thường, bệnh sốt phát ban ở người lớn có thể khởi phát triệu chứng sau 1 đến 2 tuần ủ bệnh trong cơ thể.

2. Các triệu chứng đi kèm (có thể gặp phải)

Trong một số trường hợp, người lớn bị sốt phát ban có thể đi kèm các triệu chứng khác như tiêu chảy (ở mức độ nhẹ), giảm cảm giác thèm ăn, đau đầu, đau nhức toàn thân dẫn đến kiệt sức, triệu chứng hô hấp (đau họng, chảy nước mũi…).

3. Triệu chứng đặc thù (tùy nguyên nhân)

Tùy thuộc vào nguyên nhân gây sốt cao phát ban ở người lớn, triệu chứng của bệnh có thể khác nhau. Người lớn bị sốt phát ban do nhiễm ký sinh trùng có thể gặp phải triệu chứng rối loạn tiêu hóa, ngứa râm ran về đêm, sốt cao kèm run rẩy… Mặt khác, sốt phát ban ở người lớn do nhiễm virus, vi khuẩn có thể đi kèm triệu chứng như chảy nước mắt, đỏ mắt, viêm mũi…

Lưu ý: Những biểu hiện sốt phát ban ở người lớn nêu trên chỉ mang tính chất tham khảo. Triệu chứng của bệnh sốt phát ban có thể khác nhau ở từng trường hợp bệnh, tùy thuộc vào các yếu tố như nguyên nhân gây bệnh và thể trạng của mỗi người bệnh.

Các nguyên nhân gây sốt ban đỏ ở người lớn

Một số nguyên nhân gây sốt phát ban ở người lớn bao gồm:

1. Sốt phát ban do nhiễm virus

Nhiễm các loại virus như virus Human herpes 6 (hoặc 7), virus sởi (virus thuộc họ Paramyxovirus), virus gây bệnh Rubella (virus chứa ARN, thuộc họ Togaviridae), virus Coxsackievirus A16, virus Parvovirus B19, virus corona… có thể tác nhân làm khởi phát tình trạng sốt phát ban ở người lớn. Ngoài ra, trong số ít trường hợp, sốt phát ban ở người lớn có thể là biểu hiện của bệnh lý do virus gây nên như viêm gan, HIV, bạch cầu đơn nhân… (1)

2. Sốt phát ban do nhiễm khuẩn

Nhiễm khuẩn có thể gây sốt phát ban đỏ ở người lớn, trong đó phổ biến nhất là nhiễm liên cầu khuẩn nhóm A (strep-toe-KOK-us). Người bị nhiễm liên cầu khuẩn nhóm A có thể gặp phải tình trạng sốt phát ban đỏ ở lưỡi hoặc trên da do vi khuẩn giải phóng độc tố trong cơ thể.

3. Sốt phát ban do nhiễm ký sinh trùng

Nhiễm ký sinh trùng xảy ra khi các loài sinh vật ký sinh ở vật chủ khác (sán, giun, rận, bọ chét…) thâm nhập và sinh sản trong cơ thể. Người bệnh có thể bị nhiễm ký sinh trùng thông qua 2 đường chính là:

• Đường tiêu hóa: Người bệnh tiêu thụ thực phẩm hoặc nguồn nước chưa được nấu chín hay diệt khuẩn sẽ tạo điều kiện cho các loại ký sinh trùng xâm nhập vào cơ thể.
• Đường tiếp xúc trên da: Thông qua việc tiếp xúc trực tiếp bề mặt da, các loại ký sinh trùng từ ve, rận, bọ chét… có thể xâm nhập vào cơ thể của người bệnh.

Nếu không được điều trị kịp thời, nhiễm ký sinh trùng không chỉ gây ra các triệu chứng như sốt phát ban, ngứa râm ran, rối loạn tiêu hóa… mà còn có thể dẫn đến nhiều tổn thương cho các bộ phận trong cơ thể như não, gan, phổi, thận, hệ tuần hoàn…

4. Một số nguyên nhân khác

Ngoài ra, một số yếu tố nguy cơ khác có thể làm suy giảm nhiễm dịch, tạo điều kiện thuận lợi khởi phát tình trạng sốt ban đỏ ở người lớn như ảnh hưởng của quá trình sử dụng thuốc điều trị lâu dài, dị ứng thời tiết hoặc thực phẩm, thay đổi môi trường sống…

Sốt nổi ban đỏ ở người lớn có nguy hiểm không?

So với trẻ em, người trưởng thành có hệ miễn dịch hoàn thiện hơn, nhờ vậy rút ngắn quá trình hồi phục sức khỏe do sốt phát ban. Nếu được chẩn đoán và điều trị kịp thời, tình trạng sốt phát ban ở người lớn có thể nhanh chóng thuyên giảm. Mức độ nghiêm trọng của triệu chứng này còn tùy thuộc vào nguyên nhân và thể trạng của người bệnh.

Một số trường hợp chậm trễ trong điều trị có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm như sốt cao trên 40 độ C gây co giật, cơ thể bị mất nước, kiệt sức, tình trạng phát ban trên da lan rộng đến nhiều vùng trên cơ thể, viêm não, viêm phổi…

Người lớn bị sốt cao phát ban khi nào cần gặp bác sĩ?

Để đảm bảo an toàn cho sức khỏe, tránh biến chứng nguy hiểm, người bệnh bị sốt phát ban cần sớm đến bệnh viện để bác sĩ trực tiếp thăm khám và đưa ra hướng điều trị kịp thời. Điều này đặc biệt quan trọng trong các trường hợp như:

• Sốt cao không thuyên giảm dù đã sử dụng các biện pháp hạ sốt.
• Vết phát ban trên da xuất hiện dịch mủ.
• Vùng phát ban trên da bị đau rát, sưng đỏ nghiêm trọng.

Chẩn đoán và xét nghiệm tình trạng sốt phát ban ở người lớn

Để kết luận chính xác tình trạng sốt nổi ban đỏ, người bệnh cần trải qua quá trình thăm khám lâm sàng và thực hiện xét nghiệm cần thiết theo chỉ định của bác sĩ.

Thông qua quá trình thăm khám lâm sàng, bác sĩ sẽ ghi nhận và đánh giá các triệu chứng đặc hiệu bao gồm phát ban trên da, sốt cao, sưng hạch… cũng như triệu chứng đi kèm (nếu có) như rối loạn tiêu hóa, ngứa râm ran, đau đầu…

Sau đó, để có đủ cơ sở đưa ra chẩn đoán chính xác nguyên nhân và mức độ sốt phát ban, bác sĩ có thể chỉ định người bệnh thực hiện các xét nghiệm như xét nghiệm công thức máu toàn phần, xét nghiệm chức năng gan, tốc độ lắng hồng cầu (ESR), xét nghiệm nước tiểu, phân tích dịch mủ (đối với trường hợp vết phát ban kèm dịch mủ)…

Cách điều trị sốt phát ban ở người lớn

Tùy thuộc vào từng tình trạng bệnh, bác sĩ có thể cân nhắc đưa ra phác đồ điều trị sốt phát ban ở người lớn phù hợp, gồm:

1. Điều trị triệu chứng

Để kiểm soát hiệu quả các triệu chứng như sốt cao, sưng hạch, phát ban trên da, mệt mỏi… bác sĩ có thể kê đơn một số loại thuốc đặc trị (thuốc giảm đau, kháng viêm…). Để tối ưu hiệu quả điều trị triệu chứng, đồng thời đảm bảo an toàn cho sức khỏe, người bệnh sốt phát ban cần tuân thủ nghiêm ngặt chỉ định về liều lượng, tần suất sử dụng thuốc của bác sĩ.

2. Điều trị theo nguyên nhân gây bệnh

Tập trung chữa trị căn nguyên gây sốt phát ban ở người lớn là yếu tố quan trọng giúp điều trị hiệu quả và hạn chế nguy cơ tái phát bệnh. Tùy thuộc vào tình trạng sức khỏe và nguyên nhân gây bệnh, bác sĩ sẽ cân nhắc đưa ra phác đồ điều trị bằng thuốc phù hợp nhắm vào mục đích triệt tiêu các tác nhân gây sốt phát ban (virus, vi khuẩn, ký sinh trùng…).

3. Chăm sóc tại nhà

Bên cạnh phác đồ điều trị y khoa, người bệnh sốt phát ban cần được chăm sóc đặc biệt để góp phần nâng cao hiệu quả chữa trị giúp rút ngắn quá trình phục hồi sức khỏe. Một số điều cần lưu ý trong quá trình chăm sóc người bệnh sốt phát ban tại nhà:

• Xây dựng chế độ dinh dưỡng khoa học, chuyên biệt: Để đảm bảo cung cấp đủ dinh dưỡng phù hợp với tình trạng sức khỏe hiện tại, chế độ ăn uống cho người bệnh sốt phát ban cần được xây dựng dựa trên hướng dẫn của bác sĩ. Chế độ dinh dưỡng cho người bệnh sốt phát ban cần đảm bảo cân bằng các nhóm chất, bổ sung đủ lượng nước mà cơ thể cần, ưu tiên thực phẩm có lợi (trái cây tươi, rau xanh, các loại hạt, thịt nạc…), hạn chế thực phẩm gây hại (bia rượu, bánh kẹo, đồ hộp, thức ăn nhanh…)…
• Giữ gìn vệ sinh cá nhân và không gian sống: Để hạn chế nguy cơ khởi phát tình trạng nhiễm trùng, người bệnh sốt phát ban cần đảm bảo vệ sinh cá nhân và không gian sống luôn sạch sẽ bằng cách thường xuyên vệ sinh cơ thể với nước ấm, vệ sinh vùng phát ban bằng nước muối sinh lý, vệ sinh không gian sinh hoạt bằng dung dịch diệt khuẩn, mở cửa thông thoáng…

4. Theo dõi các dấu hiệu của bệnh

Người bệnh sốt phát ban cần được theo dõi chặt chẽ tình trạng sức khỏe để có thể sớm phát hiện triệu chứng bất thường, qua đó có biện pháp xử trí kịp thời. Gia đình và người bệnh cần thông báo ngay với bác sĩ khi nhận thấy các dấu hiệu bất thường như vết phát ban trên da xuất hiện dịch mủ, không hạ sốt dù đã tuân thủ chỉ định dùng thuốc của bác sĩ, khởi phát triệu chứng mới…

Điều trị sốt phát ban ở người lớn cần lưu ý gì?

Để tối ưu hiệu quả chữa trị, đồng thời tránh biến chứng nguy hiểm, quá trình điều trị sốt phát ban ở người lớn cần đảm bảo các yếu tố, gồm:

• Chẩn đoán sớm và điều trị kịp thời.
• Phân biệt chính xác tình trạng sốt phát ban với bệnh sốt xuất huyết.
• Phác đồ điều trị đúng căn nguyên gây bệnh (virus, vi khuẩn, ký sinh trùng… hoặc nguyên nhân khác).
• Người bệnh tuyệt đối không tự ý ngừng hoặc thay đổi chỉ định sử dụng thuốc của bác sĩ.
• Người bệnh không bổ sung thêm biện pháp điều trị, thực phẩm chức năng khi chưa tham khảo ý kiến bác sĩ.

Phòng ngừa sốt phát ban đỏ cho người lớn

Một số biện pháp ngăn ngừa sốt phát ban cho người lớn như sau:

1. Tăng cường hệ miễn dịch

Để phòng tránh tình trạng sốt phát ban, mỗi người cần có biện pháp tăng cường hệ miễn dịch bằng cách xây dựng chế độ dinh dưỡng khoa học với đầy đủ dưỡng chất cần thiết, thường xuyên rèn luyện thể chất, ngủ đủ giấc, uống đủ nước… Có như vậy, hàng rào bảo vệ cơ thể mới được củng cố mạnh mẽ, đủ khả năng chống lại sự tấn công của các tác nhân gây sốt phát ban như virus, vi khuẩn, ký sinh trùng…

2. Ngăn ngừa lây nhiễm

Trong quá trình điều trị, người bệnh sốt phát ban cần được chăm sóc trong khu vực cách ly cho đến khi hồi phục sức khỏe và không còn nguy cơ lây nhiễm ra cộng đồng. Để hạn chế tối đa nguy cơ mắc phải tình trạng sốt phát ban do lây nhiễm từ nguồn bệnh, mỗi người cần:

• Tránh tiếp xúc trực tiếp với người bệnh.
• Tiêm ngừa đầy đủ các loại vaccine phòng bệnh gây sốt phát ban như thủy đậu, sởi, rubella… theo chỉ định của bác sĩ.
• Duy trì thói quen thường xuyên rửa tay với dung dịch hoặc xà phòng diệt khuẩn.
• Luôn đeo khẩu trang khi đến nơi công cộng, bệnh viện hoặc nơi có nguồn bệnh.

3. Giữ vệ sinh môi trường sống

Đảm bảo giữ gìn vệ sinh môi trường sống, không gian sinh hoạt là yếu tố quan trọng góp phần loại bỏ nơi trú ẩn của các tác nhân gây bệnh làm khởi phát triệu chứng sốt phát ban. Vì vậy, mỗi người nên thường xuyên vệ sinh không gian sống, mở cửa thông thoáng đón ánh nắng tự nhiên, tránh lưu trữ quá nhiều đồ đạc, thay ga giường và rèm cửa định kỳ…

4. Tránh các nguyên nhân gây dị ứng

Trong một số trường hợp, việc tiếp xúc với các tác nhân gây dị ứng như phấn hoa, ô nhiễm không khí, tiêu thụ thực phẩm chứa chất gây kích ứng… có thể làm khởi phát tình trạng sốt phát ban ở người lớn. Vì vậy, mỗi người nên thăm khám sức khỏe định kỳ, thực hiện các xét nghiệm dị nguyên để xác định chính xác các yếu tố gây dị ứng, từ đó có biện pháp phòng tránh cụ thể.

Thực phẩm nên ăn và nên kiêng khi bị sốt phát ban

Gia đình và người bị sốt phát ban cần tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn chi tiết cách xây dựng thực đơn ăn uống chuyên biệt, phù hợp với nhu cầu dinh dưỡng hiện tại. Nhìn chung, thực phẩm nên bổ sung và cần hạn chế trong chế độ dinh dưỡng của người bệnh sốt phát ban bao gồm:

1. Thực phẩm nên ăn

• Thực phẩm giàu chất dinh dưỡng:
  • Chất đạm: Thịt nạc, cá, sữa, trứng, các loại đậu…
  • Chất xơ và vitamin: Rau xanh, trái cây tươi, ngũ cốc nguyên hạt, các loại hạt…
  • Chất béo tốt: Dầu ô liu, các loại cá béo, các loại hạt…
  • Chất đường bột: Các loại khoai củ, ngũ cốc…
  • Khoáng chất: Rau họ cải, ca cao, quả hạnh, trái cây nhiệt đới…
• Món ăn mềm, lỏng dễ tiêu hóa và tránh gây áp lực cho cơ thể như cháo, súp, các món hầm…

>>> Xem thêm: Người lớn bị sốt phát ban kiêng gì, ăn gì giúp nhanh khỏe?

2. Thức ăn cần hạn chế

Để tránh thúc đẩy phản ứng viêm khiến tình trạng phát ban trên da tiến triển nghiêm trọng, người bệnh cần tránh dung nạp quá mức thực phẩm cay nóng như ớt, hạt tiêu, sate ớt… Đồng thời, cần tránh tiêu thụ món ăn khó tiêu như đồ chiên xào nhiều dầu mỡ, thịt hộp… để hạn chế gây áp lực cho hệ tiêu hóa đang suy yếu do ảnh hưởng của tình trạng sốt phát ban ở người lớn.

Lưu ý: Mỗi người bệnh sẽ có thể trạng và tình trạng sức khỏe khác nhau. Chế độ dinh dưỡng cho người bệnh bị sốt phát ban cần được xây dựng dựa trên hướng dẫn của bác sĩ.

Câu hỏi liên quan đến sốt nổi ban đỏ ở người lớn

Dưới đây là một số câu hỏi liên quan đến sốt ban ở ở người lớn:

1. Sốt phát ban ở người lớn có được tắm không?

Người lớn bị sốt phát ban vẫn được tắm rửa, vệ sinh hàng ngày. Điều này đóng vai trò quan trọng giúp người bệnh giữ gìn vệ sinh cá nhân, làm dịu các vết phát ban trên da. Người bệnh nên tham khảo ý kiến bác sĩ về cách tắm và tần suất tắm an toàn, phù hợp với tình trạng sức khỏe hiện tại.

2. Người lớn bị sốt phát ban kiêng gì?

Người lớn bị sốt phát ban cần kiêng các vấn đề như sau:

• Không đến nơi công cộng trong thời gian điều trị, hạn chế tối đa việc tiếp xúc với người khác để tránh lây nhiễm.
• Không tiêu thụ thực phẩm chứa các chất gây viêm như cồn, chất béo bão hòa, đường, chất bảo quản…
• Tránh vận động hoặc làm việc quá sức trong quá trình điều trị bệnh.

3. Bệnh sốt phát ban đỏ ở người lớn có lây không?

Sốt phát ban ở người lớn do virus hoặc vi khuẩn có thể lây nhiễm sang cộng đồng. Vì vậy, mỗi người cần có biện pháp phòng tránh lây nhiễm để bảo vệ sức khỏe tối ưu.

Đọc thêm thông tin: Sốt phát ban có lây hay không?

4. Sốt kèm phát ban ở người lớn có ngứa không?

Trong một số trường hợp, người bệnh bị sốt phát ban có thể đi kèm triệu chứng ngứa da. Thông thường, triệu chứng ngứa da do sốt phát ban không nguy hiểm, tuy nhiên nếu người bệnh ngứa da quá mức thì cần hạn chế gãi để tránh gây tổn thương và thông báo với bác sĩ để được điều trị kịp thời.

Đọc thêm: Cách làm giảm ngứa khi bị sốt phát ban.

5. Sốt cao phát ban ở người lớn bao lâu thì khỏi?

Thông thường, triệu chứng sốt phát ban ở người lớn có thể thuyên giảm sau từ 3 đến 5 ngày điều trị. Tuy nhiên, thời gian điều trị bệnh sốt phát ở mỗi người có thể khác nhau, tùy thuộc vào các yếu tố như thời điểm can thiệp, cách điều trị, nguyên nhân gây bệnh và thể trạng của người bệnh.

6. Sốt phát ban ở người lớn uống thuốc gì?

Phác đồ điều trị sốt phát ban bằng thuốc cần được chỉ định bởi bác sĩ. Trong mọi trường hợp, người bệnh sốt phát ban không được tự ý sử dụng thuốc điều trị khi chưa tham khảo ý kiến bác sĩ. Lạm dụng thuốc có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến hiệu quả điều trị bệnh, thậm chí đe dọa tính mạng người bệnh.

Bài viết đã cung cấp thông tin xoay quanh tình trạng sốt phát ban ở người lớn. Để được bác sĩ trực tiếp khám, tư vấn về sốt phát ban và cách điều trị ở người lớn, người bệnh có thể liên hệ đến Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh.